VERİ EKONOMİSİ VE REKABET HUKUKU

Year 2021, Volume: 3 Issue: 2, 266 - 337, 31.12.2021

Berkay Kurdoğlu Çağlar Deniz Ata

https://doi.org/10.55009/bilisimhukukudergisi.1013073

Abstract

İnternet ve yapay zekâ temelli dijitalleşme sürecinin gün geçtikçe gelişmesi ve yaygınlaşmasıyla beraber başta akıllı cihazlar olmak üzere yeni nesil enformasyon teknolojileri temelinde yaşanan kapsamlı dönüşüm, dünyamızı hızla değiştirmeye devam etmektedir. Nitekim bu dönüşüm sadece sosyal yaşantımızda değil, ekonomik ve ticari hayatın doğal akışında da ortaya çıkmakta ve konvansiyonel iş kolları ile satış teknikleri yerini veri tabanlı yeni iş modellerine bırakmaktadır. Dijitalleşme süreçleri üreticiler için verimliliği arttıracak yeni nesil imkânlar yaratabilirken tüketiciler için de günlük hayatı kolaylaştırabilecek sayısız hizmeti temin edebilmektedir. Bununla beraber, bu dönüşüm ve değişim süreçleri, kendi doğasında yatan dinamizmin doğal bir sonucu olarak daha önce öngörülmemiş ve çözümlenmesi oldukça karmaşık meselelere de yol açabilmektedir.
Veri ekonomisinin yaygınlaşması ile ortaya çıkan pazar gücünün dizginlenmesine dönük regülasyon ihtiyacı bu meselelerden en çok tartışılanlarından bir tanesini temsil etmektedir. Veri ekonomisi ve veri temelli iş modellerine sahip şirketlerin yapıları gereği bu regülasyon tartışması; bilişim hukuku, rekabet hukuku, regülasyon teorisi, ticaret hukuku ve tüketici verilerinin korunması hukuku gibi alanları ortak eden bir tartışma olup sınırları henüz kesin bir şekilde çizilememektedir. Öte yandan, küresel ölçekte şu ana kadar rekabet hukuku ve rekabet otoritelerinin faaliyetleri göz önüne alındığında, veri ekonomisinin düzenlenmesi alanında rekabet normlarının çok daha pro-aktif bir yaklaşım benimsediği anlaşılmaktadır.
Bu kapsamda çalışmamızda; veri, Büyük Veri veya veri ekonomisi çerçevesinde karşılaşılan iktisadi ve hukuki eylemlere, rekabet hukuku perspektifinden nasıl bakış açıları sağlanabileceğine ilişkin bir mütalaa alt yapısı sunulmaya çalışılmıştır. Bu açıdan öncelikle veri ekonomisi ve veriye ilişkin kavramların temel tanımlarına yer verilerek verinin nasıl sınıflandırılabileceğine ilişkin kısa bir değerlendirme yapılmaktadır Ardından rekabet hukuku metodolojisi bağlamında genelden özele bir sıralama yapılarak; ilgili pazarın tanımlanması, pazara giriş, pazar gücünün ölçülmesi hususlarında veri ekonomisi ve rekabet hukuku ilişkisinin irdelenmesi gayreti içine girilmiştir. Son olarak iktisadi pazarlara yönelik kavramsal çerçeveyi çizdikten sonra bu çerçevenin içini pazarda karşılaşılan kısıtlayıcı eylemler ile doldurarak veri ekonomisine ilişkin rekabet hukuku meselelerini ülkemiz ve dünya örnekleri ile sunma gayesi benimsenmiştir. Bu bağlamda mevcut çalışmanın temel amacını da günümüzün dijitalleşen dünyasının en önemli fenomenlerinden biri olan Büyük Veri’nin rekabet paradigmasına ve rekabetçi süreçlere olan etkilerinin çözümlenmesi ve rekabet hukuku açısından doğabilecek zarar teorilerinin etüt edilerek mevcut veya potansiyel etkinlik kazanımları ile karşılaştırılması oluşturmaktadır.

Keywords

Veri, Büyük Veri, Veri Ekonomisi, Hâkim Durumun Kötüye Kullanılması, Dijitalleşme, Veri ve Rekabet, Regülasyon, Rekabet Hukuku, Veri Temelli Rekabet İhlalleri, Kişisel Verilerin Korunması

References

• Abrahamson, Zachary. "Essential Data." Yale LJ 124 (2014)
• ACCC. Digital Platforms Inquiry Final Report. ACCC, 2019.
• Argentesi, Elena, Paolo Buccirossi, Emilio Calvano, Tomaso Duso, Alessia Marazzo ve Salvatore Nava. “Merger Policy in Digital Markets: An Ex Post Assesment.” Journal of Competition Law and Economics (2020)
• Baars, Henning ve H-G. Kemper. "Management support with structured and unstructured data—an integrated business intelligence framework." Information Systems Management 2, vol. 25 (2008): 132-148.
• Brosche, Kolija ve Arun Kumar. ”Realtime Data Accelerates Online Marketing.” in Programmatic Advertising, Edited by Oliver Busch, Springer: Springer International Press, 2016.
• EC. Competition Policy for the Digital Era. EC, 2019.
• Ezrachi, A. ve Maurice E. Stucke. “Virtual Competition.” Journal of European Competition Law and Practice 9, vol. 7 (2016): 585.
• Financial Times. ” How much is your personal data worth?.” Erişim Tarihi Eylül 21, 2021. https://ig.ft.com/how-much-is-your-personal-data-worth.
• FTC. Big Data Hubris and The Implications of Big Data for Competition: Comments of William Rinehart. FTC Docket Number FTC-2018—0051 FTC, 2018.
• Geradin, Damien ve Monika Kuschewsky. “Competition Law and Personal Data: Preliminary Thoughts on a Complex Issue.” (2013)
• Geradin, Damien ve Nicolas Petit. “Price Discrimination Under EC Competition Law: Another Antitrust Theory in Search of Limiting Principles.” Global Competition Law Centre Working Paper Series No. 07/05, Erişim Tarihi Ağustos 20, 2018.
• Gorp, N. Van ve Olga Batura. “Challenges for Competition Policy in a Digitalised Economy.” Study for the Committee on Economic and Monetary Affairs (2015)
• Grunes, Allen P. ve Maurice E. Stucke. “No Mistake about it: The Important Role of Antitrust in the Era of Big Data.” Antitrust Source (2015)
• Harris, Jim. “Bridging the Divide Between Unstructured and Structured Data.” Berkeley School of Information
• Haucap, Justus. ”Competition and Competition Policy in a Data-Driven Economy.”Intereconomics, vol.4 (2019): 201-208.
• Hu, Han, Y. Wen, T-S. Chua ve X. Li. “Toward Scalable Systems for Big Data Analytics: A Technology Tutorial.” IEE Access, vol. 2 (2014): 652-687
• Ketizmen, Muammer ve Aslıhan Kart, “Kişisel veri ve rekabet hukuku kapsamında Big Data,” Kişisel Verileri Koruma Dergisi, no. 1 (2019): 64-76.
• Kitchin, Rob. The Data Revolution: Big Data, Open Data, Data Infrastructures and Their Consequences. Ireland: SAGE Publications, 2014.
• Kumar, Sachin, Prayag Tiwari, ve Michail Zymbler. “Internet of Things is a revolutionary approach for ftuure technology enhancement: a review.” Journal of Big Data 6, vol. 111 (2019)
• Lassere, Bruno ve Andreas Mundt. “Competition Law and Big Data: The Enforcer’s View.” İtalian Antitrust Review 1, (2017): 87-103
• Maggiolino, Mariateresa ve Gulia Ferrari. “Can Digital Data be Replaced?.” (2020): Erişim Tarihi: Şubat 12, 2021,
• Monopolkomission. Competition policy: The challange of digital markets, Special Report No 68. Monopolkomission, , 2015
• Newman, Nathan. “The Costs of Lost Privacy: Consumer Harm and Rising Economic Inequality in the Age of Google.” William Mitchell Law Review 2, vol. 40 (2014)
• OECD. Big Data: Bringing Competition Policy to the Digital Era. OECD, 2016.
• OECD. Consumer Data Rights and Competition. OECD, 2020
• OECD. Data-Driven Innovation for Growth and Well-being: Interim Synthesis Report. OECD
• Okkaoğlu, Çiğdem G. “Yoğunlaşma Kontrolünde Büyük Veri.” Rekabet Kurumu Uzmanlık Tezleri Serisi, no. 165 (2020). Rekabet Kurulu. Rekabet Değerlendirmesi Rehberi. Rekabet Kurulu, 2014.
• Rekabet Kurumu. E-Pazaryeri Platformları Sektör İncelemesi Ön Raporu. Rekabet Kurumu, 2021.
• Rekabet Kurumu. Hâkim Durumdaki Teşebbüslerin Dışlayıcı Davranışlarına İlişkin Kılavuz. Rekabet Kurumu, 2014.
• Rekabet Kurumu. Rekabet Kurulu Kararlarında Kullanılan İktisadi Analizlere İlişkin El Kitabı. Rekabet Kurumu, 2019.
• Rubinfeld, Daniel L. ve Michal Gal.” Access Barriers to Big Data.” Arizona Law Review 339, vol.59 (2017)
• Schneider, Matthew J., Sharan Japgal, Sachin Gupta, Shaobo Li ve Yan Yu. "Protecting customer privacy when marketing with second-party data." International Journal of Research in Marketing 3, vol. 34 (2017)
• Schwalbe, Ulrich. “Algorithms, Machine Learning, and Collusion.”Journal of Competition Law and Economics 4, vol. 14 (2018) Sokol, Daniel ve Roisin Comerford. “Antitrust and Regulating Big Data.” George Mason Law Review 119, no. 16-40 (2016)
• Strucke, Maurice E. ve Allen P. Grunes. Big Data and Competition Policy. Oxford: Oxford University Press, 2016.
• Tucker, Darren S. ve Hill B. Wellford. “Big Mistakes Regarding Big Data.”Antitrust Source 14 (2014)
• Vezzoso, Simonetta. “Competition Policy in a World of Big Data.” in Research Handbook on Digital Transformations, Edited by F. Xacier Olleros and Majlinda Zhegu, Edward Elgar: Edward Elgar Publishing, 2016. Wasastjerna, Maria C. ”The role of big data and digital privacy in merger review.” European Competition Journal 2-3, vol.18 (2018)
• Weber, Rolf H. “Information At The Crossroads Of Competition Law And Data Poretction Law,” Journal of Competition Law 2, no. 12 (2014)
• World Economic Forum. The Emergence of New Asset Class (2011).
• Wortmann, Felix ve Kristina Flüchter. "Internet of Things," Business and Information Systems Engineering 57, vol.3 (2015) Yun, John M. “Antitrust After Big Data.” The Criterion Journal on Innovation, vol. 4 (2019)