TIBB-I NEBEVİ VE BAZI HADİSLERİN TENKİDİ

Year 2017, Volume: 6 Issue: 2, 107 - 134, 30.12.2017

ORHAN Yılmaz

Abstract

Hadis külliyatı içinde beden
ve ruh sağlığı, ilaçlar, hastalıklar ve tedavi yolları gibi doğrudan tıp ilmi
ile ilgili pek çok rivayet mevcuttur. Hatta bu rivayetlere istinaden İlahiyat
alanında özel bir çalışma alanı oluşmuştur. Tıbb-ı nebevi olarak isimlendirilen
bu saha İslam tarihi boyunca Müslüman toplumların sağlıklı yaşamak ve tedavi
olmak için başvurduğu en önemli bilgi kaynaklarından biri olmuştur. Modern tıb
ne kadar ilerlerse ilerlesin muhafazakar Müslümanlar bugün bile her fırsatta
Tıbb-ı nebevi’ye müracaat etmekte ve şifayı birtakım hadislerde aramaktadır. Bu
talepten dolayıdır ki  Tıbb-ı nebevi bir
çeşit alternatif tıp olarak rağbet görmeye devam etmektedir.

Biz bu
çalışmamamızda hıfzıssıha, sağlık, şifa ve tedavi konularında tavsiye ve telkin
içerikli bazı hadisleri ele aldık. Tıbb-ı nebevi’nin kaynağını oluşturan bu
hadislerin sıhhat durumu, kaynak değeri, vurut sebebi, bu hadislerin nasıl
anlaşılması gerektiği ve günümüz toplumuna etkileri üzerinde durduk. Konu ile
ilgili önemli gördüğümüz görüş ve değerlendirmelere ilaveten kendi düşüncelerimize
de yer verdik.

Keywords

Hadis, sünnet, tıp

References

• Abdurrezzak, b. Hemmam, es-San’ânî (ö. 211/826), el-Musannef, tah., Habiburrahman el-A’zamî, el-Mektebetü’l-İslâmî yay., 2. bs, I-XI, Beyrut, 1403. Aclûnî, İsmail b. Muhammed (ö. 1162/ 1748), Keşfu’l-Hafâ ve Muzîlu’l-İlbâ Amma’ştehera mine’l-Ahâdisi alâ Elsineti’n-Nâs , Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye yay., I-II, Beyrut, 1988. Ağırakça, Ahmet, İslam Tıp Tarihi, Çağdaş Basın yay., İstanbul 2004. Ahmed b. Hanbel (ö. 241/855), el-Müsned, tah., Şuayb Arnavut, Müessesetü’r-Risâle, Beyrut 2001 Ali b. Nâyif eş-Şuhûd, el-Mufassal fî Ahkâmi’l-Hicra, Beyrût 1993. Ali el-Kâri, Nureddin Ali b. Muhammed (ö. 1014/ 1605), el-Esrâru’l-Merfû’a fi’l-Ahbâri’l-Mevdû’a (Mevdû’atu’l-Kübra), tah., Muhammed es-Sabbâğ, Dâru’l-Emâne Müessesetü’r-Risâle yay., Beyrut, trs. Atmaca,Veli, “Tıp ve Tıbb-ı Nebevi Hakkında Muâsır Çalışmalar”, F.Ü. İlahiyat Fakültesi Dergisi, sayı, 16/1, Elazığ 2011 Atûfî, Hayreddin Hıdır b. Mahmud b. Ömer (ö. 948/1541 ), Ravdu’l-İnsan fi Terbiyeti Sıhhati’l-Ebdan, Nuruosmaniye Yazma Eser Ktp, no: 03546-001, vr. 181. Bağcı, Musa, Beşer Olarak Hz. Peygamber, Ankara Okulu yay, Ankara 2010. Buhârî, Ebû Abdillah Muhammed b. İsmâil (ö. 256/869), Sahîhu’l-Buhâri, Darusselam yay., Riyad, 1999. Canlı, Mustafa, Hayrettin Atufî ve Ravdu’l-İnsan Adlı Eserinin Tahkiki, Tokat, 2014. Canan, İbrahim, Hz. Peygamber’in Sünnetinde Tıp, Ankara 1995. ed-Dârekutnî, Ali b. Ömer (ö. 385/995), el-İlelü’l-Vâride fi’l-Ehâdisi’n-Nebeviyye, tah. Mahfuz er-Rahman, Dâru Taybe yay., Riyâd 1985. Denizkuşları, Mahmud Kur’an’ı Kerim ve Hadislerde Tıp, Marifet yay., İstanbul 1982. Dönmez, Mustafa, “Ebû Nuaym ve Et-Tıbbu’n-Nebevî İsimli Eseri Üzerine”, Uludağ Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Dergisi, cilt: 16, sayı: 1, Bursa 2007. Ebû Dâvûd, Süleyman b. Eş’as es-Sicistânî (ö. 275/ 888), Sünenü Ebi Dâvud, Darusselam yay., Riyad, 1999. Ebû Dâvûd et-Tayâlisî (ö. 204/819) el-Müsned, Dâru’l-Marife yay., Beyrut, trs. el-Elbânî, Muhammed Nâsıruddin (ö. 1999), Silsiletü Ehâdîsi’d-Da’îfe ve’l-Mevdû’a ve Eseruha’s-Seyyiu fi’l-Ümme, Dâru’l-Me’ârif yay, I-XIV, Riyad, 1992 Ebû Nuaym, Ahmed b. Abdullah el-Isbahani (ö. 430/1038), Delâlu’n Nubuvve, tah., Muhammed Ravvâs Kal’acî, 2. bs, I-II, Beyrut 1986. Hâkim, Ebû Abdullah en-Neysâbûrî (ö. 405/1014), el-Mustedrek alâ’s-Sahîhayn, Dâru’l-Kitâbi'l-'Arabî yay., I-IV, Beyrut- trs. Hemmam b. Münebbih es-San’anî, Sahîfetü Hemmam b. Münebbih, tah., Ali Hasan Ali Abdulhamid, el-Mektebü’l-İslâmi yay., Beyrut, 1987. İbn Arrâk, Ebû’l-Hasan Ali b. Muhammed el-Kinânî (ö. 963/ 1555), Tenzîhu’ş-Şeri’ati’l-Merfû’a 'ani’l-Ahbâri’ş-Şenî’ati’l Mevdû’a, tah., Abdulvahâb Abdullatif, Dâru’l-Kütübi’l-'İlmiyye yay., 1. bs, I-II, Beyrut 1399. İbnü'l-Cevzi, Ebû’l-Ferec Abdurrahman (ö. 597/1200), Kitâbu’l-Mevdû’ât, tah., Abdurrahman Muhammed Osman, el-Mektebetü’s-Selefiyye yay., I-III, Medine, 1968. .........el-‘İlelü’l-Mütenahiye fi’l-Ehâdîsi’l-Vâhiye, tah. Halil el-Mis, Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye yay., Beyrut, 1403. İbn Haldun, Abdurrahman, el-Mukaddime, Dâru’l-Fikr yay., tah., Halil Şahhade, Beyrut 1988. İbn Hacer, Ahmed b. Ali b. Hacer el-Askalânî (ö. 852/ 1448), Fethu’l-Bâri, thk, Ahmet b. Ali b. Hacer Ebu’l-Fadl el-Askalanî, yay., Dâru’l-Marife yay., I-XIII, Beyrut, 1379. İbn Hazm, Ebu Muhammed Ali b. Ahmed, el-İhkâm fî Usûli’l-Ahkâm, el-Mektebetü’l-İslamî yay., tah., Abdurrezzak el-Afîfî, I-IV, Beyrut, t.y. İbn Hıbban, Muhammed b. Ahmed (ö. 354/965), el-İhsân fî Takrîbi Sahîhi İbn Hıbban, tah., Şuayb el-Arnaût, Müessesetü’r-Risâle yay., I-XVIII, Beyrut 1988 ..........Kitâbu'l-Mecrûhîn Mine’l-Muhaddisîn ve’d-Du’afâi ve’l-Metrûkîn, tah., Mahmud İbrahim Zâyed, Dâru’l-Vâ’i yay., 1. bs, Haleb 1396. İbn Kayyim el-Cevziyye, Şemsuddin Ebû Abdillah Muhammed b. Ebi Bekr b. Eyyub ez-Zura’i ed-Dımeşkî (ö. 751/1350), Zâdü'l-Me’âd fi Hedyi Hayri’l-‘İbâd, tah., Abdu’l- Kadir İrfanu’l-‘işa, Daru’l-fikr yay., I-V, Beyrut, 2003. …… et-Tıbbu’n-Nebevî, tah., eş-Şeyh Salah Muhammed, Dâru İbn Heysem yay., Kahire trs …… el-Menâru’l-Mûnîf fi’s-Sahîh ve’d-Da’îf, tah., Abdulfettah Ebû Gudde, Mektebu’l-Matbû’ati’l-İslâmiyye yay., Beyrut, 1994. İbn Mâce, Ebû Abdillah Muhammed b. Yezid el-Kazvînî (ö. 273/886), es-Sünen, Dârusselam, Riyad 2000. İbn Kesir, Ebu’l-Fida (ö. 774 / 1372), Müsnedü’l-Fâruk, Emîri’l-Müminin Ebu Hafs Ömer b. Hattab, tah., İmam b. Ali b. İmam, Dâru’l-Felah, I-III, Mısır, 2009. İbn Teymiyye, el-Fetâve’l-Kübra, Dâru’l-Kütübi’l-’ilmiyy yay., I-VI, Beyrut 1987, III. Kandemir, Yaşar, Mevzû Hadîsler, DİBY, 3. bs, Ankara, 1984. Karabulut, Ali Rıza Tıbb-ı Nebevi Ansiklopedisi, Mektebe yay., Ankara 1993. Karacabey, Salih, ”Hadis Vahiy Münasebeti ve Tıpla İlgili Hadisler Hakkında Hattabi’nin Görüşleri”, U.Ü.İlahiyat Fakültesi Dergisi, sayı: 4/4, Bursa, 1992. Malik b. Enes (ö. 179/ 795), el-Muvatta, Çağrı yay, İstanbul, 1981. Muhammed b. İsmail (ö. 1182/ 1768), et-Tenvir Şerhu’l- Câmi’i’s-Sağir, thk, Muhammed İshak, Muhammed İbrahim, Mektebetü Dâri’s- Selam yay., 1.bs, I-XI, Riyad, 2011. Müslim, Ebû’l-Huseyn Muslim b. Haccac el-Kuşeyri (ö. 261/874), Sahihu Müslim, Darusselam yay., Riyad, 1999. el-Mübârekfûri, Ebu’l-Alâ, Abdurrahman b. Abdurrahim (ö. 1935), Tuhfetu’l-Ahvezi bi Şerhi Câmi’i’t-Tirmizi, Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye yay., I-X, Beyrut,trs. en-Nevevi, Ebu Zekeriyya Yahya b. Şeref, el-Minhacu Şerhi Sahihi Müslim b. el-Haccac, Dâru İhyâi’t-Turasi’l-Arabî yay., 2. bs., Beyrut 1392. …… Riyazu’s-Salihin, çev., Yaşar Kandemir, İ. Lütfi Çakan, Raşit Küçük, Erkam yay., I-VIII, İstanbul 2013. es-San’ânî, Ebû Ukbe Hemmâm b. Münebbih b. Kâmil es-San‘ânî (ö. 132/750), Sahîfetü Hemmam b. Münebbih, tah., Ali Hasan Ali Abdulhamid, el-Mektebü’l-İslâmi yay., Beyrut 1987. es-Sehâvi, Muhammed b. Abdurrahman (ö. 902/1497), Mekâsidu’l-Hasene, thk, Muhammed Osman, Dâru’l-Kitabi’l-Arabî yay., 1. bs., Beyrut 1985. es-Suyûti, Celâlu’d-Dîn, Abdurrahman b. Ebi Bekr (ö. 911/ 1505), el-Leâli’l-Mesnû’a fi’l-Ehâdîsi’l-Mevdû’a, tah., Ebû Abdirrahman, Dâru’l-Kütübi’l-'ilmiyye yay., 1. bs, Beyrut 1966. et-Taberâni, Ebû'l-Kasım Süleyman b. Ahmed (ö. 360/ 970), el-Mu’cemu’l-Kebîr, tah., Hamdi Abdulmecid es-Selefî, Mektebetü İbn Teymiyye yay., 2. bs, I-XXV, Kahire 1994. et-Tirmizî, Ebû İsa Muhammed b. İsa (ö. 279/892), Sünen, tah., Ahmed Muhammed Şakir, I-V, Mısır 1975. Yılmaz, Orhan, “İbn Kayyim’in Tıbb-ı Nebevi İle İlgili Görüşlerinin Değerlendirmesi”, Amasya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, sayı: 2, Amasya 2014. Zehebî, Ebû Abdullah Muhammed b. Ahmed, Siyeru A’lâmü’n-Nübelâ, Müessesetü’r-Risâle yay., Beyrut, 1985.