Adölesanlarda Sağlık Algısı ile Duygusal Yeme Davranışı Arasındaki İlişki

Year 2024, , 54 - 63, 25.04.2024

Olga İncesu , Duygu Sönmez Düzkaya , Atiye Karakul , Aybüke Tanrıverdi

https://doi.org/10.46413/boneyusbad.1367425

Abstract

Amaç: Bu çalışmanın amacı, adölesanlarda sağlık algısının duygusal yeme davranışı ilişkisini incelemektir.
Gereç ve Yöntem: Bu araştırma tanımlayıcı ve ilişki arayıcı bir çalışmadır. Araştırmanın örneklemini 413 ortaokul öğrencisi oluşturdu. Veriler 1-31 Mart 2023 tarihlerinde Demografik Bilgi Formu, Çocuk ve Adölesanlar için Duygusal Yeme Ölçeği ve Sağlık Algısı Ölçeği ile toplandı. Verilerin analizinde tanımlayıcı istatistikler, korelasyon, ANOVA, Indepent T Test ve lineer regresyon analizi (stepwise method) kullanıldı.
Bulgular: Çalışmaya alınan ortaokul öğrencilerinin yaş ortalaması 12.81 ± 0.89 ve %52.3’ü kız idi. Öğrencilerin Duygusal Yeme Ölçeği toplam puan ortalaması 56.20 ± 19.55 ve Sağlık Algısı Ölçeği toplam puan ortalaması 44.29 ± 7.7’dir. Öğrencilerin duygusal yeme algılarının düşük ve sağlık algısının ortalamanın altında olduğu görüldü. Duygusal yeme ve sağlık algısı arasında ilişki saptanmadı. Öğrencilerin sağlık algısının ebeveynlerin sağlık durumu, babanın okuryazarlık durumu ile ilişkili olduğu, duygusal yemek yeme davranışının ise ailenin gelir düzeyi ve sosyal güvencesiyle ilişkili olduğu saptandı.
Sonuç: Muhtemel yeme bozukluklarının erken tespit edilebilmesi için okul hemşireleri ya da halk sağlığı hemşireleri tarafından adölesanların düzenli olarak gelişimlerinin izlenmesi, beslenme alışkanlıklarının değerlendirilmesi ve adölesanlara ve ailelerine sağlıklı beslenmeye ilişkin eğitim verilmesi önerilmektedir.

Keywords

Adölesan, Beslenme ve yeme bozuklukları, Halk sağlığı hemşireliği, Okul hemşireliği, Sağlık eğitimi, Sağlık tutumu

The Relationship Between Health Perception and Emotional Eating Behaviours in Adolescents

Abstract

Aim: The aim of this study was to examine the relationship between health perception and emotional eating behaviour in adolescents.
Material and Method: This research is a defining and correlational study. The sample of the study was made up of 413 high school students. Data from 1 to 31 March 2023 Demographic Information Form, The Emotional Eating Scale and Health Perception Scale for Children and Adolescents. Identifying statistics in data analysis. Correlation, ANOVA is an independent T test and linear regression analysis.
Result:The average age of high school students surveyed was 12.81 ± 0.89 and 52.3% were girls. The students’ Emotional Eating Scale total score averages 56.20 ± 19.55 and the Health Perception Scale overall score average is 44.29 ± 7.7. Students’ emotional eating perceptions were found to be low and their health perceptions below average. There is no link between emotional eating and health perception. Students’ perception of health was found to be related to the parents’ health status, the father’s educational status, and emotional eating behavior was linked to the family’s income level and social security.
Conclusion: In order for possible eating disorders to be detected early, school nurses or public health nurse advises that adolescents regularly monitor their development, evaluate their eating habits and educate adolescents and their families on healthy eating.

Keywords

Adolescent, Feeding and eating disorders, Behavior, Health education, Public health nursing, School nursing

References

• Akdeniz, E., Tanyer, D. K. (2020). Altıncı sınıf öğrencilerinin öz bildirime dayalı sağlık düzeyleri için bir belirleyici: Aile sağlık özellikleri. Hacettepe Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi, 7(1), 31-40.
• Alkan, S. A., Özdelikara, A., Boğa, N.M. (2017). Hemşirelik öğrencilerinin sağlık algılarının belirlenmesi. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 6(2), 11-21.
• Altheimer, G., Urry, H. L. (2019). Do emotions cause eating? The role of previous experiences and social context in emotional eating. Current Directions in Psychological Science, 28(3), 234-240. doi:10.1177/0963721419837685
• Ataman, H., Tan, K. (2021). Premenstrual sendrom ile sağlık algısı arasındaki ilişki. Izmir Democracy University Health Sciences Journal, 4(3), 302-315.doi: 10.52538/iduhes.1028435
• Bekir, H., Arbaş, G., Aydın, R. (2018). Sosyal dezavantajlı bölgedeki ortaokul öğrencilerinin anneye bağlanma ve sosyal destek algısı. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, (33), 79-90.
• Bektaş, M., Bektaş, I., Selekoğlu, Y., Kudubes, A. A., Altan, S. S., Ayar, D. (2016). Psychometric properties of the Turkish version of the Emotional Eating Scale for children and adolescents. Eating Behaviors, 22, 217-221. doi: 10.1016/j.eatbeh.2016.06.021
• Bozhöyük A. Çukurova Üniversitesi Sağlık Bilimleri Öğrencilerinin Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışlarının Değerlendirilmesi. Uzmanlık Tezi. Çukurova Üniversitesi Tıp Fakültesi Aile Hekimliği Anabilim Dalı, Adana: 2010.
• Braden, A. Emley, E., Watford, T. Anderson, L., Musher-Eizenman, D. (2020). Self-reported emotional eating is not related to greater food intake: Results from two laboratory studies. Psychology &Health, 35(4), 500-517. doi:10.1080/08870446.2019.1649406
• Brenning, K., Soenens, B., Braet, C. ve Bosmans, G. (2011). An adaptation of the experiences in close relationships scalerevised for use with children and adolescent. Journal of Social and Personal Relationships, 28, 1048-1072
• Caner, N., Efe, Y.S., Başdaş, Ö. (2022). The contribution of social media addiction to adolescent LIFE: Social appearance anxiety. Current Psychology, 1-10.doi:10.1007/s12144-022-03280-y
• Çetin, F., Yılmaz, E. (2022). Cerrahi kliniğinde yatan hastaların sağlık okuryazarlığı düzeylerinin sağlık algısı ve ameliyat korkusuna etkisi. İzmir Katip Çelebi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, 7(1), 61-67.
• Dalcalı, B.K. (2020). Üniversite öğrencilerinin manevi yönelimleri ve sağlık algıları. Journal Of Contemporary Medicine, 10(4), 591-595.doi: 10.16899/Jcm.630184
• Diamond, J. J., Becker, J. A., Arenson, C. A., Chambers, C. V., Rosenthal, M. P. (2007). Development of a scale to measure adults’ perceptions of health: priliminary findings. Journal of Community Psychology, 35(5), 557-561. doi: 10.1002/jcop.20164
• Echeverri-Alvarado, B., Pickett, S., Gildner, D. (2020). A model of post-traumatic stress symptoms on binge eating through emotion regulation difficulties and emotional eating. Appetite, 150, 104659. doi:10.1016/j.appet.2020.104659
• Ekim, A., Ocakci. A. F. (2021). Emotional eating: Really hungry or just angry?. Journal of Child Health Care, 25(4), 562-572.doi:10.1177/1367493520967831
• Erdal, İ. Ö. Y. (2019). Türkiye’de kayıt dışı istihdam ve kayıt dışı istihdamla mücadele politikaları. Ufuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(16), 225-246.
• Gahagan, S. (2012). Development of eating behavior.Journal of Developmental and Behavioral Pediatrics,33(3), 261– 271.
• Geliebter A., Aversa A. (2003). Emotional eating in overweight. normal weight. and underweight individuals. Eating Behaviors, 3(4), 341–347. doi:10.1016/S1471-0153(02)00100-9
• Gerçeker, G.Ö., Bektaş, M. (2021). Relationship among obesity awareness. emotional eating and obesity in middle school children. The Journal of Pediatric Research,8(1), 55-61.doi: 10.4274/jpr.galenos.2020.14471
• Gür, G.,Sunal, N. (2019). Koroner arter hastalarında sağlık algısı ve sağlıklı yaşam biçimi davranışlarının belirlenmesi. Sağlık Bilimleri ve Meslekleri Dergisi,6(2), 210-219.doi:10.17681/hsp.420313
• Hill, D. C., Moss, R. H., Sykes-Muskett, B., Conner, M., O’Connor, D. B. (2018). Stress and eating behaviors in children and adolescents: Systematic review and meta-analysis. Appetite,123, 14–22. doi:10.1016/j.appet.2017.11.109
• Hussain, T., Akle., M., Nagelkerke, N., Deeb, A. (2017). Comparative study on treatment satisfaction and health perception in children and adolescents with type 1 diabetes mellitus on multiple daily injection of insulin. insulin pump and sensor-augmented pump therapy. SAGE Open Medicine, 5. doi:10.1177/2050312117694938
• Kadioglu, H., Yildiz, A. (2012). Saglik Algisi Ölçegi'nin Türkçe çevriminin geçerlilik ve güvenilirligi/validity and reliability of Turkish version of perception of health scale. Türkiye Klinikleri Tip Bilimleri Dergisi, 32(1), 47. doi:10.5336/medsci.2010-21761
• Khorshtd, L., Efteli, E. (2016). İki farklı bölüm öğrencilerinin sağlık algılarının karşılaştırılması. Ege Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi, 32(2), 1-10.
• Kırımer, F., Akça, E. ve Sümer, N. (2014). Orta çocuklukta anneye kaygılı ve kaçınan bağlanma: Yakın İlişkilerde Yaşantılar Envanteri-II orta çocukluk dönemi ölçeğinin Türkçe’ye uyarlanması. Türk Psikoloji Yazıları 17(33), 45-57
• Kolaç, N., Balcı, A. S., Şişman, F. N., Ataçer, B. E.,Dinçer, S. (2018). Fabrika çalışanlarında sağlıklı yaşam biçimi davranışı ve sağlık algısı. Bakırköy Tıp Dergisi, 14(3), 267-274.doi: 10.5350/BTDMJB.20170328092601
• Köseoğlu, S. Z. A., Tayfur, A. Ç. (2017). Adölesan dönemi beslenme ve sorunları nutrition and ıssues in adolescence period. Güncel Pediatri, 15(2), 44-57.
• Kudret, M., Demir, G. (2022). Ergenlerde görülen yeme bozuklukları, nedenleri ve tedavi yaklaşımları içinde Sağlık & Bilim 2022: Beslenme-2, Baygut, H. (ed.) (1.baskı, ss.79). Efe Akademi Yayınları.
• Lassi, Z. S., Mansoor, T., Salam, R. A. Bhutta, S. Z., Das. J. K., Bhutta, Z. A. (2017). Review of nutrition guidelines relevant for adolescents in low and middle-income countries. Annals of the New York Academy of Sciences,1393, 51–60. doi: 10.1111/nyas.13332
• Limbers,C.A., Summers, E. (2021).Emotional eating and weight status in adolescents: A systematic review. International Journal of Environmental Research and Public Health,18(3), 991.doi:10.3390/ijerph18030991
• Macht, M., Simons, G. (2011). Emotional eating in emotion regulation and well-being. Springer. New York. s. 281-295.
• Michels, N., Sioen, I., Braet, C., Eiben, G., Hebestreit, A., Huybrechts, I., … De Henauw, S. (2012). Stress emotional eating behaviour and dietary patterns in children. Appetite, 59(3), 762- 769. doi:10.1016/j.appet.2012.08.010
• Norris, S. A., Frongillo. E. A., Black, M. M., Dong, Y., Fall, C., Lampl M., ... Patton, G.C. (2022). Nutrition in adolescent growth and development. The Lancet,399(10320), 172-184.doi: 10.1016/S0140-6736(21)01590-7
• Özkan, N., Bilici, S. (2018). Yeme davranışında yeni yaklaşımlar; Sezgisel yeme ve yeme farkındalığı. Gazi Sağlık Bilimleri Dergisi, 3(2), 16-24.
• Özdelikara, A., Alkan, S. A., Mumcu, N. (2018). Hemşirelik öğrencilerinde sağlık algısı, sağlık anksiyetesi ve etkileyen faktörlerin belirlenmesi. Bakırköy Tıp Dergisi, 14(3), 275-282.
• Parlaz, E. A., Tekgül, N., Karademirci. E., Öngel, K. (2012). Ergenlik dönemi: fiziksel büyüme, psikolojik ve sosyal gelişim süreci. Turkish Family Physician, 3(2), 10-16.
• Tanofsky-Kraf, M., Theim, K. R., Yanovski, S. Z., Bassett, A. M., Burns, N. P. Ranzenhofer, L., … Yanovski, J. A. (2007). Validation of the emotional eatingscale adapted for use in children and adolescents (EES-C). International Journal of Eating Disorders. 40(3), 232–240. doi:10.1002/eat.20362
• Uludağ, A., Peker, E., Şahin, E. M., Eşsizoğlu, E., Ağaoğlu, H., Topaloğlu, N., Güngör, S. (2014). Çocukların vücut ağırlığı ve görünümleri ile iştahları hakkındaki ebeveyn değerlendirmelerinin nesnel ölçütlerle ilişkisi?. Türkiye Aile Hekimliği Dergisi, 18(3), 142-148.
• Ünal, S. G. (2018) . Duygusal beslenme ve obezite. Başkent Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi-BÜSBİD, 2(2), 30-47.
• Van Strien, T. (2018). Causes of emotional eating and matched treatment of obesity. Current Diabetes Reports, 18,1-8. doi:10.1007/s11892-018-1000-x
• Van Strien, T. Van der Zwaluw, C. S., Engels, R. C. (2010). Emotional eating in adolescents: A gene (SLC6A4/5-HTT)–Depressive feelings interaction analysis. Journal of Psychiatric Research, 44 (15), 1035-1042. doi:10.1016/j.jpsychires.2010.03.012
• Van Strien, T. Winkens, L., Toft, MB., Pedersen, S., Brouwer, I., Visser, M., …Lähteenmäki L. (2016). The mediation effect of emotional eating between depression and body mass index in the two European countries Denmark and Spain. Appetite, 105, 500-508.doi:10.1016/j.appet.2016.06.025
• Yalçın, B. (2020). Sağlık okuryazarlığı düzeyinin sağlık algısı üzerindeki etkisi: Üniversite öğrencileri üzerine bir araştırma. Göbeklitepe Sağlık Bilimleri Dergisi, 3(3), 23-33.
• Yüksel Doğan, R., Demircioğlu, H. (2022). Emotional eating behavior among adolescents. Journal of Psychiatric Nursing, 13(4), 286-294.doi: 10.14744/phd.2022.34022