Ortaöğretim Kurumlarında Görev Yapan X ve Y Kuşağı Öğretmenlerin Yönetim Algıları ve Yönetimden Beklenti Düzeylerinin Karşılaştırılması

Year 2023, , 11 - 27, 31.05.2023

Melahat Karataş , Musa Akça

https://doi.org/10.33905/bseusbed.1161199

Abstract

Farklı dönemlerde ortak yargı ve yaşam koşullarında doğan ve ortak paydalarda buluşan nüfus kuşak (Baby Boomer, X, Y, Z ve Alfa) olarak tanımlanmaktadır. Kuşaklar bu ortak paydalar ve çevresel koşullar altında iş hayatından, toplumsal ilişkiler ve tüketim alışkanlıklarına kadar benzer davranışlar göstermektedir. Ekonomik siyasi, sosyal ve kültürel açıdan farklı yaşam koşullarında yetişen kuşaklar arasında ise mesleğe karşı tutum; yeniliklere, değişikliklere karşı istek ve uyum, meslekten ve yöneticilerden beklentiler değişmekte ve farklılaşmaktadır. Farklılıkların yönetimi günümüzde artık gruplara ya da bireylere; ayrım yapmamanın ötesinde bireysel farklılıkları olduğu gibi kabul eden, değerli gören, zenginlik olarak bakan bir anlayışa dönüşmüştür. Eğitim liderlerinin değişen bu anlayışa bakışı ve kabulü iş görenlerin potansiyelini ve dolayısıyla eğitimin kalitesini de belirlemektedir. Bir taraftan toplumsal değişim ve gelişimin temelini oluştururken bir taraftan da değişim ve gelişmelerden etkilenen eğitim kurumlarının liderleri, yönetim politikalarında sürekli bir gelişim anlayışı ile hareket etmek durumundadır. Bu araştırma Ortaöğretim kurumlarında X ve Y Kuşağı öğretmenlerin okul yöneticilerinin yönetimsel uygulamalarına ve farklılıkları yönetim düzeyine ilişkin algılarının farklılaşıp farklılaşmadığını araştırmak amacıyla yapılmıştır. Balay ve Sağlam tarafından geliştirilen ‘’Eğitimde Farklılıkların Yönetimi Ölçeğinin’’, Yönetimsel Uygulamalar ve Politikalar bölümü uygulanmıştır. Çalışma grubunu 2020–2021 eğitim-öğretim yılı Adana Seyhan İlçesinden rastgele seçilen Anadolu lisesinde görev yapan 204 öğretmen içinde X ve Y kuşağına giren 192 öğretmen oluşturmuştur. 16 maddelik 5’ li Likert tipi Farklılıkların Yönetimi Ölçeği (Ölçeğin Yönetsel Uygulamalar ve Politikalar bölümü) ile elde edilen veriler SPSS 26 istatistik paket programında, analize tabi tutulmuştur. Kuşakların ifadelere verdikleri cevapların her biri ANOVA testine tabi tutularak aralarında anlamlı fark oluşturup oluşturmadığı tespit edilmiştir. Genel olarak kuşakların yönetim algı ve beklentileri arasında pozitif yönde, yönetimin eşitlik ve adalet boyutunda ise negatif yönde ilişki olduğu tespit edilmiştir.

Keywords

X kuşağı, Y kuşağı, Farklılıkların yönetimi, Örgüt, Lider

Thanks

Gönüllü olarak araştırmamıza katılan öğretmenlere teşekkürlerimi sunuyorum.

Comparison of Management Perceptions and Expectation Levels of X and Y Generation Teachers Working in Secondary from Education Institutions

Abstract

The population born in different periods under common jurisdiction and living conditions and meeting on common denominators is defined as a generation (Baby Boomer, X, Y, Z and Alpha). Generations show similar behaviors from business life to social relations and consumption spelling under these common denominators and environmental conditions. Among the generations grown up in economical, political, and cultural aspects different living conditions, attitude to occupation; desire for and compatiblity to innovations and changes; expectations from occupation and administrators are ever changing and ever differentiating. These days, management of differences have turned into a conception accepting individual differences as they are, finding valuable, and seeing as wealth any more. Education leaders’ view and acceptance of this changing understanding also determines the potential of employees and therefore the quality of education. Education leaders' view and acceptance of this changing understanding also determines the potential of employees and therefore the quality of education. While forming the basis of social change and development, on the one hand, the leaders of educational institutions affected by changes and developments have to act with an understanding of continuous improvement in their management policies. This study was carried out to investigate whether the perceptions of x and y generation teachers, school administrators' administrative practices and the level of management differ in secondary education institutions. The administrative practices and policies section of the “Diversity Management Scale in Education” developed by R.Balay, M. Sağlam was applied. The study group consisted of 192 teachers who entered the X and Y generations among 204 teachers working in the Anatolian high school randomly selected from Adana Seyhan District in the 2020-2021 academic year. The data obtained with the 16-item 5-point Likert type Scale of management of difference (Administrative practices and policies section of scale) were analyzed in the SPSS 26 statistical package program. With the ANOVA test it was determined whether the answers of the generations to each statement made a significant difference between them. In general it has been determined that there is a positive relationship between the management perceptions and expectations of the generations and a negative relationship in the equality and justice dimension of the management.

Keywords

Generation X, Generation Y, Diversity manangment, Organization, Leader

References

• Adıgüzel, O., Batur, H. Z., & Ekşili, N. (2014). Kuşakların Değişen Yüzü ve Y Kuşağı ile Ortaya Çıkan Yeni Çalışma Tarzı: Mobil Yakalılar. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(19), 165-182.
• Ağaoğlu, E. vd. (2012). Okul Yöneticilerinin Yeterliklerine İlişkin Okul Yöneticilerinin ve Öğretmenlerin Görüşleri. Education and Science, 37(164), 159-175.
• Akbulut, B. (2015). Ortaöğretim Kurumlarında Görev Yapan Öğretmenlerin Örgütsel İmaj Algıları ile İş Doyumu Düzeyleri Arasındaki İlişki.(Ankara Doktora Tezi)
• Akdemir, A. vd. (2013). Y Kuşağının Kariyer Algısı, Kariyer Değişimi ve Liderlik Tarzı Beklentilerinin Araştırılması. Ekonomi ve Yönetim Araştırmaları Dergisi, 2(2), 11-42.
• Akdemir, A. vd. (2015). Kuşakların Yönetim Politikası Beklentilerinin Araştırılması. İşletme Araştırmaları Dergisi, 7(1), 186-204.
• Akgemci, T., & Kalfaoğlu, S. (2018). Y Kuşaklarının Kariyer Uyum Yetenek Düzeylerini Belirlemeye Yönelik Bir Araştırma: Lise Öğretmenleri Örneği. Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi Sbe Dergisi, 8(2), 231-247.
• Aksu, B., & Ç., Doğan, A. (2020). Kuşaklar Açısından Motivasyon Araçlarının ve Kariyer Çapalarının Karşılaştırılması. İşletme Araştırmaları Dergisi, 12(2), 2040-2060.
• Altuntuğ, N. (2012). Kuşaktan Kuşağa Tüketim Olgusu ve Geleceğin Tüketici Profili. Organizasyon ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 4(1), 203-212.
• Aslan, B., & Yıldırım, N. (2004). Okul Yöneticisinden Beklentiler. Xııı. Ulusal Eğitim Bilimleri Kurultayı, 6-9 Temmuz 2004 İnönü Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Malatya.
• Aslanargun, E. (2015). Teachers’ Expectations and School Administration: Keys of Better Communication in Schools, Eurasian Journal Of Educational Research,15(60), 17-34.
• Aydın, Ç. G., & Başol, O. (2014). X ve Y Kuşağı: Çalışmanın Anlamında Bir Değişme Var mı? Electronic Journal of Vocational Colleges-December, 4(4), 1-14.
• Aydınoğlu, N. (2020). Yöneticilerin Otantik ve Paternalist Liderlik Davranışlarının Öğretmenlerin Motivasyon, İş Tatmini ve Örgüt Bağlılığına Etkilerinin İncelenmesi (Ankara Özel Okullar Örneği). İstanbul (Doktora Tezi).
• Ayhün, E. S. (2018). Örgütsel Süreçlerdeki Kuşaklararası Çatışmalarda Kültürel Değişimlerin Rolü. Business & Management Studies: An International Journal, 6(1), 209-236.
• Bucak, B. E. (2002). Örgüt İklimi: Yönetimde Ast-Üst İlişkiler. Muğla Üniversitesi Sbe Dergisi Bahar Sayı 7
• Bülbül, T. (2012). Okul Yöneticilerinin Yenilik Yönetimine İlişkin Yeterlik İnançları. Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 14(1), 45-68.
• Cansu, R. (2019). Yenilikçi Yönetim Özellikleri Gösteren Okul Yöneticilerinin Öğretmenlerin Motivasyon ve Örgütsel Bağlılıkları Üzerine Etkilerinin İncelenmesi. Nisan (Yüksek Lisans Tezi).
• Cesur, M. (2005). Kastamonu İli Ortaöğretim Okulları Yöneticilerinin Yönetim Biçimleri. Ankara (Yüksek Lisans Tezi).
• Doğan, H., & Çelik, K. (2019). Okul Yöneticilerinin Gücü Kullanma Stillerinin Öğretmenlerin Örgütsel Bağlılıkları ve İş Performansları ile İlişkisi. Eğitim ve Bilim, 44(198), 37- 55.
• Efe, K. A., Demirdağ, S., & Ertem, H. Y. (2020). Öğretmenlerin Öğretimsel Liderlik Algıları ve Sınıf Yönetimi Becerilerinin Öğretim Ortamındaki Kuşaklararası İklim Üzerindeki Rolünün İncelenmesi. Uluslararası Sosyal Bilimler Eğitimi Dergisi, 6(2), 83–102.
• Gültekin, M. (2020). Değişen Toplumda Eğitim ve Öğretmen Nitelikleri. Ajesı– Anadolu Journal of Educational Sciences International, 10(1): 654-700.
• Gündüz, Ş., & Pekçetaş, T. (2018). Kuşaklar ve Örgütsel Sessizlik/Seslilik. Sakarya Üniversitesiİşletme Bilimi Dergisi (Jobs), 6(1): 89-115.
• Helvacı, M. A., & Aydoğan, İ. (2011). Etkili Okul ve Etkili Okul Müdürüne İlişkin Öğretmen Görüşleri. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 4(2), 41-60.
• İşçimen, D. S. (2012). Y Kuşağı Çalışanların İş Yaşamından Beklentilerinin Karşılanma Düzeyi ile Kurumsal Bağlılık Arasındaki İlişki ve Bir Örnek Uygulama. Bahçeşehir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
• Kanbur, E., & Şen, S. (2017). X ev Y Kuşağı Çalışanlarının Kariyer Uyum Yetenekleri ve Kariyer Tatmini Açısından Karşılaştırılması. Turkishstudies, 12(12), 115-134.
• Karaköse, T., & Kocabaş, İ. (2006). Özel ve Devlet Okullarında Öğretmenlerin Beklentilerinin İş Doyumu ve Motivasyon Üzerine Etkileri. Eğitimde Kuram ev Uygulama,2(1), 3-14.
• Karatepe, S. (2005). Yönetsel Etkililik: Okul Yönetiminde Yönetsel Etkililiğin Astlarla İlişkiler Boyutu. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, 10(2), 307-326.
• Kaya, K. (2020). Dijital Nesil: K Kuşağı. Econharran Dergisi, 4(6), 34-54.
• Kaynak, E. (2016). Türkiye’de Çalışan Y Kuşağında İş Tatmini – Motivasyon İlişkisi. Social Sciences Research Journal, 5(1), 50-79.
• Koç, M., Öztürk, L., & Yıldırım, A. (2016). X ve Y Kuşağının Örgütsel Bağlılık Farklılıklarını Belirlemeye Yönelik Ampirik Bir Çalışma. Global Business Research Congress, 2
• Levickaite, R. (2010). Generatıons X, Y, Z: How Socıal Networks Form The Concept of The World Without Borders (The Case Of Lıthuanıa),Limes, 3(2), 170–183.
• Memduhoğlu, H. B. (2011). Liselerde Farklılıkların Yönetimi: Bireysel Tutumlar, Örgütsel Değerler ve Yönetsel Politikalar. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 7(2), 37-53.
• Metin, S., & Kızıldağ, D. (2017). X ve Y Kuşaklarının Kariyer Beklentilerinin Farklılaşması: Otomotiv Sektöründe Bir Araştırma. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14(40), 340-363.
• Oltulu, M. S. (2019). İş Değerleri Bağlamında Öğretmenler Arasındaki Kuşak Farklılıkları (İstanbul İli Örneği). Maltepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Dergisi, Aralık, İstanbul
• Sever, M., & Aypay A. (2014). Öğretmenlik Halleri. Mart, Ankara Pegem Yayıncılık
• Şahin, E. (2014). Ortaöğretim Kurumlarında Örgütsel Kimlik, Örgütsel İmaj, Örgütsel Özdeşleşme ve Örgütsel Adalet (Bursa Örneği). Ege üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir, 2014 (Doktora Tezi)
• Şahin, İ. (2013). Öğretmenlerin İş Doyumu Düzeyleri. Yyü Eğitim Fakültesi Dergisi, 10(1), 143-168.
• Şahin, A. (2011). Öğretmen Algılarına Göre Etkili Öğretmen Davranışları. Ahi Evran Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi,12(1), 239-259.
• Şencan, H., & Fidan, Y. (2020). Likert Verilerinin Kullanıldığı Keşfedici Faktör Analizlerinde Normallik Varsayımı ve Faktör Çıkarma Üzerindeki Etkisinin Spss, Factor ve Prelıs Yazılımlarıyla Sınanması, Business & Management Studies: An International Journal, 8(1), 640-687.
• Şenses, B. (2019). X ve Y Kuşağı Öğretmenlerinin Çalışma Değerleri İle İşten Keyif Alma Düzeyleri Arasındaki İlişki. Ankara (Yüksek Lisans Tezi)
• Şenturan, Ş. vd. (2016). X ve Y Kuşağı Yöneticilerinin İş Değerleri Algısı ve Farklılıkları Üzerine İnceleme. Business And Economics Research Journal,7(3), 171-182.
• Şişman, M. (2009). Öğretmen Yeterlilikleri: Modern Bir Söylem ve Retorik. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 10(3),
• Taş, A. (2020). Öğretmenlerin İş Değerlerinin Örgütsel Adalet Algılarına Etkisi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakultesi Dergisi,27, 211-222.
• Toruntay, H. (2011). Takım Rolleri Çalışması: X ve Y Kuşağı Üzerinde KarşılaştırmalıBir Araştırma İstanbul Üniversitesi Sosyal bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Töremen, F., & Karakuş, M. (2008). Okullarda İşleri Kolaylaştırma Çabası: Okul Yönetiminde Kolaylaştırıcı Liderlik. Electronic Journal of Social Sciences, 7(25), 001-011.
• Tural, M. Âkif. (1987). Atatürk Devrinde İktisâdi Yapılaşma ve Celâl Bayar (1920-1938) Kültür ve Turizm Bakanlığı Ankara
• Türk Dil Kurumu.(2019). Güncel Türkçe Sözlük, http;www.tdk.gov.tr. [ Erişim Tarihi:19.06.2019]
• Uğurlu, T., & Ceylan, N. (2013). Öğretmenlerin, Okullarına İlişkin Örgütsel İmaj Algılarının Bazı Değişkenler Açısından İncelenmesi. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 32(2), 301-322
• Twenge, J. M., & Çeviri Öztürk, E. (2009). Ben Nesli. Kaknüs Yayıncılık İstanbul
• Yelkikalan, N., &Altın, E. (2010). Farklı Kuşakların Yönetimi. Yönetim Bilimleri Dergisi, 8(2), 13-18.
• Yıldız, M. (2017). Öğretmenlerin Yönetime Katılım Algıları ile Örgütsel Güven Düzeyleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi (İstanbul İli Fatih İlçesi Örneği). İstanbul (Yüksek Lisans Tezi)
• Yılmaz, E., & Özocak, A. (2020). Öğretmenlerin Psikolojik Güçlendirilmelerinin Örgütsel Mutluluklarına Etkisi. Çağdaş Yönetim Bilimleri Dergisi, 7(1), 80-94.
• Yılmaz, E., & Kurşun, A. T. (2013). Öğretmenlerin Örgütsel Bağlılıklarının Okullardaki Farklılık Yönetimi Anlayışı Açısından İncelenmesi. Akademik Bakış Dergisi, 38, 1-14.