Pedagojik Eleştiri Yöntemi ile Nakkaş Levni ve Ressam Vanmour’un Sultan III. Ahmed Portresinin Renk ve Kompozisyon Bakımından Karşılaştırılması

Year 2022, Volume: 1 Issue: 2, 152 - 160, 05.08.2022

Mehmet Özkartal Kamile Akın

Abstract

Levnî, eserlerini geleneksel bakış açısını kaybetmeden Batı’dan ilham alarak üreten bir sanatçıdır. Vanmour ise Avrupa resim geleneğini eserlerine yansıtırken aynı zamanda Doğu’dan ilham alan ve çalışmalarında Osmanlıyı yansıtan bir sanatçıdır. İki sanatçı da dönemi belgeler nitelikte özgün ve gerçeği yansıtan eserler bırakarak kültürel tarihimize katkı sağlayan önemli isimlerdir. Doktora tezinden üretilen bu araştırmada, Lale Devrinde Osmanlı kültürüne katkılarıyla iz bırakan sanatçılardan, nakkaş Levnî ve ressam Vanmour’un hayatları eserleriyle birlikte kapsamlı olarak ele alınmıştır. Sanatçıların günümüze bıraktığı eserleri, kendi yaşadıkları dönemi belgeler nitelikte olduğu için günümüzde de hem sanatçıların hem de eserlerinin tanınırlıklarının artırılması amaçlanmıştır. Bu çalışmada pedagojik eleştiri yöntemi kullanılarak her iki sanatçının eserleri renk ve kompozisyon bakımından karşılaştırılmıştır. Aynı dönemde, aynı olay ve kişilere sanatsal açıdan yaklaşan bu iki sanatçının ürettikleri ve günümüze kadar gelen eserlerinden seçilen çalışmaları arasındaki benzerlik ve farklılıklar ortaya çıkarılmıştır. Yapılan inceleme ve karşılaştırmalar sonucunda geleneksel bakış açısını kaybetmeden batıdan ilham alan nakkaş Levnî ve Avrupai bakış açısıyla Osmanlıya yönelen ressam Vanmour’un yaşadıkları dönemi iki farklı bakış açısıyla en iyi şekilde eserlerine yansıtmaları dikkat çekici olmuştur. Aynı tarihsel dönemde, farklı kültür dünyalarına sahip iki sanatçının elinden çıkan eserlerin ortak yönü, evrensel olarak kültürel bütünlüğü göstermeleridir. İki sanatçı da günümüz sanatçılarına tarzları ile örnek olmuştur.

Keywords

Nakkaş Levnî, Vanmour, Renk, Kompozisyon

A Comparison of the Portraits of Sultan Ahmed III by Miniaturist Levnî and Painter Vanmour in Terms of Color and Composition with the Pedagogical Criticism Method

Abstract

Levnî is an artist who produced his works by taking inspiration from the West without losing his traditional point of view. Vanmour, on the other hand, is an artist inspired by the East and reflects the Ottoman in his works while reflecting the European painting tradition at the same time. Both artists are important names who contributed to our cultural history by leaving original and realist works that document the period. In this research, produced from my doctoral thesis, the lives of Miniaturist Levnî and painter Vanmour, who left their mark on the Ottoman culture in the Tulip Era with their contributions, are discussed comprehensively together with their works. Since the works of the artists left to our day are documents of the period in which they lived, it is aimed to increase the recognition of both the artists and their works today. In this study, the works of both artists are compared in terms of color and composition by using the method of pedagogical criticism. Similarities and differences are revealed between the selected works produced by these two artists who approached the same events and people from an artistic point of view in the same period. As a result of this analysis and comparison, it is remarkable that Miniaturist Levnî, who took inspiration from the West without losing his traditional perspective, and painter Vanmour, who turned to the Ottoman with a European perspective, reflected the period in which they lived in the best way from two different perspectives. The common aspect of the works produced by two artists who have different cultural views in the same historical period is that they show universal cultural integrity. Both artists set an example for today's artists with their styles.

Keywords

Miniaturists Levni, Vanmour, Color, Composition

References

• Akyüz, H. (2014). Hz. Peygamber’in hadislerinde renklerin dili. Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi (41), 373-397.
• Atıl, E. (1999). Levni ve Surname (Bir Osmanlı şenliğinin öyküsü). Koçbank Apa Tasarım Yayıncılık.
• Bağcı, S., Çağman, F., Renda, G., Tanındı, Z. (2006). Osmanlı resim sanatı. Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
• Bilgin, M. (2017). Levnî ve imzası. Z dergisi. https://zdergisi.istanbul/makale/Levnî-veimzasi-35 (17.12.2017).
• İrepoğlu, G. (1999). Levni: Nakış şiir renk. T.C. Kültür Bakanlığı Yayınları.
• İz Yılmaz, G. (2010). Osmanlı payitahtında bir yabancı ressam Jean Baptiste Vanmour [Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi].
• Mazlum, Ö., Ekmekçi H. (2016). Görsel iletişim tasarımı eğitiminde pedagojik sanat eleştirisi yöntemine ilişkin bir örnek olay çalışması. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 64-73.
• Mercin, L., Alakuş, A. O. (2005). Sanat eleştirisi ve pedagojik eleştiri yönteminin incelenmesi. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi 5, 36-46.
• Nicolass, E. S., Bull, D., Renda, G., İrepoğlu, G. (2003). Lale Devri’nin bir görgü tanığı Jean-Baptiste Vanmour. Koçbank Yayınları.
• Öndeş, O., Makzume, E. (2000). Lale Devri ressamı Jean Baptiste Van Mour. Aksoy Yayıncılık.
• Kolektif. (2000). Padişahın portresi: Tesavir-i Ali Osman. Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• TC. Kültür Bakanlığı Anıtlar ve Müzeler Genel Müdürlüğü Topkapı Sarayı Müzesi, İstanbul.
• Renda, G. (1992). Osmanlı padişah portreleri bir 19. yüzyıl albümü (İnan ve Suna Kıraç Koleksiyonu). Milano.
• Sağ, M. (2009). İlköğretim görsel sanatlar sersinde eleştiri becerilerinin kazandırılması (Kilim örneği) [Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi].
• Yakut, İ. (2015). 18. yy. Osmanlı Dönemini konu alan epik film anlatısının karakter ve mekân tasarımında minyatür sanatının işlevi: Levni’nin Kebir Musavvir Silsilename isimli eserindeki dört padişah portresinin epik tasarım özellikleri. The Turkish Online Journal of Design, Art and Comunication-TOJDAC 5(1), 67-75.
• Yaman, B. (2002). Osmanlı resim sanatında kıyamet alametleri: Tercüme-i Cifru’l-Cami ve tasvirli nüshaları [Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi].