Kırgızistan’da SSCB Sosyo-Politik Eğitim Sistemi ve Kahrolsun Cehalet Derneği’nin Faaliyetleri (1924-1927)

Year 2021, Issue: 99, 115 - 135, 27.10.2021

Yavuz Ercan Gül

https://doi.org/10.12995/bilig.9905

Abstract

Bu çalışmada 1924-1927 yılları arasında Sovyetler Birliği’nin Kırgızistan’daki politik eğitim faaliyetlerini ve Kahrolsun Cehalet Derneği’nin faaliyetlerini araştırmak amaçlanmıştır. Araştırmada doküman analizi tekniğinden yararlanılmıştır. Bu tekniğe uygun şekilde öncelikle Kırgızistan Devlet Arşivi Müdürlüğü’nden (TSGA) gerekli izinler alınarak bahsi geçen döneme ait eğitimle ilgili belgeler toplanmış, literatür temelinde yorumlanmıştır. Sovyetler Birliği’nin ilk on yılı Sovyet ideologlarının Sovyet felsefesinin şekillenmesinde etkin bir şekilde rol oynadığı bir dönem olmuştur. Eğitim ve politika birleştirilerek, politik eğitim şeklinde tüm Sovyet topraklarında uygulanmıştır. Eğitim, Sovyetler Birliği için Sovyet vatandaşının ortaya çıkarılmasında bir araç olmuştur. Kırgız halkının değişim ve
dönüşümü özel olarak yetiştirilen Kırgız eğitimcileri ile sağlanmaya çalışılmıştır. Tüm Kırgızistan topraklarında diğer yerlerde olduğu gibi topyekûn bir eğitim faaliyeti başlamış, bütün eğitim giderleri
Merkezî Politik Eğitim Komisyonu tarafından karşılanmıştır. Kiril Alfabesini bilmeyen ve okuyamayan insanlara Sosyalist Sovyet ideolojisini anlatmanın mümkün olmadığı anlaşılarak, eğitim bütün
Kırgız topraklarında öncelikli konu olarak kabul edilmiştir.

Keywords

Politik eğitim, sosyalizm, Kırgız kültürü, Sovyet vatandaşı, propaganda.

USSR Socio-Political Education System and Activities of Association Down with Illiteracy in Kyrgyzstan

Abstract

In this study, it was aimed to investigate the political education activities and the activities of the Association of “Down with Illiteracy” of the Soviet Union in Kyrgyzstan between 1924-1927. In
accordance with this technique, firstly, by obtaining the necessary permissions from the Kyrgyzstan State Archive Directorate (ЦГА), the documents related to education were collected and interpreted on the basis of the literature. The first decade of the Soviet Union was a period when Soviet ideologists played an active role in shaping Soviet philosophy. Education and policy were combined and implemented in Soviet territory in the form of political education. Education has been a tool for the Soviet Union to uncover the Soviet citizen. The change and transformation of the Kyrgyz people has been tried to be provided by Kyrgyz educators specially trained. As in other places in the territory of Kyrgyzstan, a total educational activity started and all education expenses were covered by the Central Political Education Commission. It is understood that it is not possible to explain the Socialist Soviet ideology to people who do not know and cannot read the Cyrillic alphabet, and education has been accepted as a priority in all Kyrgyz territory.

Keywords

Political education, socialism, Kyrgyz culture, Soviet citizen, propaganda

References

• Kırgızistan Devlet Arşivi (TSGA) TSGA Kirg. SSR, fond 20, opis I, ed. 3, l. 22.
• TSGA Kirg. SSR, fond 647, opis. I, Sistematiçeskoe sobranie zakonov RSFSR.
• TSGA Kirg. SSR, fond 647, opis. I, ed. 94, l. 3-7.
• TSGA Kirg. SSR, fond 688, opis. 1, ed. 96, l. 2.
• TSGA Kirg. SSR, fond 688, opis. 1, ed. 96, l. 3, Tezisi k dokladu tov. Romonad.
• TSGA Kirg. SSR, fond 688, opis. 1, ed. 96, l. 6, v glavnıy politiko-prosvetitelnıy komitet.
• TSGA Kirg. SSR, fond 688, opis. 1, ed. 96, l. 7, Likvidatsia negramotnosti.
• TSGA Kirg. SSR, fond 688, opis. 1, ed. 96, l. 4, Likvidatsia negramotnosti.
• TSGA Kirg. SSR, fond 688, opis. 1, ed. 96, l. 5, Likvidatsia negramotnosti.
• TSGA Kirg. SSR, fond 647, opis. 1, ed. 96, l. 9, Likvidatsia negramotnosti.
• TSGA Kirg. SSR, fond 647, opis. 1, ed. 96, l. 2, Likvidatsia negramotnosti.
• TSGA Kirg. SSR, fond 647, opis. 1, ed. 110, l. 3, Tezisi k dokladu tov. Romonad.
• TSGA Kirg. SSR, fond 647, opis. 1, ed. 110, l. 5, Likvidatsia negramotnosti.
• TSGA Kirg. SSR fond 647, opis. 1, ed. 110, l. 12, koliçestvo şkol v Kirgizii.
• TSGR Kirg. SSR fond 647, opis. 1, ed. 110, l. 13, upoltprosvet dlya ugramçeka.
• TSGR Kirg. SSR fond 647, opis. 1, ed. 110, l. 17, obşqestvo doloy negramotnost.
• TSGR Kirg. SSR fond 647, opis. 1, ed. 110, l. 45, V Glavpolitprosvet RSFSR dlya VÇKLB.
• TSGR Kirg. SSR fond 647, opis. 1, ed. 110, l. 25, Nomer: 630, Tsirkulyar.
• TSGR Kirg. SSR fond 647, opis. 1, ed. 110, l. 27-28-29, 10 Mart 1926, Zasedaniya Prezidiuma.
• TSGR Kirg. SSR fond 647, opis. 1, ed. 110, l. 43 Glavpolitprosvet VÇK, Tsirkulyar.
• TSGR Kirg. SSR fond 647, opis. 1, ed. 110, l. 44 VÇK, TSirkulyar 43.
• Asanov, Uson, ve Isak Bekboev. Kırgız Pedagogikası. Mamlekettik Til jana Entsiklopediya Borboru, 2004.
• Aytaç, Kemal. Politeknik Eğitim Reformları. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih- Coğrafya Fakültesi Yayınları, 1971.
• Bennigsen, Alexandre, and Marie Broxup. The Islamic Threat to the Soviet Union. Croom Helm, 1983.
• Danilova, Olga Gennadevna. “Deyatelnost Obşestva Doloi Negramotnost v Pskovskoi Gubernii 1920-h gg.” Gramota, vol. 8, no.14, 2011, pp. 74-77.
• Dulatov, Berik. “Razvitiye Sistemı Obrazovaniya v Kazakstane v 1913-2013 gg.” 2013, http://src-h.slav.hokudai.ac.jp/jcrees/2013Osaka/23DulatovBerwick.pdf.
• Folsom, Marlon. Education in the USSR. U. S. Department of Health, Education and Welfare, 1957.
• Frid, Terenteva, and Natalya Troitskaya. Naşa Sila-naşa Niva. İzdatelstva “Doloy Negramotnosti”, 1926.
• Istoria Kirgizii. Istoria Kirgizii (Tom II). Kirgozisdat, 1963.
• Izmailov, Aziz Eminoviç. Kırgızstandagı Sovyettik Mektepterdin Tarıhı (1917-1957- жылдар). Frunze: Kırgız mamlekettik okuu-pedagogika basması, 1961.
• Kalaşnikov, Aleksiey Georgieviç. Oçerki Marksitskoi Pedagogiki, Sotsialnaya Vospitaniya (Том II). Rabotnik Prosveşenia, 1929.
• Khazanov, Anatoly. The National Council For Soviet And East European Researç. The University of Wisconsin – Madison, 1993.
• Lenin, Viladimir İliç. Novaya Ekonomiçeskaya Poolitika i Zadaçi Politprotsvetov.
• Doklad na II Vserossiyskoi Syezde politprosvetov (Tom 44), Politizdat, 1970.
• Lenin, Viladimir İliç. Polnoe Sobranie Soçineniy (5-izdanie). İzdatelstvo Politiçeskoy Literaturı, 1974.
• Pavlova, Larisa Vladimirovna. “Obşestvo «Doloy Negramotnosti» i Ego Rol v Likvidatsii Negramotnosti v Orenburge v 20-30-e gg. XX v.” Jurnal Obşestvo: Filosofiya, İstoriya, Kultura, vol. 1, 2014, pp. 470- 476.
• Sitarov, Vyaçeslav Alekseeviç. “İstoriya Obrazovaniya v Rossii: Dosovetskiy i Sovetskiy Periodı”. Jurnal Znanie Ponimanie Umenie, vol. 1, no. 1, 2019, pp. 201-211.
• Şarin, Mihail Feodoroviç. Trudı Pyatogo Vserossiyskogo S’ezda Zaveduyuşih Otdelami Narodnogo Obrazovaniya. Ministrativno-Organizatsionnoe Upravlenie N.K.P, 1926.
• Şigabdinov, Rinat Naçmetdinoviç. “Konfessionalnaya (İslamskaya) Şkola v Uzbekistane (1917-1929).” 16 Nisan 2015, https://www.ayk.gov.tr/.
• Şpakovskaya, Larisa Leonidovna. “Sovetskaya Obrazovatelnaya Politika: Sotsialnaya İnjeneriya i Klassovaya Borba.” Jurnal issledovaniy sotqialnoy politiki, vol. 7, no. 1, 2009, pp. 39-64.
• Tabışaliev, Salmorbek Tabışalieviç. Kirgizskiy Gosudarstvennıy Universitet İmeni 50-letiya SSSR. Kirgizpoligrafkombinat, 1973.
• Wojnowski, Zbigniev. “The Soviet people: National and Supranational Identities in the USSR after 1945.” The Journal of Nationalism and Ethnicity, vol. 43, no. 1, 2015, pp. 1-7. DOI: 10.1080/00905992.2014.953467.
• Yaşina, Marina Anatolievna. “Antireligioznıe Obrazovanie i Vospitanie v SSSR v 1920-Godı: Uroki İstorii i Sovremennost.” Jurnal Vestnik Yujno-Uralskogo gosudarstvennogo gumanitarno-pedagogiçeskogo universiteta, vol. 3, no. 1, 2011, pp. 201-208.
• Zalkind, Aron Borisoviç. Pedalogiya v SSSR. Rabotnik Prosveşeniya, 1929.