SERAMİK FORMLARDA FRAKTAL SANAT VE BOŞLUK

Yıl 2022, , 77 - 96, 20.11.2022

Nilüfer Nazende Özkanlı

https://doi.org/10.47956/bmsd.1148494

Öz

Neolitik dönemden günümüze kadar tarihsel süreç içerisinde teknoloji ile sürekli kendisini yenileyen seramik hayatımızın her döneminde önemli bir yeri olmuştur. Başlangıçta işlevsel, kullanım eşyası olarak görülürken, günümüzde kendine özgü üretim teknikleri, plastik ve anlatım dili plastik sanatlar içerisinde çağdaş seramik sanatı tanımıyla yerini almıştır. İnsan kendi varlığını hissettiği anda nesneler ve boşluklarla çevrili olan dünyasını sorgulamaya ve yaşadığı dünyayı tanımaya çabalamaya başlar. Nesneleri algılamasını ve görmesini sağlayan tarih boyunca sanat, bilim, felsefe gibi birçok alanda kaşımıza çıkan boşluk kavramı, bulunduğu toplum içerisinde ve döneminde bulunduğu yapıya göre şekillenerek, farklı biçimlerde karşımıza çıkmıştır. Seramik sanatında ise boşluk kavramı hem mekân içerisinde kapladığı alan olarak, hem de kendi içerisinde estetik görüntü ögesi olarak kullanımı ile çok önemli bir yere sahiptir. Matematiksel bir yapı olan fraktal yapılar birbirinin tekrarı olarak, doğada matematiksel denklemlerle oluşan karmaşık bir yapıdır. Doğada kendiliğinden oluşan bu yapılar matematik alanında olmasına rağmen günümüzde birçok alanda kullanılmaktadır. Sanat alanında da birçok sanatçının kullandığı fraktal yapı, matematik ve sanatın birlikteliği ile yaklaşımlarla oldukça önemli bir ilişki sağlamaktadır. Benzer küçük parçalarının birbirinin tekrarı olarak bir araya gelmesiyle oluşan fraktal yapılar dolu ve boş alan ilişkinin en güzel örneklerini oluşturmaktadır. Bu çalışmada da seramik sanatçılarının eserlerinde boşluk kavramını fraktal yapı içerisinde kullanımı irdelenerek fraktal yapı ve boşluk kavramı ilişkisi üzerinde değerlendirme yapılmıştır.

Anahtar Kelimeler

fraktal sanat, boşluk, seramik, sanat

Kaynakça

• BOYACI, Melis, “Fraktal Sanat ve Dile Gelmeyen Sanatçıları”. İnönü Üniversitesi Kültür ve Sanat Dergisi, Cilt 7.1.
• CINBARCI, Alev, “Fraktal Geometri ve Evrim”, Deneysel Tıp Araştırma Enstitüsü Dergisi, Cilt 6 Sayı 11 2016.
• GALATALI, Atilla, “Eleştirim”, Türkiye’de Sanatın Bugünü ve Yarını, Hacettepe Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Yayını, Ankara,1985.
• HANÇERLİOĞLU, Orhan Felsefe Sözlüğü, Remzi Kitapevi İstanbul 2015.
• HASOL, Doğan, Ansiklopedik Mimarlık Sözlüğü, 19. Baskı, Yem Yayın, İstanbul 2021.
• GÜLDEREN, Deniz, “Fraktal geometrinin plastik sanatlarda kullanımı”, (Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi, 2017).
• İRHAN, Aslı, “Matematik ve Geometrinin Heykel Sanatına Etkisi”, (Yüksek Lisans Tezi, Anadolu Üniversitesi, 2015).
• KEYVANKLI, Demet Deniz, “20. Yüzyıldan Günümüze Sanatta Boşluk Kavramı ile Üç Boyut İlişkisi” (Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi, 2011).
• KURTULUŞ, Özgür, “Doğadaki geometri”, Bilim ve Teknik Dergisi, Cilt 329,1995.
• ÖZER, Yıldız, “Konstrüktivist Heykelde Boşluk Kavramı”. (Yüksek Lisans, Dokuz Eylül Üniversitesi, 2009).
• ÖZER, Yıldız, Boşluk Kavramının Farklı Disiplinlerde İrdelenmesi ve Konstrüktivist Heykelde İfade Bulması. İnsanat Sanat Tasarım ve Mimarlık Araştırmaları Dergisi, Cilt 2.1 2022.
• REİSOĞLU, Onur Orhan, “Görsel Anlatımda Simetrinin Yeri” (Yüksek Lisans Tezi, Anadolu Üniversitesi, 2015).
• ROSATO, Giudi Scotto, “Fractal art” Journal of Science Communication, 9.4: A01, 2010.
• TDK, Türk Dil Kurumu Sözlüğü, Türk Dil Kurumu Yayınlar, Ankara, 2019.
• ULUIŞIK, Deniz “Çağdaş seramik sanatında fraktal geometri ve 3 boyutlu (3d) yazıcıların kullanımı”, (Yüksek Lisans Tezi, Afyon Kocatepe Üniversitesi, 2019).
• UYSAL, Gökçe, “Çağdaş Türk Seramik Sanatında Genç Kuşak Sanatçıların Çalışmalarında Sade Yaklaşımlar” Journal Of International Social Research, Cilt 10. Sayı 51. 2017.
• Atölye Maçka, http://atolyemackaguncel.blogspot.com/2012/01/ (ET: 12.07.2022)
• Auction.fr., https://www.auction.fr/_fr/lot/carlos-ginzburg-ne-en-1946-dissemination-fractale-collage-124-x-177-cm-16966341 (ET: 09.07.2022)
• Designers Party, http://www.designersparty.com/entry/The-Limitless-of-Variation-from-Archetype-Sol-Yoon (ET: 12.07.2022)
• Fenella Elms, https://www.fenellaelms.com/free-standing/5-knot-in-oak (ET:11.07.2022)
• Leblebitozu, http://www.leblebitozu.com/turk-da-vincisi-ilhan-komanin-eserleri-ve-hayati/ ( ET: 09.07.2022)
• Modernity, https://www.modernity.se/sculpture-designed-by-eva-hild/ (ET: 12.07.2022)
• Nişanyan Etimoloji Sözlük, https://www.nisanyansozluk.com/ (ET: 16.07.2022)
• Nualao donovanartist, https://nualaodonovanartist.com/sculptural-work/ (ET: 11.07.2022)
• Pmacraftshow, https://www.pmacraftshow.org/artist/ceramics/2022/sandra-byers (ET:11.07.2022)
• The Conversation, https://theconversation.com/heres-looking-at-blue-poles-by-jackson-pollock-51655, (ET: 08.07.2022)
• Wannart, https://wannart.com/icerik/8237-birbirinden-etkileyici-grafik-yapitlari-ile-maurits-cornelis-escher (ET: 08.07.2022)
• Wikipedia, https://tr.wikipedia.org/wiki/Hokusai (ET: 08.07.2022)
• Yoon Sol, http://yoonsol.com/index.php/cv/en/ (ET: 12.07.2022)