ÇALIŞANLARDA TUTUMSAL BAĞLILIK İLE DUYGUSAL ZEKÂNIN ÖZBİLİNÇ ALT BOYUTU ARASINDAKİ İLİŞKİNİN İNCELENMESİ

Year 2016, Cilt: 5 Sayı: 3(Ek Sayı), 0 - 0, 31.12.2016

Muhamed Kürşat Timuroğlu Hacı Gürkan

Abstract

Bu çalışmanın amacı, çalışanların özbilinçleri ile tutumsal bağlılıkları arasındaki ilişkiyi araştırmaktır. Özbilinç ve tutumsal bağlılık arasındaki ilişkiye yönelik demografik değişkenler de araştırmanın konusu içerisinde incelenecektir.

Araştırma, Hatay İli’nde otomotiv ve endüstri alanında çalışan ASAŞ Filtre Fabrikası çalışanları üzerinde yapılmıştır. Araştırmaya 250 çalışandan 159’u katılmıştır. Katılımcılara özbilinç düzeylerini belirlemek amacıyla Fenigstein, Scheier ve Buss (1975) tarafından geliştirilen Akın, Abacı ve Öveç (2007) tarafından Türkçe uyarlaması yapılan Özbilinç Ölçeği, tutumsal bağlılık düzeyini belirlemek için Meyer, Allen ve Smith (1993) tarafından geliştirilen ve Türkiye uyarlamasını Wasti (2000)’nin yaptığı Örgütsel Bağlılık Ölçeği kullanılmıştır. Toplanan anket formlarından 10 tanesinde eksik veya birkaç şık birlikte işaretleme yapıldığından analiz sürecine dâhil edilmemiştir. Verilerin analizinde SPSS 17.0 istatistik programı kullanılmıştır.

Araştırmanın sonucunda çalışanın duygusal zekâsının entelektüel zekâ kadar önemli ve özbilinç durumunun tutumsal bağlılık üzerine etkili olduğu görülmüştür. Ayrıca demografik özellikler olarak eğitim düzeyi ve yaş faktörünün tutumsal bağlılık ve özbilinç alt boyutları üzerinde önemli etkiye sahip olduğu, duygusal zekâ programlarına çalışanları dâhil eden örgütlerin çalışanlarında tutumsal bağlılık düzeylerinin artacağı söylenebilir.

References

• Akbaş, E. (2006). İstanbul İli Fatih İlçesi İlköğretim Okulu Öğretmenlerinin Duygusal Zekâ Düzeylerinin Belirlenmesi (Yüksek Lisans Tezi). İstanbul: Yeditepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Akın, A., Abacı, R., Öveç.,Ü. (2007). “Öz-bilinç Ölçeği’nin Türkçe Formunun Yapı Geçerliği ve Güvenirliği”. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 40(2), 257-276.
• Allen, N. J., Meyer, J. P. (1990). “The measurement and antecedents of affective, continuance, and normative commitment to the organization”. Journal of Occupational Psychology, 63, 1-18.
• Anderson, E. M., Bohon, L. M., Berrigan, L. P. (1996). “Factor structure of the private Self-consciousness Scale”. Journal of Personality Assessment, 66, 144–152.
• Balay, R. (2000). Özel ve Resmi Liselerde Yönetici ve Öğretmenlerin Örgütsel Bağlılığı (Doktora Tezi). Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Balcı, S. Yılmaz, M. Odacı, H. Kalkan, M. (2003). Yönetici Adaylarının Duygusal Zekâ Ve İş Doyumu Düzeylerinin Bazı Değişkenler Açısından İncelenmesi. İnönü Üniversitesi, VII. Ulusal Psikolojik Danışma ve Rehberlik Kongresi (09–11 Temmuz) Bildiri Özetleri. Ankara: Pegema Yayınları.
• Baltaş, A., Baltaş Z. (1999). Stres ve Başa Çıkma Yolları. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Baltaş, A. (2001). Değişimin İçinden Geleceğe Doğru. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Bayram, L. (2005). “Yönetimde Yeni Bir Paradigma: Örgütsel Bağlılık”. Sayıştay Dergisi, 59, 125-139.
• Baysal, A. C., Tekarslan, E. (2004). Davranış Bilimleri. İstanbul: Avcıol Basım Yayın.
• Bruch, M. A., Hamer, R. J., Heimberg R. G. (1995). “Shyness and Public Self-Consciousness: Additive or Interactive Relation with Social Interaction?” Journal of Personality, 63(1), 47-63.
• Burnkrant, R. E., Page, T. J. (1984). “A Modification Of The Fenigstein, Scheler, and Buss Self-Consciousness Scale”. Journal Of Personality Assessment, 48, 629–637.
• Ceylan, A. (1998). Örgütsel Davranışın Bireysel Boyutu. Gebze: GYTE Baskı ve Fotofilm Merkezi.
• Creed, A. T., Funder, D. C. (1998). “The Two Faces Of Private Self Consciousness: Self Report, Peer-Report, And Behavioral Correlates”. European Journal of Personality, 12, 411-431.
• Crozier, W. R. (2004). “Self-consciousness, Exposure, and the Blush”. Journal for the Theory of Social Behaviour, 34(1), 1-17.
• Çakar, U., Arbak, Y. (2004). “Modern Yaklaşımlar Işığında Değişen Duygu-Zekâ İlişkisi ve Duygusal Zekâ”. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6(3), 23-48.
• Çakınberk, A., Derin, N., Demirel, E. T. (2011). “Örgütsel Özdeşleşmenin Örgütsel Bağlılıkla Biçimlenmesi: Malatya ve Tunceli Özel Eğitim Kurumları Örneği”. İşletme Araştırmaları Dergisi 3(1), 89-121
• Çetin, M. (2004). Örgüt Kültürü ve Örgütsel Bağlılık. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Çöl, G., Gül, H. (2005). “Kişisel Özelliklerin Örgütsel Bağlılık Üzerine Etkileri ve Kamu Üniversitelerinde Bir Uygulama”. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 19(1), 291-306.
• Çulha, O. (2008). Konaklama İşletmelerinde Hizmet İçi Eğitim İle Örgütsel Bağlılık Arasındaki İlişkinin Belirlenmesine Yönelik Bir Araştırma (Yüksek Lisans Tezi). İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Derksen, J., Kramer, İ., Katzko, M. (2002). “Does a self-report measure for emotional intelligence assess something different than general intelligence?”. Personality and Individual Differences, 32, 37–48.
• Doğan, S., Demiral, Ö. (2007). “Kurumların Başarısında Duygusal Zekânın Rolü ve Önemi”. Celal Bayar Üniversitesi Yönetim ve Ekonomi Dergisi, 14 (1).
• Doğan, S., Şahin, F. (2007). “Duygusal Zekâ: Tarihsel Gelişimi ve Örgütler İçin Önemine Kavramsal Bir Bakış”. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 16(1), 231-252.
• Doğan, S., Şahin, F. (2011) “Yönetsel Güçlülük Ve Etkililik: Kavramsal Bir Çalışma”. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 25 (2), 73.
• Erginsoy, D. (2002). Duygusal Zekâ ve Kişilerarası İlişkiler Tarzları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi). Erzurum: Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Fenigstein, A., Scheier, M. F., Buss, A. H. (1975). “Public And Private Selfconsciousness: Assessment And Theory”. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 43, 522-527.
• Fenigstein, A., Vanable, P. A. (1992). “Paranoia and Self-Consciousness”. Journal of Personality and Social Psychology, 62, 129–138.
• George, J. (2000). “Emotions and Leadership: The Role of Emotional Intelligence”. Human Relations, 53, 1027‐1055.
• Goleman, D. (2000). İşbaşında Duygusal Zekâ. (Çev.: Handan Balkara). İstanbul: Varlık Yayınları.
• Goleman, D. (1996). Duygusal Zekâ Neden IQ’dan Önemlidir. (Çev.: Banu S. Yüksel). İstanbul: Varlık Yayınları.
• Gökmen, S. (1996). İşletmeye Bağlılık Anketi'ni Türkçe’ye Uyarlama ve Geçerlik ve Güvenirlik Katsayılarını Belirleme Çalışması (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Ankara: Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Gül, H. (2002). “Örgütsel Bağlılık Yaklaşımlarının Mukayesesi ve Değerlendirilmesi”. Ege Üniversitesi Ekonomi, İşletme, Uluslararası İlişkiler ve Siyaset Bilimleri Dergisi, 2(1), 37-55.
• Gürkan, Ç. G. (2006). Örgütsel Bağlılık: Örgütsel İklimin Örgütsel Bağlılık Üzerindeki Etkisi ve Trakya Üniversitesinde Örgüt İklimi İle Örgütsel Bağlılık Arasındaki İlişkinin Araştırılması (Yüksek Lisans Tezi). Edirne: Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Hamer, R. J., Bruch, M. A. (1994). “The Role Of Shyness And Private Self-Consciousness In Identity Development”. Journal of Research in Personality, 28, 436-452.
• Harrington, R., Loffredo, A. (2001). “The relationship between life satisfaction, self-consciousness, and the Myers-Briggs Type Inventory dimensions”. The Journal of Psyhchology 135(4), 439-450.
• Hope, D. A., Heimberg, R. G. (1988). “Public and private self-consciousness and social phobia”. Journal of Personality Assessment, 52 (4) 626-639.
• Hutchinson, R. L., Skinner, N. F. (2007). “Self-Awareness and Cognitive Style: Relationships Among Adaption-Innovation, Self-Monitoring, and Self Consciousness”. Social Behavior And Personality, 35(4), 551-560.
• Hüseyniklioğlu, B. (2014). Bireysel Değerler ve Örgütsel Bağlılık Düzeyi İlişkisi: Asker Hastanesi Çalışanları Üzerinde Bir İnceleme (Yüksek Lisans Tezi). Adana: Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• İnce, M., Gül, H. (2005). Yönetimde Yeni Bir Paradigma: Örgütsel Bağlılık. İstanbul: Çizgi Kitapevi Yayınları.
• İşmen, A. E. (2001). “Duygusal zekâ ve problem çözme”. M.Ü. Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 13, 111-124.
• Keleş, H. N. (2006). İş Tatmininin Örgütsel Bağlılık Üzerindeki Etkisine İlişkin İlaç Üretim ve Dağıtım Firmalarında Yapılan Bir Araştırma. (Doktora Tezi). Konya: Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Laing, R. D. (1969). The Self and Others. New York: Pantheon.
• Marshall, C. (2001). “Make The Most Of Your Emotional Intelligence”. Chemical Engineering Progress, 97(2), Proquest Science Journals.
• Mayer, J. D., Salovey P. (1990). “Models Of Emotional Intelligence”. Imagination, cognition and personality, 9 (3), 185-211.
• Mayer, J. D., Salovey, P. (1993). “The Intelligence Of Emotional Intelligence”. Intelligence, 17 (4), 433-442
• McCaul, H. S., Hinsz, V. B., McCaul, K. D. (1995). “Assessing Organizational Commitment: An Employee’s Global Attitude Toward The Organisation”, Journal Of Applied Behavioural Science, 31(1), 80-90.
• McEwan, K. L., Devins, G. M. (1983). “Is Increased Arousal In Social Anxiety Noticed By Others?”, Journal of Abnormal Psychology, 92, 417–421.
• Schroeder, J. E. (1996), “An analysis of the Consumer Susceptibility to Interpersonal Influence Scale”. Journal of Social Behavior and Personality, 11(3), 585–599
• McGee, G. W., Ford, R. C. (1987). “Two (Or More ?) Dimensions of Organizational Commitment: Reexamination of The Affective And Continuance Commitment Scales”. Journal of Applied Psychology, 72, 638-642.
• Meyer, J. P., Allen, N. J., Smith, C. A. (1993). “Commitment To Organizations And Occupations: Extension And Test Of A Three-Component Conceptualization”. Journal Of Applied Psyhology, 78, 538-551.
• Mittal, B., Balasubramanian, S. K. (1987). “Testing The Dimensionality Of The Self-Consciousness Scales”. Journal of Personality Assessment, 51(1), 53-68.
• Morris, J. H., Sherman, J. D. (1981). “Generalizability of an Organizational Commitment Model”. The Academy of Management Journal, 24(3), 512-526.
• Morrow, P. C., McElroy, J. C., Blum, M. (1988). "Work Commitment Among Department Of Transportation Employees”. Review Of Public Personnel Administration, 8, 96-104.
• Mottaz, J. C. (1986). “An Analysis Of The Relationship Between Educationand Organizational Commitment İn A Variety Of Occupational Groups”. Journal Of Vocational Behavior, 28(3), 214-228.
• Mowday, R. T., Porter, L. W., Steers, R. M. (1982). Employee-Organization Linkages: The Psychology Of Commitment, Absenteeism, And Turnover. New York: Academic Press
• Nystedt, L., Ljungberg, A. (2002). “Facets of private and public self- consciousness: Construct and discriminant validity”. European Journal of Personality, 16, 143-159.
• Özgüngör, S. (2006). “Özbilinç, Olumsuz Değerlendirilme”. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 19, 85-92
• Özkaya, M. O. (2006). "Yöneticilerin Örgütsel Bağlılıkları ve Demografik Özellikleri Arasındaki İlişkileri İncelemeye Yönelik Bir Alan Çalışması(Examinining the Relations Between Demographic Factors and Managers’ Organizational Commitment: A Field Study)". Yonetim ve ekonomi, 13 (2), 77.
• Özyer, K. (2004). Duygusal Zekâ İle Örgütsel Bağlılık ve Bağlılığın Alt Formları Arasındaki İlişkilerin Saptanmasına Yönelik Ampirik Bir Çalışma (Yüksek Lisans Tezi). Ankara: Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Psenicka, C., Rahim, A. (2002). “A Model of Emotional Intelligence and Conflict Management Strategies: A Study in Seven Countries”. The International Journal of Organizational Analysis, 10(4), 302-326.
• Sarıdede, U. (2004). Eğitim Örgütlerinde Örgütsel Bağlılığın İşten Ayrılma Niyetine Etkisi (Yayınlanmamış Yüksek lisans Tezi), Kocaeli: Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Scheier, M. F., Carver, C. S. (1977). “Self-focused attention and the experience of emotion: Attraction, repulsion, elation, and depression”. Journal of Personality and Social Psychology, 35, 625-636.
• Scheier, M. F., Carver, C. S. (1985). “The Self-Consciousness Scale: A Revised Version For Use With General Populations”. Journal of Applied Social Psychology, 15, 687-699.
• Schlenker, B. R., Leary, M. R. (1982). “Social Anxiety And Self-Presentation: A Conceptualization And Model”. Psychological Bulletin, 92, 641-669.
• Solmuş, T. (2004). İş Yaşamında Duygular ve Kişilerarası İlişkiler. İstanbul: Beta Basım Yayım Dağıtım.
• Titrek, O. (2007). IQ’ dan EQ’ ya Duyguları Zekice Yönetme. Ankara: Pegem Yayıncılık.
• Wasti, A. (2000), “Meyer ve Allen’in Üç Boyutlu Örgütsel Bağlılık Ölçeğinin Geçerlilik ve Güvenilirlik Analizi”, 8. Ulusal Yönetim ve Organizasyon Kongresi, 401-410.
• Watson, P. J., Morris, R. J., Ramsey, A., Hickman, S. E., Waddell, M. G. (1996). “Further contrasts between self-reflectiveness and internal state awareness factors of private self-consciousness”. Journal of Psychology, 130, 183–192.
• Wong, C., Law K. S. (2002). “The Effects Of Leader And Follower Emotional Intelligence On Performance Attitude: An Exploratory Study”. The Leadership Ouarterly, 13(3), 243-274.
• Yalçın, A., İplik, F. N. (2005). “Beş Yıldızlı Otellerde Çalışanların Demografik Özellikleri İle Örgütsel Bağlılıkları Arasındaki İlişkiyi Belirlemeye Yönelik Bir Araştırma: Adana İli Örneği”. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14(1), 395-412.