İslâm ve batı dünyasında kamu yararı bağlamında içkinin yasaklanması: mukayeseli bir araştırma

Yıl 2021, , 7 - 48, 30.04.2021

Nasi Aslan , Fatıma Ünsal

https://doi.org/10.28949/bilimname.887119

Cited By: 2

Öz

İslâm’da içkinin haram kılınıp yasaklanması makâsıd-ı şerîa olarak bilinen dinin, canın, malın, aklın ve neslin korunmasına dair temel ilkelerden aklın korunması esasına dayanır. Bu beş ilke hukukta bir ortak değer olarak kamu yararına da temel teşkil eder. Fıkıhta gelenek içerisinde içki içene verilecek cezanın had cezası olduğuna dair genel bir eğilim olmakla birlikte bunu kamu yararı kapsamında ta‘zir cezası olarak değerlendiren alimlerin sayısı da azımsanmayacak derecededir. Bu çalışmada hem İslam Dünyası hem de Batı Dünyasında içkinin yasaklanması ve yasağın korunması noktasında ortaya konulan hukukî yaptırımlara dair uygulamalar karşılaştırmalı olarak ele alınmaktadır. Başta dört halife dönemi olmak üzere ilerleyen tarihi süreçte içki yasağını ihlal edenlere dönük yaptırımlar farklılık arz etse de bunların kamu yararı ortak paydasında birleştiği müşahede edilmektedir. Osmanlı Ceza hukukunda içki içenlere tatbik edilecek cezalar da kamu yararı eksenlidir. Diğer taraftan günümüz bazı İslâm ülkelerinde içki içenlere verilen cezalarla ilgili son zamanlarda yapılan farklı düzenlemelerde kamu yararının gözetildiği görülmektedir. Batı ülkelerine gelince ABD ve İsveç içki konusundaki politikaları ile diğerlerinden ayrışır. ABD’nin içki konusundaki politikası bilindiğinden dolayı bu araştırmada İsveç özgün bir örnek olarak biraz daha ayrıntılı ele alınmıştır.

Makalede gayrimüslim bir toplumdaki içki yasağının da araştırmaya konu edilmesi, hukukta gözetilen kamu yararı ortak paydasına dayanır. Bir tarafta haramlık ifade eden vahiy kaynaklı bir yasak, diğer tarafta seküler bir toplumda alkollü içki etrafında yasağa varan kısıtlamalar vardır. Acaba seküler de olsa akl-ı selim insanlardan oluşan ortak aklın hukuk kurallarının vaz’ında vahye dayalı hükümlerle örtüşmesi mümkün müdür? Ya da normatif hükümlerin vaz‘ında gözetilen amaçlar kamu yararı bağlamında evrensel olamaz mı? Araştırmada bu sorulara da cevap aranmaktadır.

Anahtar Kelimeler

İslam Hukuku, İçki Yasağı, Had, Tazir, Kamu Yararı

Destekleyen Kurum

Bu çalışma, Çukurova Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Birimi tarafından Desteklenmiştir.

Proje Numarası

SYL-2018-10344

Prohibition of alcohol in the context of public benefit in the muslim and the western worlds: a comparative study

Öz

Drinking wine is mentioned in the Holy Quran as a crime and a sin and it is strictly prohibited. In this respect, it is one of the hudud crimes, but since the penalty for it is not specified in the Quran, there is no certainty in terms of the hadd penalty.

Since there is no Āyah in the Quran regarding the punishment of drinking or khamr (intoxication), it is the hadiths that constitute the primary basis of the punishment of alcoholism and khamr. Reportedly, the punishment during the time of the Prophet (PBUH) for this crime was flogging and it was administered by using palm branches, shoes, hands, clothes, etc. However, an exact amount was not prescribed by the Prophet (PBUH). It is stated in the sources that the number is around forty. It is also true that there have been instances the Prophet (PBUH) did not punish someone for khamr.

Although the prohibition of drinking alcohol in Islamic law seems to be concerned only with preventing drunkenness, it is really based on a greater issue such as protecting the mind. The wise Allah almighty, observe the interests of his servants in his shar'i decrees. As a matter of fact, the basic principles of the protection of religion, life, property, mind, and generation known as maqasid al-sharī'a constitute the basis of public interest as a common value in law. In the event that the prohibition of alcoholic beverages and the religious and moral sanctions imposed for those who violate this prohibition are insufficient and the violations reach the extent of harming the public order, some legal sanctions that the legislature deems appropriate may be imposed. Indeed, the fact that people were administered different punishments for khamr during the time of the Prophet (PBUH) and Abu Bakr (RA) also allows such regulations to be made.

In fact, khamr or drunkenness is haram not only in the religion of Islam but also in other religions as well. According to fuqaha, the consumption of alcohol by non-Muslim citizens (dhimmi) is permissible and not considered a crime. However, it is a different story when it comes to a point that this person disturbs the public order. According to some Islamic scholars, those who get drunk among non-Muslims should also be punished. This punishment, again, is not for drinking but for being drunk and it is for the public benefit. Because drunkenness is not welcome in any religion. As a matter of fact, such a general acceptance results in more applicable and universal results in the context of public law from a practical point of view.

Although this study is based on Islamic law, the inclusion of prohibition in a non-Muslim society (for example, the practice in Sweden) in the research is based on a common denominator such as the public interest pursued in law. On one side, there is a prohibition based on the revelation that determines something to be haram, and on the other side, in a secular society, there are reservations about alcoholic beverages and restrictions that amount to a ban. In this case, the shared wisdom of sensible people, albeit secular, coincides with the provisions based on revelation in the determination of legal rules. In this context, can there be original examples that the mind can recognize something as good or bad without revelation and that the Muʿtazila and Maturidi understanding can be practical? Or, can the aims pursued under the normative provisions be universal? Answers to these questions are also sought in this specific study.

Anahtar Kelimeler

Islamic Law, Alcohol Prohibition, Hadd, Ta’zir, Public Benefit

Proje Numarası

SYL-2018-10344

Kaynakça

• AHMED b. HANBEL, Ebû Abdullah Ahmed b. Muhammed eş-Şeybânî. el-Müsned. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 1995.
• AKGÜNDÜZ, Ahmed. Osmanlı Kânunnâmeleri ve Hukûkî Tahlilleri. İstanbul: Fey Vakfı Yayınları, 1992.
• ÂMİR, Abdulazîz Musa. et-Ta‘zîr fi’ş-Şerî’ati’l-İslâmiyye. Kahire: Dâru’l-Fikri’l-Arabî, 1389.
• ABDURREZZÂK es-SAN’ÂNÎ, Ebû Bekr b. Hemmâm. el-Musannef. thk. Habîbu’r-Rahman el-A’zamî. Beyrut: yy., 1970.
• ASLAN, Nasi. “İslâm-Osmanlı Hukukunun Oluşumunda Fetva ve Kaza Münasebeti”. Dinî Araştırmalar 1/4 (1999), 85-100.
• ASLAN, Nasi. “Klasik Dönem Ceza Kanunnâmeleri Bağlamında Osmanlı Hukukunun Şer‘îliği Üzerine”. Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 3/2 (2003), 17-44.
• AVCI, Mustafa. Türk Hukuk Tarihi. Konya: Atlas Yayınları, 6. Basım, 2017.
• AVVÂ, Muhammed Selim. Fî Usûli’n-nizâmi’l-cinâi’l-İslâmî. Kahire: Dâru’n-Nahda, 1427.
• AYDIN, Mehmet Âkif. Türk Hukuk Tarihi. İstanbul: Beta Yayınları, 9. Basım, 2012.
• BAĞDÂDÎ, Ebû Bekr Ahmed b. Alî b. Sâbit Hatîb el-. Târîhu Baġdâd. Beyrut: Dâru’l-Garb, 2002.
• BAĞDÂDÎ, Ebû Ca‘fer Muhammed b. Cerîr b. Yezîd el-Âmülî et-Taberî el-. Tarihu’t-Taberî. Beyrut: Dâru ihyâi’t-türâsi’l-Arabî, 2001.
• BAĞDÂDÎ, Ebü’l-Ferec Cemâlüddîn Abdurrahmân b. Alî b. Muhammed el-. el-Muntazam fî tarihı’l-mülûk ve’l-ümem. Beyrut: yy., 1995.
• BAŞOĞLU, Tuncay. “Ta‘zîr”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 40/198-202. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2011.
• BEHNESÎ, Ahmed Fethi. el-Hamru ve’l-Muhaddarât fi’l-İslâm. Kahire: Arabian Gulf Enst., 1424.
• BEHNESÎ, Ahmed Fethi. el-Ukûbe fî fıkhi’l-İslâmî. Beyrut: Dâru’r-Râid el-Arabî, 1404.
• BEHNESÎ, Ahmed Fethi. es-Siyâsetü’l-cinâiyye fi’ş-şerîati’l-İslâmiyye. Beyrut: Dâru’ş-Şurûk, ty.
• BEYZÂVÎ, Nâsiruddin Ebû Saîd Abdullah b. Ömer. Envâru’t-tenzîl ve esrâru’t-te’vîl. Beyrut: Dâru ihyâi’t-türâsi’l-Arabî, 1418.
• BILMEN, Ömer Nasuhi. Hukuk-ı İslâmiyye ve Istılâhâtı Fıkhiyye Kâmusu. İstanbul: Bilmen Yayınevi, 1976.
• BILTACÎ, Muhammed. Menhecu Ömer b. el-Hattab fî’t-teşrî‘. Beyrut: Dâru’l-fikri’l-Arabî, 1390.
• BOYNUKALIN, Mehmet. “Suç”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 37/453-457. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2009.
• BOZKURT, Nebi. “İçki”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 21/455-456. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2000.
• BUHÂRÎ, Ebû Abdullah Muhammed b. İsmail. “Eşribe”. el-Câmi’u’s-sahîh. thk. Muhammed Zübeyr Nasır. Beyrut: Dâru’l-Minhâc, 1422.
• BUHÂRÎ, Ebû Abdullah Muhammed b. İsmail. “Hudûd”. el-Câmi’u’s-sahîh. thk. Muhammed Zübeyr Nasır. Beyrut: Dâru’l-Minhâc, 1422.
• CESSÂS, Ebû Bekir Ahmed b. Ali er-Râzî. el-Fusûl fi’l-usûl. Kuveyt: Vizâretü’l-evkaf, 1994.
• CUMALIOĞLU, Yelda. “Amerika’da Alkol Dini Sebeplerle Yasaklandı”. Erişim 23 Şubat 2021. https://odatv4.com/amerikada-alkol-dini-sebeplerle-yasaklandi-1701111200.html
• CÜVEYNÎ, İmâmu’l-Harameyn Ebu’l-Me‘âlî Ruknuddîn ‘Abdulmelik b. ‘Abdillâh. el-Ġıyâs̱î/ Ġıyâs̱u’l-umem fî iltiyâs̱i’z-zulem. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2003.
• CÜVEYNÎ, İmâmu’l-Harameyn Ebu’l-Me‘âlî Ruknuddîn ‘Abdulmelik b. ‘Abdillâh. Nihâyetu’l-maṭlab fî dirayeti’l-mezheb. thk. ‘Abdul‘azîm Maḥmûd ed-Dîb. Beyrut: Dâru’l-Minhâc, 2007.
• ÇOLAK, Abdullah. İslâm Ceza Hukuku. İstanbul: Kitap Dünyası Yayınları, 2018.
• DIMAŞKÎ, Ebû Abdillâh Şemsüddîn Muhammed b. Ahmed b. Osmân ez-Zehebî et-Türkmânî el-Fârikî ed-. el-Müştebih fi’r-ricâl esmâʾihim ve ensâbihim. thk. Ali el-Bicâvî. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-Arabiyye, 1962.
• DÖNMEZ, İbrahim Kafi. “Sarhoşluk”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 36/141-145. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2009.
• Ebû DÂVÛD, Süleyman b. Eş’as b. İshak el-Ezdî. es-Sünen. thk. ed-Deâs. Beyrut: Dâru İbn-i Hazm, 1418.
• Ebû DÂVÛD, Süleyman b. Eş’as b. İshak el-Ezdî. Hudûd. thk. ed-Deâs. Beyrut: Dâru İbn-i Hazm, 1418.
• Ebû ZEYD, Bekr b. Abdillah. el-Hudûd ve’t-Ta‘zîrât inde İbni’l-Kayyım. Riyad: Dâru’l- Asıme, 1416.
• EBUSSUÛD, el-İmâd Muhammed b. Mustafa. İrşâdu’l-ʿakli’s-selîm ilâ mezâye’l-Kitâbi’l-Kerîm. Beyrut: Dâru ihyâi’t-türâsi’l-Arabî, ty.
• ERTURHAN, Sabri. “Hz. Ömer’in Ceza Hukukuna Dair Bazı Uygulamaları”. Uluslararası Hz. Ömer Sempozyumu. ed. Ali Aksu. 3/145-172. Sivas: Cumhuriyet Üniversitesi Rektörlük Matbaası, 2018.
• ERTURHAN, Sabri. İslam Ceza Hukuku Etrafındaki Tartışmalar. İstanbul: Rağbet Yayınları, 2008.
• EŞIT, Davut. “Hadd ve Ta‘zîr Tartışmaları Bağlamında İslâm Ceza Hukukunda İçki İçme Cezası”. Bingöl Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 14 (2019), 194-210.
• FERRÂ, Ebû Ya‘lâ Muhammed b. el-Hüseyn b. Muhammed b. Halef. el-Ahkâmu’s-sultaniyye. thk. Muhammed Hâmid el-Fakî. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-‘İlmiyye, 2000.
• HABERGETIREN, Ömer Faruk. “Şeyhülislam İbn Kemal’in İçki Konusundaki Üç Risalesi”. Tokat Tarihi ve Kültürü Sempozyumu. ed. Ali Açıkel vd. 3/159-169. Ankara: Salmat Basım Yayıncılık, 2015.
• HALEBÎ, Ebû Abdillâh İzzüddîn Muhammed b. Alî b. İbrâhîm b. Şeddâd el-Ensârî. Târîhu’l-Meliki’z-Zâhir. Beyrut: yy., 1403.
• HALEBÎ, İbrahim b. Muhammed b. İbrahim. Mülteka’l-Ebhur. thk. Vehbî Süleyman el-Ulbânî. by.: yy., 1406.
• HARRÂNÎ, Ebu’l-‘Abbâs Takıyyuddîn Ahmed b. ‘Abdilhalîm. el-Fetâva’l-kubrâ li’bni Teymiyye. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-‘İlmiyye, 1987.
• Irak Cumhurbaşkanlığı. 111 sayılı Ceza Kanunu 386, 387, 388 (1969). https://www.rwi.uzh.ch/dam/jcr:00000000-0c03-6a0c-ffff-ffff96be3560/penalcode1969.pdf
• İbn ÂŞÛR, Muhammed et-Tâhir. Makâsıdü’ş-Şerî‘ati’l-İslâmiyye. Tunus: yy., 1978.
• İbn HIBBÂN, Ebû Ḥâtim Muḥammed b. Ḥibbân el-Bustî. el-İhsân fî takrîbi Ṣahîhi İbn Hibbân. thk. Şu‘ayb el-Arnavûṭ. Beyrut: Muesssetu’r-Risâle, 1988.
• İbn KEMÂL, Şemseddin Ahmed b. Süleyman. “fî Tafsîli hurmeti’l-hamr”. Resâili İbn Kemâl. 1/335-353. İstanbul: İkdâm Matbaası, 1316.
• İbn KEMÂL, Şemseddin Ahmed b. Süleyman. “Haddi’l-hamr”. Resâili İbn Kemâl. nşr. Ahmed Cevdet. İstanbul: İkdâm Matbaası, 1316.
• İbn KEMÂL, Şemseddin Ahmed b. Süleyman. “Ta’lîmi’l-emr fî tahrîmi’l-hamr”. Resâili İbn Kemâl. nşr. Ahmed Cevdet. İstanbul: İkdâm Matbaası, 1316.
• İbn KUDÂME, Ebû Muhammed Muvaffakuddîn Abdullah b. Ahmed b. Muhammed b. Kudâme el-Cemmâîlî el-Makdisî. el-Muğnî. thk. Abdullah b. Abdulmuhsin et-Türkî - Abdülfettah Muhammed el-Hulv. Riyad: Dâru Âlemü’l-kütüb, 1417.
• İbn MÂCE, Ebû Abdullah Muhammed b. Yezid. Sünenü İbn Mâce. Dimaşk: Muesssetu’r-Risâle, 2009.
• İbn RÜŞD [el-Hafid], Ebu’l-Velîd Muhammed b. Ahmed b. Muhammed el-Kurtûbî. Bidâyetü’l-muctehid ve nihâyetü’l-muktesid. Beyrut: Muesssetu’r-Risâle, 2010.
• İbn RÜŞD [el-Hafid], Ebu’l-Velîd Muhammed b. Ahmed b. Muhammed el-Kurtûbî. el-Beyân ve’t-tahsîl. thk. Muhammed Hâcî. Beyrut: Dâru’l-Ġarbi’l-İslâmî, 1988.
• İbnü’l-CEVZÎ, Ebü’l-Ferec Cemâlüddîn Abdurrahmân b. Alî b. Muhammed el-Bağdâdî. Menâkıbü Ömer. thk. Zeyneb İbrahim. Beyrut: yy., 1980.
• İMAMOĞLU, Ş. Özge. AB Üyesi Ülkerlerde Alkollü İçkiler Sektörüne İlişkin Bazı Düzenlemeler. Ankara: Türkiye Cumhuriyeti Avrupa Birliği Bakanlığı, 2011.
• İstanbul Kadı Sicilleri Üsküdar Mahkemesi 1 Numaralı Sicil. çev. Bilgin AYDIN - Ekrem TAK. İstanbul: İSAM Yayınları, 2008.
• JOHNSON, Felix. Svensk alkoholpolitik och EU - en undersökning av Sveriges och EU:s alkoholpolitik [İsveç ve Avrupa Birliğinin Alkol Politikası]. Sverige: Lunds Universitet, Rättsvetenskaplig Uppsats, 2014.
• KARAMAN, Hayrettin. İslam Hukuk Tarihi. İstanbul: Nesil Yayınları, 1989.
• KÂSÂNÎ, Alâüddîn Ebû Bekir b. Mesûd. Bedâi‘u’s-sanâi’ fî tertîbi’ş-şerâi‘. Beyrut: Dâru’l-Kitâbi’l Arabiyye, 1394.
• KILIÇ, Sami. İlâhi Dinlerde Yiyecek ve İçecekler. Ankara: Sarkaç Yayınları, 2011.
• KOÇ, Mehmet. “Osmanlı Ceza Hukukunda Sarhoşluk Veren İçecekleri İçme Suçu ve Cezaları”. Marife Dini Araştırmalar Dergisi 19/2 (2019), 739-757.
• KOÇ, Mehmet. Osmanlı Hukukunda Ta‘zir Suç ve Cezaları. Konya: Aybil Yayınevi, 2017.
• KYVIG, David E. (ed.). Law, alcohol, and order: perspectives on national prohibition. Connecticut: Greenwood Press, 1985.
• MAKRÎZÎ, Ebû Muhammed (Ebü’l-Abbâs) Takıyyüddîn Ahmed b. Alî b. Abdilkādir b. Muhammed. es-Sülûk li-maʿrifeti düveli’l-mülûk. nşr. Muhammed Mustafa Ziyade. Kahire: yy., 1973.
• MÂTÜRÎDÎ, Ebû Mansûr Muhammed b. Muhammed. Te’vîlâtü ehli’s-sünne. 10 Cilt. Beyrut: Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye, 1426.
• MÂVERDÎ, Ebû Mansûr Muhammed b. Muhammed. el-Ahkâmu’s-sultaniyye ve’l-velâyetu’d-dîniyye. Beyrut: Şirketü Dâri’l-Erkâm, ty.
• MERĞÎNÂNÎ, Ebü’l-Hasan Burhânüddîn Ali b.Ebî Bekr b. Abdilcelil. el-Hidâye şerhu Bidâyeti’l-mübtedî. thk. Muhammed Adnan. Beyrut: Şeriketü Dâru’l Erkam, ty.
• MUHAMMED, Ebû Süleyman Hamd b. Meâlimü’s-sünen. Beyrut: yy., 1981.
• MÜSLIM, Ebu’l-Ḥüseyn Muslim b. el-Haccâc el-Kuşeyrî. “Hudûd”. el-Câmiʿu’s-sahîh. Beyrut: Dâru ihyâi’t-türâsi’l-Arabî, ty.
• NESÂÎ, Ebû Abdirrahman Ahmed b. Ali b. Şuayb. “Hudûd”. es-Sünenü’l-kübrâ. thk. Abdülgaffar Süleyman Bündârî-Seyyid Kevserî Hasan. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1411.
• NESÂÎ, Ebû ‘Abdirrahmân Şu‘ayb. Sunen. thk. ‘Abdulfettâh Ebû Gudde. Haleb: Matbu‘âti’l-İslâmiyye, 1986.
• NESEFÎ, Ebû Hafs Necmeddin Ömer b. Muhammed. et-Teysîr fi’t-tefsîr. 15 Cilt. İstanbul: Dâru’l-lubâb, 1440.
• NESEFÎ, Necmüddîn Ömer b. Muhammed b. Ahmed. Tilbetu’t-Talebe fi’l-İstilâhâti’l-Fikhiyye. Beyrut: Dâru’n-Nefâis, 3. Basım, 1436.
• ÖZTURAN, Gürkan. “Alkol Yasaklarına İsveç Bakışı”. Bianet Bağımsız İletişim Ağı. Erişim 23 Şubat 2021. https://m.bianet.org/bianet/yasam/149779-alkol-yasaklarina-isvec-bakisi
• PEKCAN, Ali. İslam Hukuk Felsefesinde Makâsıdü’ş-Şeria’. İstanbul: Rağbet Yayınları, 2017.
• RÂZÎ, Muhammed b. Ömer b. Hüseyin b. Fahreddin. Mefâtîhu’l-gayb. Beyrut: Dâru ihyâi’t-türâsi’l-Arabî, 1420.
• REMLÎ, Şemseddin Muhammed b. Ahmed b. Hamza el-Ensârî. Nihayetü’l-muhtâc ilâ şerhi’l-Minhâc. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-‘İlmiyye, 1424.
• SERAHSÎ, Muhammed b. Ebû Sehl. el-Mebsût. Beyrut: Dâru’l-Ma‘rife, 1413.
• SERAHSÎ, Şemsü’l-Eimme Ebû Sehl Ebû Bekir Muhammed b. Ahmed. el-Mebsût. Beyrut: Dâru’l-Ma‘rife, ty.
• SIDDIKÎ, Abdurrahîm. el-Cerîme ve’l-ukûbe fi’ş-şerîatil İslâmiyye. Kahire: Mektebetü’n-Nahda, 1408.
• SKILNIK, Bob. Beer: A History of Brewing in Chicago. New Jersey: Barricade Books, 2006.
• SPRIT & VINLEVERANTÖRSFÖRENINGEN. En samtida och hållbar alkoholpolitik för Sverige [İsveç’in Çağdaş Ve Sürdürülebilir Alkol Politikası] (2018).
• ŞÂFÎ, Muhammed b. İdris. el-Umm. Beyrut: Dâru’l-Ma‘rife, ty.
• ŞA’RÂVÎ, Muhammed Mutevellî. Tefsîru’l-Kur’ân. Kahire: Mecme‘u’l-Buhûsi’l-İslâmiyye, 1418.
• ŞÂTIBÎ, Ebû İshâk İbrâhîm b. Mûsâ. el-Muvâfakât. thk. Ebû Ubeyde Meşhur b. Hasen. Huber: Dâru İbni Affân, 1997.
• ŞEHRISTÂNÎ, Ebu’l-Feth Muhammed b. Abdülkerim. el-Milel ve’n-nihal. thk. Emir Ali Mehnâ - Hasan Faur. Beyrut, 1998.
• ŞEVKÂNÎ, Muhammed b. Ali Muhammed eş-. Neylü’l-evtâr min esrâri Münteka’l-ahbâr. thk. Ahmed Muhammed Seyyid. Beyrut: Dâru’l-Kelimi’t-Tayyib, 2005.
• ŞEVKÂNÎ, Muhammed b. Ali Muhammed. Neylü’l-evtâr min esrâri Münteka’l-ahbâr. thk. Ahmed Muhammed Seyyid. Beyrut: Dâru’l-Kelimi’t-Tayyib, 2005.
• ŞEYHÜLISLAM FEYZULLAH EFENDI. Fetâvâ-yı Feyziye. çev. Süleyman Kaya. İstanbul: Klasik Yayınları, 2009.
• ŞIRBÎNÎ, Şemsüddîn Muhammed b. el-Hatîb. Muğni’l-muhtâc ilâ ma‘rifeti meânî elfâzi’l-Minhâc. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-‘İlmiyye, 1418.
• TABERÎ, Ebû Ca‘fer Muhammed b. Cerîr. Câmi‘u’l-Beyân ‘an te’vil-i ayi’l-Kur’an. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 4. Basım, 2005.
• TABERÎ, Ebû Ca‘fer Muhammed b. Cerîr. Tarihu’t-Taberî/Târîhu’l-ümem ve’l-mülûk. Beyrut: Dâru ihyâi’t-türâsi’l-Arabî, 2001.
• TAŞTANOVA, Ayzada. İslam Ceza Hukukunda İçki İçme ve Sarhoşluk Haddi (Haddü’ş-Şürb ve Haddü’s-Sükr) Ayırımı ve Hukuki Sonuçları. Ankara: Ankara Üniversitesi, Yüksek Lisans Tezi, 2012.
• TIRMIZÎ, Ebû İsa Muhammed b. İsa b. Sevre es-Sülemî. “Hudûd”. el-Câmi’u’s-sahîh. thk. Ahmed Muhammed Şakir. Kahire: Mektebetü Mustafa Albani, 2. Basım, 1398.
• TIRMIZÎ, Ebû İsa Muhammed b. İsa b. Sevre es-Sülemî et-. el-Câmi’u’s-sahîh. thk. Ahmed Muhammed Şakir. Kahire: Mektebetü Mustafa Albani, 2. Basım, 1398.
• UDEH, Abdulkâdir. et-Teşrîu’l-cinâiyyi’l-İslâmi mukârinen bi’l-kânûni’l-vad‘î. Beyrut: Mektebetü Dâru’t-Türâs, 1426.
• Uppsala Universitet. “Framtidens alkoholpolitik-behövs speciella försäljningsställen? [Geleceğin Alkol Politikası-Özel Satış Noktalarına İhtiyaç Var mı?]”. Erişim 23 Şubat 2021. https://www.youtube.com/watch?v=kIj67TUJV78&feature=youtu.be
• YARGI, Mehmet Ali. Suudi Arabistan’ın Yargı Sistemi. İstanbul: Marmara Üniversitesi İlahiyat Vakfı Yayınları, 2014.
• YILDIRIM, Mustafa. “İslam Hukukunda İçki İçme Suçu ve Cezası”. Dokuz Eylül Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 13/14 (2001), 31-52.
• YIĞIT, Yaşar. İslam Ceza Hukuku. Ankara: Sistem Ofset Yayıncılık, 2012.
• ZEMAHŞERÎ, Ebu’l-Kâsım Mahmud b. Ömer. el-Keşşâf an hakâiki gavâmidi’t-tenzîl. 4 Cilt. Beyrut: Dâru’l-kitâbi’l-Arabî, 1407.
• “Cinâyet”. el-Mevsûatü’l-fıkhiyye. 16/59-63. Kuveyt: Vizâretü’l-Evkaf ve’ş-Şuûni’l-İslâmiyye, 1409.
• El-Mebâdiü ve’l-karârât es-Sâdıra mine’l-Hey’eti’l-Kadâiyyeti’l-‘Ûlâ ve’l-Hey’eti’d-Dâime ve’l-‘Âmme bi Meclisi’l-Kadâi’l-A‘lâ ve’l-Mahkemeti’l-Ulyâ min’l-Âm 1391 ilâ 1437. Riyad: Suudi Arabistan Krallığı Adalet Bakanlığı, 1. bs., 1438.
• “Eşribe”. el-Mevsûatü’l-fıkhiyye. 5/11-30. Kuveyt: Vizâretü’l-Evkaf ve’ş-Şuûni’l-İslâmiyye, 1406.
• Mecmûatü’l-ahkâmi’l-kadâiyye. 36 Cilt. Riyad: Suudi Arabistan Krallığı Adalet Bakanlığı, 1436.
• “Mevsû‘atü’l-kanûni’l-mısrî”. 23 Şubat 2021. http://mohamedbamby.blogspot.com/2013/06/63-1976.html
• Nizâmü mukâfehati’l-muhaddirât ve’l-müessirâti’l-akliyye, Nizâmü mukâfehati’l-muhaddirât ve’l-müessirâti’l-akliyye. (1426).
• “Sekr”. el-Mevsûatü’l-fıkhiyye. 25/90-104. Kuveyt: Vizâretü’l-Evkaf ve’ş-Şuûni’l-İslâmiyye, 1412.
• “Ta‘zîr”. el-Mevsûatü’l-fıkhiyye. 12/254-287. Kuveyt: Vizâretü’l-Evkaf ve’ş-Şuûni’l-İslâmiyye, 1408.