Kur’ân’daki Bazı İdgâmlı Kelimelerin Yapı Ve Anlam Yönünden İncelenmesi

Yıl 2017, Cilt: 2017 Sayı: 34, 145 - 226, 31.10.2017

Abdulkadir Bayam

https://doi.org/10.28949/bilimname.347523

Öz

Yüce
kitabımız Kur’ân-ı Kerîm’de çok sayıda fiil ve türetilmiş isim yer almaktadır
ve onların önemli bir kısmı mezîd yani harf ilâve edilmiş bâblardadır. Okuyucu,
kelimenin rubâ‘î, humâsî ve südâsî bâblardan hangisine girdiğini benzerlerine
kıyaslayarak kolayca tespit edebilir. Buna karşılık idgâmın peş peşe veya
sadece başlangıç kısmında gerçekleştiği يَصَّدَّعُونَ, الْمُطَّهِّرِينَ ve ادَّارَكُوا gibi bazı sözcükler okuyucuya yapı
yönünden dolayısıyla da anlam bakımından kapalı gelebilmektedir. Buna benzer
idgâmlı sözcükler, Kur’ân’da önemli bir yer tuttuğu için çalışmamızın konusunu
teşkil etmiştir. Makâlede söz konusu kelimeler tespit edilip yapı ve anlam
yönünden teferruatlıca ele alınmaktadır. Amaç, bu sözcüklerin nasıl bir yapıya
ve ne gibi anlamlara sahip olduğunu belirlemektir. O doğrultuda da konunun
vuzûha kavuşturulması adına önde gelen dil âlimlerinin, müfessirlerin ve sözlük
müelliflerinin bilgilerinden istifâde edilmektedir. Bu çalışmanın konusunu
teşkil eden kelimeler, kökü bakımından alfabetik sıraya göre hangi maddeye
dâhilse orada ele alınmaktadır. Her maddede kelimenin yer aldığı âyete ve
meâline, yapı ve anlam bilgisine sırasıyla yer verildiği gibi madde sonlarında
da manaya ilişkin olarak klasik sözlüklerdeki genel durumun yansıtılmasına özen
gösterilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Kur’ân-ı Kerîm, Arap Dili, kelime yapısı, anlam

Kaynakça

• ATEŞ, Süleyman, Kur’ân-ı Kerîm ve Yüce Meâli, Yeni Ufuklar Neşriyat, İstanbul tsz.