Muşlu Şair Nûrî’nin Adnan Menderes’e Yazdığı Kürtçe Mersiyeler

Year 2021, Volume: 10 Issue: 1, 9 - 16, 30.06.2021

Sedat Kardaş

https://doi.org/10.47130/bitlissos.903754

Abstract

Klasik edebiyatta, ölen birinin ardından duyulan üzüntüyü dile getirmek, o kişinin iyi taraflarını anlatmak ve ölene karşı şairin ilgisini ifade etmek üzere yazılmış şiirlere mersiye adı verilmektedir. Mersiyeler, insan ölümleri çevresinde oluşmuş bir tür olmasına karşılık, savaşlarda kaybedilen yerleşim yerleri, şehirler, kedi ve at gibi çok sevilen hayvanlar için yazılmış mersiye örnekleri de mevcuttur. Mersiyeler, genellikle türün ilk örneklerine paralel olarak devlet büyüklerine yönelik yazılmıştır. Mersiye yazılan devlet büyüklerinden biri de Adnan Menderes’tir. İdamı günümüzde bile gündeme gelen ve bir dönem başbakanlık yapmış olan Adnan Menderes için mersiye yazan şairlerden birisi de Mele Nurullah Godîşkî olarak tanınan şair Nûrî’dir. Döneminde tanıklık etmiş olduğu bazı önemli siyasi, tarihi ve sosyal gelişmelerle ilgili şiirler yazmış olan şairin mersiye tarzında Adnan Menderes için yazdığı Menderes redifli üç kasidesi bulunmaktadır. Bu çalışmada, mersiye edebî türü ve özellikleri üzerinde durulduktan sonra, Muşlu şair Nûrî tarafından Adnan Menderes için yazılmış olan mersiye türündeki üç manzume çeşitli yönlerden incelenecektir.

Keywords

Mersiye, Adnan Menderes, Nûrî, Mele Nurullah Godişkî

References

• Aça, M. vd. (2011). Başlangıçtan günümüze Türk Edebiyatında Tür ve Şekil Bilgisi, İstanbul: Kesit Yayınları.
• Akkuş, M. (2008). Klâsik Türk Şiirinin Anlam Dünyası/Edebi Türler ve Tarzlar. Erzurum: Fenomen Yayınları.
• Bakırhan, C. (2012). “Yek ji alim û helbestvanên Kurd: Mele Nûrullahê Godîşkî”. Nûbihar. Sayı: 121, Yıl: 2012, ss. 18-22.
• Bakırhan, C. (2017). Mele Nurullahê Godîşkî’nin Çenta Yetîman Adlı Eserinin Tarnskripsiyonu, Türkçeye Çevirisi, Tahlil ve Tenkidi. Yüksek Lisans Tezi. Muş: Muş Alparslan Üniversitesi.
• Canım, R. (2010). Divan Edebiyatında Türler. Ankara: Grafiker Yayınları.
• Gündüz, İ. (2011). “Kemal Edip Kürkçüoğlu Hayatı, Eserleri ve Şiirleri”. Tasavvuf. Sayı: 28. 245-292.
• İsen, M. (1994). Acıyı Bal Eylemek - Türk Edebiyatında Mersiye, Ankara: Akçağ Yayınları.
• Kardaş, S. (2019). “Divan Yazma Geleneğinin Son Halkası: Nûrî Divanı”. Tarihi ve Kültürel Dokusuyla Koğak. (ed. Mehmet Salmazzem), Konya: Çizgi Kitabevi. 87-97.
• Kaynar, İ. S. (2019). “Muş’a Demiryolunun Gelişi”. Tarih ve Kültür Bağlamında Muş Uluslararası Sempozyumu Bildirileri. Ankara: Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları.
• Mengi, M. (1983). “Eski Edebiyatımızın Mersiyelerine Toplu Bir Bakış”, Türk Dili ve Edebiyatı Araştırmaları Dergisi II, Prof. Dr. Harun Tolasa Özel Sayısı, İzmir. 91-101.
• Mermer A. ve Koç Keskin, N. (2011). Eski Türk Edebiyatı Terimleri Sözlüğü. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Mutçalı, S. (2014). Arapça-Türkçe Sözlük. İstanbul: Dağarcık.
• Mütercim Âsım Efendi (2014). el-Okyânûsu’l-Basît fî Tercemeti’l-Kâmûsi’l-Muhît, Kâmûsu’l-Muhît Tercümesi. 6. Cild. (haz. Mustafa Koç ve Eyyüp Tanrıverdi). İstanbul: Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı Yayınları.
• Nûrî, Dîvân-ı Nûrî / Divan-ı Eşâr u Kasâid-i Nurullâh, Cihat Bakırhan Şahsi Kütüphanesi.
• Pala, İ. (2004). Ansiklopedik Divan Şiiri Sözlüğü. İstanbul: Kapı Yayınları.
• Stebler Çavuş, M. Z. (2008). “Türk Edebiyatında Mersiyeler”, A.Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi (TAED), Sayı 38, 131-138, Erzurum.
• Tat, M. (2016). “Ayrılığın Mısralara Dökülmüş Hâli: Ârif Nihat Asya’nın Mersiyeleri”. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, Cilt: 9 Sayı: 42, 382-391.
• Tunç, C. (1996). “Gaylan ed-Dımaşkî”, TDV DİA, 13. Cilt, 414-415.