Yeni Belgeler Işığında Türk Milli Mücadelesi’nde Şeyh Senusi

Year 2019, Issue: 88, 55 - 82, 20.01.2019

Cengiz Mutlu

https://doi.org/10.12995/bilig.526763

Abstract

Milli mücadele yıllarında Türk vatanının işgallerden
kurtarılması ve milletin bağımsızlığının sağlanması için
birçok din adamı önemli hizmette bulunmuştur. Bunlardan biri de Trablusgarp Savaşı’ndan beri Osmanlı Devleti yanında mücadeleye atılan Şeyh Senusi’ydi. Mütarake
yıllarında Ankara Hükümeti’nin gerek Anadolu, gerekse
Ortadoğu’ya karşı yaptığı propaganda faaliyetlerinde Şeyh
Senusi başat rol oynamıştır. Türkiye, Libya’yı Trablusgarp
Savaşı’yla kaybetse de buraya ilgisi hiç eksilmemiştir. Nitekim, Şeyh Senusi’nin Türkiye’deki varlığı dahi İtalyanları endişeye sevk etmişti. 

Keywords

Milli Mücadele, Senusi, Ankara, Irak, Suriye, propaganda

References

• Arşiv Belgeleri Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi (BCA)
• Başbakanlık Osmanlı Arşivi (BOA)
• Mektubî Kalemi Mühimme Kalemi (A.MKT. MHM)
• Hariciye Şifre (HR.SFR)
• Babıali Evrak Odası (BEO)
• Hariciye Siyasi (HR.SYS)
• Dahiliye Nezareti Kalemi Mahsus (DH.KMS)
• Dahiliye Nezareti Emniyeti Umumiye Kalem-i Hususi (DH.EUM.KLH)
• Hariciye İstanbul Murahhaslığı (HR. İM)
• Türk İnkılap Tarihi Arşivi (TİTE)
• Gazeteler ve Dergiler Hakimiyet-i Milliye
• İkdam
• Peyam-i Sabah
• Sebilürreşad
• Tevhid-i Efkar
• The New York Times
• Vakit
• Resmi Yayınlar
• TBMM Zabıt Ceridesi
• Ahmet İzzet Paşa (1993). Feryadım. İstanbul: Nehir Yay.
• Atatürk’ün Bütün Eserleri (2004). İstanbul: Kaynak Yay.
• Avanas, Ahmet (1998). Milli Mücadele’de Konya. Ankara: ATAM Yay.
• Bayar, Celal (1966). Ben de Yazdım Milli Mücadeleye Giriş. İstanbul: Baha Matbaası.
• Çelebi, Mevlüt (2002). Milli Mücadele Döneminde Türk-İtalyan İlişkileri. Ankara: Atam Yay.
• Duru, Orhan (2001). Amerikan Gizli Belgeleriyle Türkiye’nin Kurtuluş Yılları. İstanbul: İş Bankası Yay.
• Ertürk, Hüsamettin (1996). İki Devrin Perde Arkası. Haz. Samih Nafiz Kansu. İstanbul: Sebil Yay.
• Gülmez, Nurettin (1999). Kurtuluş Savaşı’nda Anadolu’da Yeni Gün. Ankara: ATAM Yay.
• Utkan Kocatürk (1983). Atatürk ve Türkiye Cumhuriyeti Tarihi Kronolojisi. Ankara: TTK Yay.
• Hülagü, Metin (2008). İslam Birliği ve Mustafa Kemal. İstanbul: Timaş Yay.
• İrtem, Süleyman Kani (2004). Meşrutiyetten Mütarekeye. Haz.Osman Selim Kocahanoğlu. İstanbul: Temel Yay.
• Jaschke, Gotthard (1972). Yeni Türkiye’de İslâmlı. Ankara: Bilgi Yay.
• Jumaıly, Qassam Kh. Al (1999). Irak ve Kemalizm Hareketi. Yay. İzzet Öztoprak. Ankara: ATAM Yay.
• Koloğlu, Orhan (1981). Mustafa Kemal’in Yanında İki Libyalı Lider: Ahmet Şerif,
• Süleyman Baruni. Ankara: Libya Arap Halk Sosyalist Cemahiriyesi Ankara Halk Bürosu Yay.
• Oral, Mustafa (2005). “Şeyh Senusi’nin Kemalist Misyonu”. Toplumsal Tarih (Ağustos): 68-75.
• Oral, Mustafa (1996). “Ulusal Bağımsızlık Savaşı Yıllarında Türkiye’de Hilafet ve Saltanat Sorunu”. Atatürk Yolu Dergisi V/18: 68-75.
• Önder, Mehmet (1953). Milli Mücadele’de Konya Delibaş Hadisesi. Konya: Yeni Kitap Yay.
• Özel, Sabahattin (2009). Milli Mücadele’de Mustafa Kemal Paşa’ya Karşı İngiliz Ajanları ve İşbirlikçileri Casustur Casus. İstanbul: Derlem Yay.
• Sonyel, Salahi R. (2007). Gizli Belgelerde Mustafa Kemal, Vahdettin ve Kurtuluş Savaşı. Ankara: ATAM Yay.
• Sonyel, Salahi R. (1986). Türk Kurtuluş Savaşı ve Dış Politika. Ankara: TTK Yay.
• Söylemezoğlu, Galip Kemali (1955). Hariciye Hizmetinde 30 Sene. İstanbul: Maarif Basımevi.
• Şerif, M.Muhammed vd. (1991). İslam Düşüncesi Tarihi. İstanbul: İnsan Yay.
• Şimşir, Bilal (1981). Atatürk İle Yazışmalar (1920-1923). Ankara: Kültür Bakanlığı Yay.
• Şimşir, Bilal(1979). İngiliz Belgelerinde Atatürk. Ankara: TTK Yay.
• Tanyol, Cahit (1981). Atatürk ve Halkçılık. Ankara: İş Bankası Yay.
• Türkiye Dış Politikasında 50 Yıl Lozan (1973). Ankara: Dışişleri Bakanlığı Planlama Genel Müdürlüğü Yay.
• Üzen, İsmet (2007). Birinci Dünya Savaşı’da Kanal Seferleri (1915-1916). Doktora Tezi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi.
• Yavuz, Bige (1994). Kurtuluş Savaşı Döneminde Türk-Fransız İlişkileri. Ankara: TTK Yay.