Risk categories and ethnobotanical features of the Lamiaceae taxa growing naturally in Osmaneli Bilecik/Turkey and environs

Year 2010, Volume: 3 Issue: 3, 31 - 45, 15.12.2010

Onur Koyuncu Ö Koray Yaylacı Derviş Öztürk İsmühan Potoğlu Erkara Filiz Savaroğlu Özge Akcoşkun Murat Ardıç

Abstract

In this study, its been determined the taxa which belongs Lamiaceae family, 24 genus, 38 species, 17 subspecies and 13 varieties, of total 68 species and underspecies taxa have been identified that naturally distributes in Osmaneli Bilecik and environs, between the years 2006-2009. 14 of these are endemic taxa and their ratio to total is 20.59%. According to IUCN risk categories 13 taxa belongs to LC, 1 taxon belongs to NT. The distribution of the determined taxa into the phytogeographical regions are, 15 taxa 22,06 % Irano-Turanion element, 11 taxa 16,18 % Mediterranean element 3 taxa 4.41 % East Mediterranean , 7 taxa 10,30 % Euro-Siberian element, 2 taxa 2,94 % Euxine element 1 takson Hirkano-Euxine Element and 1 takson Black Sea Element and 33 48,53 % taxa are pluriregion or unknown phytogeographical regions. 7 taxa are for A3 square and 2 taxa are for A2 square and 20 taxa are for Bilecik province new records which are determined. In addition, most common genera are Thymus, Salvia, Sideritis, Origanum ve Stachys. Plants were often used for cold, tea, spices, skin diseases, diuretic, diabetes, arthritis, prostate disease, hemorrhoids, kidney stones and for various pains removal. On the other hand, Scutellaria, Phlomis, Wiedemannia, Nepeta ve Lycopus taxa have not ethnobotanic usage

Keywords

Lamiaceae, Risk Category, Ethnobotany, Osmaneli, Bilecik, Turkey

Osmaneli Bilecik-Türkiye ve çevresinde doğal yayılış gösteren Lamiaceae taksonlarının risk kategorileri ve etnobotanik özellikleri

Abstract

Bu araştırmada, 2006-2009 yılları arasında Osmaneli Bilecik ve çevresinde doğal yayılış gösteren Lamiaceae familyasına ait 24 cinste 38’i tür, 17’si alttür ve 13’ü varyete seviyesinde olmak üzere toplam 68 tür ve türaltı takson tespit edilmiştir. Bu taksonların 14’ü endemik olup endemizm oranı % 20,59’dur. IUCN 2001 risk kategorilerine göre, endemik taksonlardan 13’ü LC, 1’i NT kategorisindedir. Belirlenen taksonların fitocoğrafik bölgelere göre dağılımı ise şöyledir; 15 takson % 22,06 İran-Turan Elementi, 11 takson % 16,18 Akdeniz Elementi [bunlardan 3’ü % 4,41 Doğu Akdeniz Elementi], 7 takson % 10,30 Avrupa-Sibirya Elementi, 2 takson % 2,94 Öksin Elementi [bunlardan 1’i % 1,47 Hirkan-Öksin Elementi, 1’i % 1,47 Karadeniz Elementi]ve 33 takson % 48,53 çok bölgeli veya fitocoğrafik bölgesi bilinmeyendir. Bölgede tespit edilen 7 takson A3 karesi, 2 takson A2 karesi ve 20 takson da Bilecik ili için yeni kayıt niteliğindedir. Ayrıca bölgede etnobotanik kullanımı en yaygın olan cinslerin Thymus, Salvia, Sideritis, Origanum ve Stachys olduğu belirlenmiştir. Bitkilerin çoğunlukla soğuk algınlığı, çay, baharat, deri hastalıkları, idrar söktürücü, şeker hastalığı, romatizma, prostat hastalıkları, hemoroid, böbrek taşı ve çeşitli ağrıların gideriminde kullanıldığı görülmüştür. Diğer taraftan Scutellaria, Phlomis, Wiedemannia, Nepeta ve Lycopus cinslerine ait taksonların etnobotanik kullanımlarına rastlanamamıştır

Keywords

Lamiaceae, Risk Kategorisi, Etnobotanik, Osmaneli, Bilecik, Turkey

References

• Akıncı, Ş. and Özhatay, N., (2000). New Floristic Records for the Grid Square A3 (Kocaeli/Turkey), Turkish Journal of Botany, 24, 303-305.
• Abay, G. ve Kılıç, A., (2001). Pürenbeleni ve Yanıktepe (Mersin) Yörelerindeki Bazı Bitkilerin Yöresel Adları ve Etnobotanik Özellikleri, Ot Sistematik Botanik Dergisi, 8, 2, 97-104.
• Akçiçek, E. and Vural, M., (2003). Kumalar Dağı (Afyon) ve Çevresindeki Bazı Bitkilerin Yöresel Adları ve Etnobotanik Özellikleri, Ot Sistematik Botanik Dergisi, 10, 2, 151-162.
• Akman, Υ. Aydoğdu, M. and İlarslan, R., (1985). New Records for the A3 Square in the Flora of Turkey, Doğa Bilim Dergisi, A2, 9, 3, 467-472.
• Aksoy, N., (2009). Karakiriş Dağı (Seben-Nallıhan) Florası, Düzce Üniversitesi Ormancılık Dergisi Cilt:5, Sayı:2, Sayfa: 104-125.
• Bağcı, Y. (2000). Aladağlar (Yahyalı, Kayseri) ve Çevresinin Etnobotanik Özellikleri, Ot Sistematik Botanik Dergisi, 7, 1, 89-94.
• Başaran, S. M. ve Adıgüzel, N. (2001). Bolu, Bartın ve Zonguldak İlleri Fındık Bahçelerinin Florasının Tespiti, Bitki Koruma Bülteni, 41:1; 2, 39-66.
• Başer, K.H.C. (1993). Essential Oils of Anatolian Labiateae: A Profile. Acta Horticulturae, 333: 217-237.
• Başer K.H.C. (2008). Biological and Phamacological Activities of Carvacrol and Carvacrol Bearing Essantial Oils, Current Farmaceutical Design, Vol: 14, No: 29, 3106-3120.
• Baytop, T. (1999). Türkiye’de Bitkiler ile Tedavi, Geçmişte ve Bugün, İkinci Baskı, Nobel Tıp Kitapevi, 455.
• Brummitt, R. K. and Powell, C. E., (1992). Authors of Plant Names, Royal Botanic Gardens, Kew.
• Cansaran, A. and Kaya, Ö.F. (2010). Contributions of the Ethnobotanical Investigation Carried Out In Amasya District Of Turkey (Amasya-Center, Bağlarüstü, Boğaköy and Vermiş Villages; Yassıçal and Ziyaret Towns), Biological Diversity and Conservation, 3/2, 97-116.
• Davis P.H. (ed) (1965). Flora of Turkey and the East Aegean Islands. Vols. 1. Edinburgh, Edinburgh University Press, Edinburgh.
• Davis, P. H., Mill, R.R., Tan, K. (1982). Flora of Turkey and The East Aegen Islands, Vol: 7, Edinburgh, Edinburgh University Press, Edinburgh.
• Davis, P. H., Mill, R.R., Tan, K. (1988). Flora of Turkey and The East Aegen Island, Vol: 10, Edinburgh, Edinburgh University Press, Edinburgh.
• Doğru K.A. ve Yıldırımlı, Ş. (2008). Akçakoca (Düzce) İlçesinin Genel vejetasyonu Üzerine Bir Araştırma, Bartın Orman Fakültesi Dergisi, 10, 13, 46-56.
• Duran, A. (1998). Akseki (Antalya) İlçesindeki Bazı Bitkilerin Yerel Adları ve Etnobotanik Özellikleri, Ot Sistematik Botanik Dergisi, 5, 1, 77-92.
• Ekim T., Koyuncu M., Vural M., Duman H., Aytaç Z. ve Adıgüzel, N., (2000). Türkiye Bitkileri Kırmızı Kitabı, Türkiye Tabiatını Koruma Derneği ve YüzüncüYıl Üniversitesi Yayınları, Barışcan ofset, Ankara.
• Elçi, B. ve Erik, S., (2006). Güdül (Ankara) ve Çevresinin Etnobotanik Özellikleri, Hacettepe Üniversitesi, Eczacılık Fakültesi Dergisi, Cilt 26, Sayı 2, 57-64.
• Erol, E.U., (2008). Balabandere Vadisi ve Yakın Çevresi vejetasyon Araştırması, Süleyman Demirel Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, 2, 103-122.
• Erol, M.K. ve Tuzlacı, E., (1996). Eğirdir (Isparta) Yöresinin Geleneksel Halk İlacı Olarak Kullanılan Bitkileri, XI. Bitkisel Hammadeleri toplantısı, Ankara Üniversitesi Eczacılık Fakültesi, Ankara, 466-475, 22-24.
• Ertuğ, F., (2000). An Ethnobotanical Study In Central Anatolia (Turkey), Economic Botany 54 (2), 155-182.
• Ertuğ, F., (2004). Wild Edible Plants of The Bodrum Area (Muğla, Turkey), Turkish Journal of Botany, 28,161-174.
• Ertuğ, F., (2002). Bodrum Yöresinde Halk Tıbbında Kullanılan Bitkiler, 14. Bitkisel İlaç Hammaddeleri toplantısı, Bildiriler, Eskişehir, 76-93, 29-31.
• Ezer, N. and Arısan M. Ö., (2006). Folk Medicines In Merzifon (Amasya, Turkey), Turkish Journal of Botany, 30, 223- 230.
• Ezer, N. ve Avcı, K., (2004). Çerkeş (Çankırı) Yöresinde Kullanılan Halk İlaçları, Hacettepe Üniversitesi Eczacılık Fakültesi Dergisi, Cilt: 24, Sayı:2, 67-80.
• Güner A, Özhatay N, Ekim T & Başer KHC (2000). Flora of Turkey and the East Aegean Islands (supplement 2). vol. 11. Edinburgh: Edinburgh University Press.
• IUCN Species Survival Commision (2001). IUCN Red List Categories and Criteria. Approved by the 51 st meeting of the IUCN Council, Version 3.1 Switzerland: Gland.
• İkinci, N. and Güner, A., (2007). Flora of the Gölcük Area (Bolu-Turkey), Turkish Journal of Botany, 31, 87-107
• Kahraman, A., Celep, F. and Doğan, M., (2009). Morphology, Anatomy and Palynology of Salvia indica L. (Labiatae), World Applied Sciences Journal 6 (2): 289-296.
• Karademir, M. ve Öztürk, B., (2002). İzmir Aktarlarında Halka Sunulan Tıbbi Bitkiler, 14. Bitkisel İlaç Hammaddeleri toplantısı, Bildiriler, Eskişehir, 391-393.
• Kargıoğlu, M., Cenkci, S., Serteser, A., Evliyaoğlu, N., Konuk, M., Kök, M.Ş. and Bağcı, Y., (2008). An Ethnobotanical Survey of Inner-West Anatolia, Turkey, Human Ecology, 36:763-777.
• Koca, A.D. ve Yıldırımlı, Ş., (2008). Akçakoca (Düzce) İlçesinin Genel vejetasyonu Üzerine Bir Araştırma, Bartın Orman Fakültesi Dergisi, Cilt10, Sayı 13, 46-56.
• Koçyiğit, M. and Özhatay, N., (2006). Wild Plants Used As Medicinal Purpose In Yalova (Northwest Turkey), Turkish Journal Pharmacy Science, 3 (2), 91-103.
• Koyuncu, O., Yaylacı, Ö.K. ve Tokur, S., (2009). Geyve (Sakarya) ve Çevresinin Etnobotanik Açıdan İncelenmesi, Ot Sistematik Botanik Dergisi, 16, 1, 124-142.
• Köse, Y.B., Ocak, A., Duran, A. ve Öztürk, M., (2005). Eskişehir Kent Florasına Ait Bazı Bitkilerin Tıbbi Kullanımları ve Türkçe Yerel Adları, Süleyman Demirel Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 9, 155-163.
• Kültür, Ş., (2007). Medicinal Plants Used In Kırklareli Province (Turkey), Journal of Ethnopharmacology 111, 341– 364.
• Kültür, Ş., (2008). An Ethnobotanical Study of Kırklareli (Turkey), Phytologia Balcanica 14 (2), 279–289, Sofia.
• Mutlu, B., (2002). New Floristic Records From Varius Squares in Flora of Turkey, Hacettepe Universty Journal of Biology and Chemistry, 31, 17-22.
• Mutlu, B. ve Erik, S., (1999). Türkiye Florasındaki Farklı Karelerden Yeni Floristik Kayıtlar, Ot Sistematik Botanik Dergisi, 6 (2), 45-56.
• Ocak, A. and Tokur, S., (2000). The Flora of Gülümbe Dağı (Bilecik-Turkey), Turkish Journal of Botany, 24, 121-141).
• Özgökçe, F. and Özçelik, H., (2004). Ethnobotanical Aspects of Some Anatolia, Turkey, Economic Botany 58 (4),697- 704.
• Sarıbaş, M. ve Kaplan, A., (2008). Contribution on the flora of Zonguldak/Turkey, Biological Diversity and Conservation (Biyolojik Çesitlilik ve Koruma), 1/1, 40-65.
• Sarper, F., Akaydın, G., Şimşek, I. and Yeşilada, E., (2009). An Ethnobotanical Field Survey In The Haymana District of Ankara, Province In Turkey, Turkish Journal of Biology, 33, 79-88.
• Satıl, F., Akçiçek, E. ve Selvi, S., (2008). Madra Dağı (Balıkesir/İzmir) ve Çevresinde Etnobotanik Bir Çalışma, Biyoloji Bilimleri Araştırma Dergisi 1, (1), 31-36.
• Sayar, A., Güvensen, A., Özdemir ve Öztürk, M., (1995). Muğla İlindeki Bazı Türlerin Etnobotanik Özellikleri, Ot Sistematik Botanik Dergisi, 2, 1, 151-160.
• Sezik, E., Yeşilada, E., Honda, G., Takaishi, Y., Takeda, Y. and Tanaka, T., (2001). Traditional Medicine In Turkey X. Folk Medicine In Central Anatolia, Journal of Ethnopharmacology, 75, 95–115.
• Şimşek, I., Aytekin, F., Yeşilada, E. and Yıldırımlı, Ş., (2001). Ankara, Gölbaşı’nda Yabani Bitkilerin Kullanış Amaçları ve Şekilleri Üzerinde Bir Araştırma, Ot Sistematik Botanik Dergisi, 8, 2, 105-120.
• Şimşek, I., Aytekin, F., Yeşilada, E. ve Yıldırımlı, Ş., (2002). Anadolu’da Halk Arasında Bitkilerin Kullanılış Amaçları Üzerinde Etnobotanik Bir Çalışma, 14. Bitkisel İlaç Hammaddeleri toplantısı, Bildiriler, Eskişehir, 434-147, 29-31.
• Şimşek, I., Aytekin, F., Yeşilada, E., and Yıldırımlı, S., (2004). An Ethnobotanical Survey of The Beypazarı, Ayas, and Gudul District towns of Ankara Province (Turkey). Economic Botany 58, 705–720.
• Temel, M., (2000). Batı Anadolu Bölgesinde Yayılış Gösteren Origanum L. Türleri Üzerinde Biyosistematik Çalışmalar, ESOGÜ Fen Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi, 219 sayfa.
• Tuzlacı, E., (1986). Türkiye'deki Labiateae Taksonları İçin Ek Yayılış Kayıtları, Marm. Üniv. Ecz. Derg., 2, 1, 19-29.
• Tuzlacı, E., (2002a). Baba Dağı (Muğla) Florası ve Fethiye Yöresinde Halkın Yararlandığı Bitkiler Hakkında Bir Ön Araştırma, 14. Bitkisel İlaç Hammaddeleri toplantısı, Bildiriler, Eskişehir, 417-426.
• Tuzlacı, E., (2002b). Datça Yarımadası (Muğla) Florası ve Bu Yörede Halkın Yararlandığı Bitkiler, 14. Bitkisel İlaç Hammaddeleri
• toplantısı, Bildiriler, Eskişehir.
• Tuzlacı, E. and Erol, M.K., (1999). Turkish Folk Medicinal Plants. Part II: Eğirdir, (Isparta), Fitoterapia, 70, 593-610.
• Tuzlacı, E. and Eryaşar A. P., (2001). Turkish Folk Medicinal Plants, Part IV : Gönen (Balıkesir). Fitoterapia, 72 (4): 323-343.
• Tuzlacı, E. and Tolon, E., (2000). Turkish Folk Medicinal Plants, Part III: Şile, (İstanbul), Fitoterapia, 71, 673-685.
• Türe, C. and Tokur, S., (2000). The Flora of the Forest Series of Yirce-Bürmece Kömürsu and Muratdere (Bilecik
• Bursa, Turkey), Turkish Journal of Botany, 24, 47-66.
• Türker, A.U. and Güner A., (2003). Plant Diversity in Abant Nature Park (Bolu), Turkey, Turkish Journal of Botany, 27, 185-221.
• Ugulu, I., Baslar, S., Yorek, N. and Dogan, Y., (2009).The Investigation and Quantitative Ethnobotanical Evaluation of Medicinal Plants Used Around İzmir Province, Turkey, Journal of Medicinal Plants Research, Vol. 3(5), 314-367.
• Uğurlu, E. and Seçmen, Ö., (2008). Medicinal Plants Popularly Used In The Villages of Yunt Mountain (Manisa- Turkey), Fitoterapia 79, 126–131.
• Uzun, E., Sarıyar, G., Adsersen, A., Karakoç, B., Ötük, G., Oktayoğlu, E. and Pırıldar, S., (2004). Traditional Medicine In Sakarya Province (Turkey) and Antimicrobial Activities of Selected Species, Journal of Ethnoparmacology, 95, 287–296.
• Vural, M., Karavelioğulları, F., A., ve Polat, H., (1997). Çiçekdağı (Kırşehir) ve Çevresinin Etnobotanik Özellikleri, Ot Sistematik Botanik Dergisi, 4, 1, 117-124.
• Yesilada, E., (2005). Past and Future Contributions to Traditional Medicine In The Health Care System of The Middle- East, Journal of Ethnopharmacology 100, 135–137.
• Yeşilada, E., Sezik, E., Honda, G., Takaishi, Y., Takeda, Y., Tanaka, T., (1999). Traditional Medicine In Turkey IX
• Folk Medicine In North-West Anatolia, Journal of Ethnopharmacology, 64, 1195–210.
• Yücel, E. ve Tülükoğlu, A., (2000). Gediz (Kütahya) Çevresinde Halk İlacı Olarak Kullanılan Bitkiler, Ekoloji Çevre Dergisi, Cilt: 9, Sayı: 36, 12-14.