Operation and Publishing: Discourse of the 1974 Cyprus Peace Operation in The Religious Affairs Newspaper

Yıl 2020, , 515 - 549, 15.05.2020

Sibel Akgün , Selin Şahin , Enes Şahin

https://doi.org/10.28949/bilimname.677844

Öz

In Turkish thought, the way of thinking about the relations of religion and politics is shaped on the fact that these elements are brothers. In this way of thinking, religion supports politics and politics protects religion. Although these elements may look different in shape, religion and politics have been regarded as the same in terms of their basic purposes. This has been the case in the Republican era as well as in the Seljuk and Ottoman thought traditions. The Presidency of Religious Affairs, which was founded after the establishment of the Republic, supported the state around the aforementioned traditional way of thinking, and the state protected it and enabled it to continue its activities. Although the principle of secularism was added to the principles of the state, no changes were made to the Presidency of Religious Affairs, and this structure continued its existence as it was. Since its establishment, the Religious Affairs Department has undertaken the duty of conducting religious affairs, as well as the duty of educating, enlightening and raising public awareness.

In the Turkish modernization experience, the press and publication have played a very important role, while these elements have a supporting nature in different modernization practices, they have been a founding character in Turkish modernization. Different segments of the world of thought conveyed their ideas to the public through newspapers and magazines, and concepts such as homeland, nation and nationality were introduced to the public in these modern terms. Westernism, Islamism and nationalism movements were conveyed to the public by producing ideas about how contemporary politics and modernization should be made through newspapers and magazines and the members of these movements came together to form their own communities. During the Republican period, these press and publication activities maintained their importance and function, and the worldview of the newly established state was conveyed to the public through these elements.

The idea of Islamism, which could be described as a continuation of the Turkish modernization experience within the framework of the search for solutions to the problem of modernization in the Ottoman period, had to pull back to the underground after the establishment of the Republic. Since the 1960s, a new idea of Islamism has emerged which based on translated sources instead of local sources in Turkey. The advocates of this new Islamic thought, which produced ideas around the translations of books such as Seyyid Kutup, Hasan el-Benna, Eb’ul Âlâ Mevdudi, Ali Şeriati, Ayetullah Humeyni, who are among the Islamists of Egypt, Indian subcontinent and Iran, aimed to disseminate these ideas with the magazines they published; they have tried to put forward a new understanding by criticizing the traditional understanding of religion. The Presidency of Religious Affairs started to publish Diyanet Gazetesi (Religious Affairs Newspaper) against these developments in order to defend Turkish traditional Islam understanding. Diyanet Gazetesi, which is basically a religious newspaper, has also undertaken responsibility to inform the public on many issues such as agriculture, animal husbandry, health and history and has published articles written by the people who carry out studies in these fields. From this point of view, it is possible to say that Diyanet Gazetesi has a quality that affects every area that concerns the society.

Cyprus, which is an important island for the dominance and security of the Mediterranean in every period of history, passed to the British from the Ottomans in 1878 and since then, structural problems have emerged on the island. England ruled the island which was the property of the Ottoman Empire until 1914, and when World War I started, England announced that it annexed the island. After that, the Greeks and Turks on the island started to fight for the sovereignty of the island, the Greeks established armed terrorist organizations around Enosis, which was the idea that Cyprus should be a part of Greece and attacked the Turks on the island. Because even though various treaties and systems have been tried on the island, there has been always a failure to maintain order and peace, Greece supported to perform military coup to the island's legitimate government, Turkey has made an operation in accordance with the right of guarantee arising from international treaties on 20 July 1974.

In line with its mission to support the state, the Religious Affairs newspaper included the Cyprus Peace Operation before, during and after the action and put forward a parallel discourse with the state. Prior to the operation, Religious Affairs had allocated space for all the armed forces of land, air, sea and gendarmerie elements and expressed their importance and advised them to be supported through certain foundations established to provide financial support to these institutions and carried this to the Friday Khutba sections in the magazine. In this period, in addition to the newspaper, Military Special Issue supplements were also published and presented to the reader. When the operation started, in addition to the publication calendar of the Diyanet Gazetesi, a Special Issue of Cyprus Peace Operation was published and this number was fully devoted to the said operation. In the other issues published during the operation, the Cyprus Peace Operation was frequently found a place for itself, the spiritual, financial helps and prayers of the personnel of the Presidency of Religious Affairs were included in the magazine and this way the public was encouraged to provide financial aid for the armed forces. After the end of the operation, although the articles on this subject were suspended for a while, Cyprus came to the agenda once again after the announcement of the Turkish Federated State of Cyprus. In this period, all the works aimed at making out the Turkish presence on the island in line with Islam again; in this perspective all the developments from the mosques that were reconstructed in Cyprus to the activities and observations of the religious personnel sent to Cyprus by the Presidency of Religious Affairs during the operation period and also telling the history of the Cyprus from the first conquest of the island by Muslims were found a place for themselves in the magazine.

As a result, the Presidency of Religious Affairs has realized the understanding that religion and politics are brothers in the Turkish thought tradition and that the state is responsible for protecting and exalting religion while the religion supports it through Diyanet Gazetesi. The publications published by the newspaper before, during and after the operation of the Cyprus Peace Operation in 1974 clearly show that this way of thinking is still dominant in the understanding of politics.

Harekât ve Neşriyat: Diyanet Gazetesi’nde 1974 Kıbrıs Barış Harekâtı Söylemi

Öz

Türk modernleşme tecrübesinde basın ve yayın önemli bir görev üstlenmiş ve kurucu bir hüviyete sahip olmuştur. Düşünce dünyasının farklı kesimleri fikirlerini gazete ve dergiler vasıtasıyla halka iletmiş, halka modern anlamda vatan, millet, milliyet gibi kavramlar bu unsurlarla tanıtılmıştır. Cumhuriyet’in ilanının ardından din işlerini tanzim etmek maksadıyla kurulan Diyanet İşleri Başkanlığı, 1968’de Diyanet Gazetesi’ni neşretmeye başlamıştır. Dini meselelerin yanında halkın genel kültürünü de tahkim etme çabası gösteren Diyanet Gazetesi, devletin ortaya koyduğu politikalar hususunda da devlet siyasetini destekleyen bir duruş sergilemiştir. Bu duruşun önemli örneklerinden biri de 1974 Kıbrıs Barış Harekâtı sürecinde gazetenin yaptığı yayıncılık faaliyetlerinde görülebilir. Türkiye için büyük bir öneme sahip olan Kıbrıs Adası’nda çeşitli antlaşma ve sistemler denenmiş olmasına rağmen barış ve düzenin sağlanamamış olması ve Yunanistan’ın desteklediği askeri unsurların adanın meşru yönetimine askeri darbe gerçekleştirmesi sebebiyle Türkiye, uluslararası antlaşmalardan doğan garantörlük hakkı doğrultusunda 20 Temmuz 1974’te adaya bir harekât düzenlemiştir. Devleti destekleme misyonu doğrultusunda Diyanet Gazetesi Kıbrıs Barış Harekatı’na, harekât öncesi, harekât anı ve sonrasında yer vermiş ve devletin söylemine muvafık bir söylem ortaya koymuştur. Sonuç olarak Diyanet İşleri Başkanlığı Diyanet Gazetesi vasıtası ile Türk düşünce geleneğindeki din ve siyasetin kardeş olduğu, devletin dini koruma ve yüceltme dinin ise onu desteklemekle görevli bulunduğu tasavvurunu hayata geçirmiştir. Çalışmada uluslararası meseleler karşısında Diyanet Gazetesi’nin nasıl bir söylem geliştirdiği probleminin Kıbrıs Barış Harekâtı süreci etrafında tetkik edilmesi amaçlanmış ve bu istikamette söylem analizi yöntemi ile gazetedeki Kıbrıs konulu yazılar incelenmiştir. Varılan sonuç ise Diyanet Gazetesi’nin Kıbrıs Barış Harekâtı sürecinde devlet siyasetini tahkim edici bir yayıncılık politikası izlediği olmuştur.

Anahtar Kelimeler

Türk Düşünce Tarihi, Türk Siyasi Tarihi, Din Siyaset İlişkileri, Kıbrıs Barış Harekatı, Diyanet Gazetesi

Kaynakça

• AKSEKİ, A. Hamdi. Askere Din Kitabı. 3. Baskı. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, t.y..
• ARPACI, Hasan. “Kıbrıs’ım”. Diyanet Gazetesi, 5/101 (Eylül 1974): 7.
• ASYA, Arif Nihat. “Fetih Marşı”. Diyanet Gazetesi 4/93 (Haziran 1974):12.
• ATILGAN, Ramazan. “Mehmetler Yürür”. Diyanet Gazetesi 5/99 (Ağustos 1974): 5.
• AYDIN, Arslan. “Şanlı Ordumuz Kıbrıs’ta”. Diyanet Gazetesi 5/ Kıbrıs Harekâtı İlave Sayısı (Temmuz 1974): 1.
• AYDIN, Suavi-Taşkın, Yüksel. 1960’tan Günümüze Türkiye Tarihi. İstanbul: İletişim Yayınları, 2014.
• BİLGE, A. Suat. “Kıbrıs Uyuşmazlığı ve Türkiye-Sovyetler Birliği Münasebetleri”. Olaylarla Türk Dış Politikası (1919-1995). ed. Mehmet Gönlübol, 9. Baskı. 337-427. Ankara: Siyasal Kitabevi, 1996.
• BOZKURT, Enver-Demirel, Havva. Birleşmiş Milletler ve Avrupa Birliği Kapsamında Kıbrıs Sorunu. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım, 2004.
• ÇAĞLAR, İdris. “Kıbrıs’tan Notlar”. Diyanet Gazetesi 5/ 112 (Mart 1975): 9
• ÇEVİKEL, Nuri. “Osmanlı Kıbrıs’ında Müslim-Gayrimüslim İlişkileri ve İhtidâ Meselesi (1746-1801)”. 38. Icanas-Uluslararası Asya ve Kuzey Afrika Çalışmaları Kongresi Bildirileri II. Cilt (10-15 Eylül 2007 Ankara). ed. Zeki Dilek v. dğr., 937-965. Ankara: Atatürk Kültür Dil ve Tarih Yüksek Kurumu, 2012.
• DİLBAZ, Mahmut. Askerî Modernleşmenin Dinî Müdafaası Es’ad Efendi’nin Şerhli Es-Sa’yü’l-Mahmûd Tercümesi. İstanbul: Dergâh Yayınları, 2014.
• Diyanet. “Donanmamızı Güçlendirelim”. Diyanet 51 (Eylül 1972): 5.
• Diyanet Gazetesi. 5/ Kıbrıs Harekâtı İlave Sayısı (Temmuz 1974): 1.
• Diyanet. “Adını Peygamberinden alan Mehmetçik Kıbrıs’ta”. Diyanet Gazetesi 5/98 (Ağustos 1974): 1.
• Diyanet. “Kıbrıs Zaferinin 2. Yıldönümü Kutlandı”. Diyanet Gazetesi 6/121 (Temmuz 1975): 1, 11.
• DOĞAN, Lütfi. “Kuvvet”. Diyanet 68-69 (Haziran 1973): 1.
• DOĞAN, Lütfi. “Güven”. Diyanet 70 (Haziran 1973): 1, 15.
• DOĞAN, Lütfi. “Sabır”. Diyanet 71 (Temmuz 1973): 15.
• DOĞAN, Lütfi. “Deniz”. Diyanet 72 (Temmuz 1973): 15.
• DOĞAN, Lütfi. “Ağustos zaferleri ve ölümünün 400. yıldönümünde Şeyhul-islâm Ebüsuud Efendi”. Diyanet Gazetesi 5/99 (Ağustos 1974): 6.
• DOĞAN, Lütfi. “Lefkoşa Selimiye Camiinde Cuma Hutbesi”. Diyanet Gazetesi 5/110 (Şubat 1975): 1.
• DOĞAN, Lütfi. “Kıbrıslı Kardeşlerimize”. Diyanet Gazetesi 6/123 (Ağustos 1975): 1, 14.
• ERDİL, Kemâlettin. “Şehitlerimize”. Diyanet Gazetesi 6/Kıbrıs Harekâtı İlave Sayısı (Temmuz 1974): 3.
• FERSAHOĞLU, Yaşar. “Bizim Ordu”. Diyanet Gazetesi 6/Kıbrıs Harekâtı İlave Sayısı (Temmuz 1974): 3.
• FIRAT, Melek. “Yunanistanla İlişkiler”. Türk Dış Politikası Cilt 1: 1919-1980. ed. Baskın Oran. 17. Baskı. 716-767. İstanbul: İletişim Yayınları, 2012.
• GAZİOĞLU, Ahmet C.. Enosis Çemberinde Türkler. 2. Baskı. Lefkoşa: Kıbrıs Araştırma ve Yayın Merkezi (CYREP), 2000.
• GÜREL, Şükrü S.. Kıbrıs Tarihi 2 (1878- 1960) Kolonyalizm, Ulusçuluk ve Uluslararası Politika. İstanbul: Kaynak Yayınları, 1985.
• HASGÜLER, Mehmet. Kıbrıs’ta Enosis ve Taksim Politikalarının Sonu. İstanbul: İletişim Yayınları, 2000.
• İŞYAR, Ömer Göksel. Karşılaştırmalı Dış Politikalar. Bursa: Dora Yayıncılık, 2009.
• KARAKILIÇ, Celâleddin. “Türk Donanma Vakfının Getirdikleri”. Diyanet 51 (Eylül 1972): 5.
• KARPAT, Kemal H.. Türk Dış Politikası Tarihi. trc. Güneş Ayas. İstanbul: Timaş Yayınları, 2012.
• KAYABALI, İsmail – Arslanoğlu, Cemender. Ordu Özel Sayısı:1. Ankara: Diyanet Gazetesi, 1973.
• Kınalızâde Ali Çelebi. Ahlâk-ı Alâ’î. hzl. Mustafa Koç, 3. Baskı, İstanbul: Klasik Yayınları, 2015.
• LEVENT, Ethem. “Türkte Fetih Ruhu”, Diyanet 67 (Mayıs,1973): 4.
• LEVENT, Ethem. “Türk’te fetih ruhu”. Diyanet Gazetesi 5/100 (Eylül 1974): 7.
• MERİÇ, Cemil. Bu Ülke. 46. Baskı. İstanbul: İletişim Yayınları, 2015.
• OLCAY, Ayşe Mine. “1960 Kıbrıs Cumhuriyeti’nin Anayasal Düzeni”. Kıbrıs’ta Çözüm Arayışları Tarafların Hukuksal Tezlerine Genel Bakış 1964’ten 2014’e Kadar. der. Ayşe Mine Olcay. 51-74. İstanbul: Gündoğan Yayınları, 2014.
• ÖGEL, Bahaeddin. Türk Mitolojisi, 1. Cilt, 6. Baskı, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları, 2014.
• ÖKSÜZ, İskender. “Türk’ün Silâhı”. Diyanet Gazetesi 6/121 (Temmuz 1975): 12.
• ÖZDEMİR, İbrahim. “Osmanlı Fethi ve Kıbrıs”. Diyanet Gazetesi 6/133 (Ocak 1976): 4, 11.
• ÖZDEMİR, İbrahim. “İngiliz İdaresinde Kıbrıs”. Diyanet Gazetesi 6/134 (Şubat 1976): 4, 10.
• ÖZDEMİR, İbrahim. “Kıbrıs’a Gönderiliyoruz”. Diyanet Gazetesi 6/135 (Şubat 1976): 4.
• ÖZDEMİR, İbrahim. “Paryalar”. Diyanet Gazetesi 6/136 (Mart 1976): 4, 14.
• ÖZDEMİR, İbrahim. “Mâbet ve Ölülerden Alınan İntikam”. Diyanet Gazetesi 6/137 (Mart 1976): 4, 14.
• ÖZDEMİR, İbrahim. “Yunan mı, Yılan mı?..”. Diyanet Gazetesi 6/138 (Nisan 1976): 4, 14.
• ÖZDEMİR, İbrahim. “Kilise ve Enosis”. Diyanet Gazetesi 6/139 (Nisan 1976): 4-5, 15.
• ÖZDEMİR, İbrahim. “Yaygın ve Devamlı İrşat”. Diyanet Gazetesi 6/140 (Mayıs 1976): 4, 16.
• ÖZDEMİR, İbrahim. “Darbenin Altında Yatan Çirkin Gerçek”. Diyanet Gazetesi 6/141 (Mayıs 1976): 4, 12.
• ÖZDEMİR, İbrahim. “Düşmez Sanılan Girne”. Diyanet Gazetesi 6/142 (Haziran 1976): 4, 5.
• ÖZDEMİR, İbrahim. “Vahşetin Böylesi…”. Diyanet Gazetesi 6/143 (Haziran 1976): 4, 16.
• ÖZDEMİR, İbrahim. “Hilâl’i Bombalattıran Kin”. Diyanet Gazetesi 6/144 (Temmuz 1976): 4-5, 15.
• ÖZERSAY, Kudret. Kıbrıs Sorunu Hukuksal Bir İnceleme, 2. Baskı. Ankara: Avrasya Stratejik Araştırmalar Merkezi Yayınları, 2003. ÖZTÜRK, Mustafa. Kur’an-ı Kerim Meali. 2.Baskı. Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2014.
• SAKARYA, H. İbrahim.“Çağrı”. Diyanet Gazetesi 5/119 (Haziran 1975): 15.
• ŞEN, İ. Hakkı. “Vatan Sevgisi ve Vatan Müdafaası”. Diyanet Gazetesi 5/100 (Eylül 1974): 7.
• ŞENTÜRK, Lütfi. “Denizcilik”. Diyanet 72 (Temmuz 1973): 5.
• ŞENTÜRK, Lütfi. “Savaş”. Diyanet Gazetesi 5/ Kıbrıs Harekâtı İlave Sayısı (Temmuz 1974): 4.
• TANPINAR, Ahmet Hamdi. Yahya Kemal. 8. Baskı. İstanbul: Dergâh Yayınları, 2014.
• TANPINAR, Ahmet Hamdi. On Dokuzuncu Asır Türk Edebiyatı Tarihi. 24. Baskı. İstanbul: Dergâh Yayınları, 2015.
• TOSUN, Ramazan. “Kıbrıs Meselesi”. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 10 (2001): 95-107.
• UÇAROL, Rifat. Siyasi Tarih (1789-2014), 10. Baskı. İstanbul: Der Yayınları, 2015.
• VATANSEVER, Müge. “Kıbrıs Sorununun Tarihi Gelişimi”, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 12/Özel Sayı (2010):1487-1530.
• YEPREM, M. Saim. “Selâm Sana”. Diyanet Gazetesi 5/ Kıbrıs Harekâtı İlave Sayısı (Temmuz 1974): 3.
• Yetik Ozan. “Bozkurt Kıbrıs’ta”. Diyanet Gazetesi 5/ Kıbrıs Harekâtı İlave Sayısı (Temmuz 1974): 8.
• YIRTICI, Hüseyin. “Kıbrısımızı Tanıyalım”. Diyanet Gazetesi 4/92 (Mayıs 1974): 4.
• YÜKSEL, Dilek Yiğit. “Kıbrıs’ta Yaşananlar ve Türk Mukavemet Teşkilatı (1957-1964)”. Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi 34/2 (2018): 311-376.
• Türk Silahlı Kuvvetlerini Güçlendirme Vakfı. “Tarihçe”. Erişim: 16 Ekim 2019. https://www.tskgv.org.tr/tr/hakkimizda/tarihce. “Kıbrıs’ta Ötüken Camii Hizmete Açıldı”. Diyanet Gazetesi 4/94 (Haziran 1974):1.
• “Cumhurbaşkanı Sayın Fahri Korutürk Demeç Verdi: “Türk Milleti Bugün Tek Bir Vücuttur””. Diyanet Gazetesi 5/ Kıbrıs Harekâtı İlave Sayısı (Temmuz 1974): 4-5.
• “Demirci Din Görevlileri Türk Hava Kuvvetlerini Güçlendirme Vakfına 400 Bin Lira Yardım Etti”. Diyanet Gazetesi 5/ Kıbrıs Harekâtı İlave Sayısı (Temmuz 1974): 3.
• “Din Görevlileri “kahraman ordumuzla beraberiz”. Diyanet Gazetesi 5/ Kıbrıs Harekâtı İlave Sayısı (Temmuz 1974): 5.
• “Yavru Vatan Kıbrıs’ta Türk-İslâm cemiyeti teşkilatlanıyor”. Diyanet Gazetesi 4/95 (Temmuz 1974): 1.
• “Kıbrıs Türk-İslâm Cemiyeti İçin Yedi Öğrenciye Burs Verildi”. Diyanet Gazetesi 5/99 (Ağustos 1974): 1.
• “Kıbrıs’ta Kur’an Kursları Başladı”. Diyanet Gazetesi 5/99 (Ağustos 1974): 1.
• “Dr. Lütfi Doğan’ın Kıbrıs Barış Harekâtıyla İlgili Tebrik Mesajları”. Diyanet Gazetesi 5/100 (Eylül 1974): 1, 15.
• “Kıbrıs’taki Din Görevlilerimizin Durumu Hakkında Dışişleri Bakanlığından Bilgi İstendi”. Diyanet Gazetesi 5/ 101 (Eylül 1974): 5.
• “Orduya Yardım Kampanyası Devam Ediyor”. Diyanet Gazetesi 5/104 (Kasım 1974): 1.
• “Diyanet İşleri Başkanlığı Genelge Yayınladı”. Diyanet Gazetesi 5/105 (Kasım 1974):1, 14.
• “Kıbrıs Müftüsü Kıbrıs’lı Türkleri Ekonomik Savaşa Davet Etti”. Diyanet Gazetesi 5/116 (Mayıs 1975): 1.
• “Kıbrıs Türk Federe Devlet Başkanı Rauf Denktaş Dr. Lütfi Doğan’a Teşekkür Yazısı Gönderdi”. Diyanet Gazetesi 5/116 (Mayıs 1975): 1, 4.
• “Kıbrıs’ta Ersin Paşa Camii İbadete Açıldı”. Diyanet Gazetesi 6/124 (Eylül 1975): 1.
• “Kıbrıs’taki Din Görevlilerimiz İrşad Hizmetlerine Başarıyla Devam Ediyolar”. Diyanet Gazetesi 6/128 (Kasım 1975): 1, 14.
• “Kıbrıs’a Yapılan Yardım 202 Milyona Ulaştı”. Diyanet Gazetesi 6/129 (Kasım 1975): 3.