Abstract
COVID-19 için yapılan aşı çalışmaları sonucunda bir yıl gibi kısa bir sürede, birden fazla
aşı onay almış ve uygulanmaya başlanmıştır. Ancak ne yazık ki mevcut aşıların etkinliği, etki
süresi ve güvenirliği konusunda elimizde henüz yeterli veri bulunmamaktadır. Şu ana kadar
COVID-19 tedavisinde, klinik öncesi ve klinik çalışmaları yapılan ve yayınlanan ilaçların ve
tedavi rejimlerinin hangisinin daha etkin ve daha güvenilir olduğu konusu da tartışmalıdır. Etik
açıdan, aday bir aşı veya ilaç, güvenli ve etkili olduğu bilimsel olarak kanıtlandıktan sonra
tedavide kullanılabilir. Bu konudaki olası kaygılar ancak lisanslı aşı ve ilaçların kullanılması
ile giderilebilir. Birçok ülkede aşı ve ilaç geliştirme ve uygulamasında Dünya Sağlık Örgütü
(WHO) standartları benimsenmiştir. Ülkemizde bu konudaki denetlemeler T.C. Sağlık
Bakanlığı Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumu tarafından yapılır. Bu makalede, yeni geliştirilen
COVID-19 aşıları ve COVID-19 tedavisinde kullanılan ilaçlar, özellikle aşı ve ilaç geliştirme
ve uygulama aşamalarında yapılan araştırmalarda uyulması gereken etik kurallar kapsamında,
kısaca gözden geçirilmiştir.
Keywords
Abstract
As a result of vaccination studies for COVID-19 in a short span of one year, more than
one vaccine was approved and started to be applied. However, unfortunately, we do not have
sufficient data on the effectiveness, duration of action and safety of existing vaccines yet. It is also controversial which of the drugs and treatment regimens that have been pre-clinical and
clinical studies and published in the treatment of COVID-19 are more effective and safer. From
an ethical point of view, a candidate vaccine or drug can be used in treatment after it has been
scientifically proven to be safe and effective. Potential concerns in this matter can only be
resolved by using licensed vaccines and drugs. In many countries, World Health Organization
(WHO) standards have been adopted in vaccine and drug development and application. In our
country, audits on this issue are carried out by T.R. Ministry of Health, Turkey Pharmaceuticals
and Medical Devices Agency. In this article, the newly developed COVID-19 vaccines and the
drugs used in the treatment of COVID-19 are briefly reviewed within the scope of ethical rules
to be followed in researches conducted especially during the vaccine and drug development and
application stages.
Keywords
Details
| Primary Language | Turkish |
|---|---|
| Subjects | Primary Health Care |
| Journal Section | Research Article |
| Authors | |
| Publication Date | June 24, 2022 |
| Published in Issue | Year 2022 Issue: 9 |
