Osmanlı Devleti’nde Kızların Eğitiminde Okulun Önemi (1839-1920)

Year 2013, Volume: 2 Issue: 2, 80 - 100, 10.12.2013

Songül Keçeci Kurt , Suat Polat

Abstract

Özet: Çalışmada Osmanlı Devleti’nin son dönemlerinde kızların eğitiminde okulun ifade ettiği anlam araştırılmıştır. Bu çalışma nitel bir desene sahip olup dönemin kaynakları ve özellikle kız okullarında okutulan ders kitapları, doküman analizine göre incelenmiştir. Genel olarak okul büyük bir aile olarak görülmüştür. Okul, kızlara kalp ve akıl gözünü açarak yaradanını, dünyasını, vatanını, ailesini, nefsini ve her şeyi ona gösteren bir yer olarak ifade edilmiştir. Kızların okul sayesinde fazîlet, marifet sahibi olduğuna, dünyayı anlayabildiğine ve dinini öğrenebildiğine inanılmaktadır. Bununla beraber, insanlara öğrenmek istediği şeylerden bahseden kitabları okumak zevkini veren, birbirlerine karşı görev ve sorumlulukları öğreten ve bilim hayatının ilk tecrübe meydanı olarak görülmektedir. Bu nedenle burada geçen kıymetli zamanı israf etmeden bir kızın okula devama dikkat etmesi beklenmektedir. Okuldan kaçmak kötü bir hareket olarak algılanmakta ve okul kurallarına uymanın, öğretmenlere saygı gösterilmesinin ise zaruri olduğu dile getirilmektedir. Sonuç olarak okul, o dönemde kızlar için tam bir insan olmanın öğrenildiği bir mekân olarak tanımlanmaktadır.

Keywords

Osmanlı Devleti, okul, kızların eğitimi, rüşdiye, ibtidai

The Importance of School on Girls’ Education in Ottoman Empire (1839-1920)

Abstract

In this study, the meaning of school in girls’ education in the last years of Ottoman
Empire was researched. This study has a qualitative design and it is based on document analysis of the
era’s documents and especially textbooks of girls schools used in that era. Generally, school was
accepted to be a big family. Schools were explained to be places where girls’ hearts and minds were
opened and creator, world, homeland, family, desires and everything were shown to them. It was
believed that girls gain virtue and skills by schools and they could understand the world and religion.
Besides this, schools were believed to be places which give students the opportunity to read books
which give information about what they want to learn, teach their duties and responsibilities and give
them the opportunity to experience science life for the first time. This is why; girls were expected to be
careful about continuing their education without wasting precious time spent in schools. Skipping school
was thought to be a bad behavior; it was told that it is necessary to obey school rules and respect
teachers. As a result, school was defined to be a place where girls learn to be a complete person in that
era.

Keywords

Ottoman Empire, school, education of girls, rüshdiye, ibtidai

References

• A.Rıza. (1316). İlm-i Ahlâk, Karabet Matbaası, İstanbul.
• Ahmed Fuad, (H. 17 Rebiü’l-ahir 1309). Terbiye-i Etfal, Maarif, 1(13), 195-196.
• Akyüz, Y. (2000). Öğretmenlik Mesleği ve Osmanlı’da Kadın Öğretmen Yetiştirilmesi, Tarih ve Toplum Dergisi, 33(195).
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak, Ö. E., Karadeniz, Ş. ve Demirel. F. (2009). Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Pegema Yayıncılık.
• Develioğlu, F. (2008). Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lûgat. Ankara: Aydın Kitabevi Yayınları.
• Ebul Muammer Fuad. (R.1329). Kızlara Mahsus Kıraat Muallimi, İstanbul.
• Ethem Nejad (R.7 Ramazan 1329) Sebilürreşad (Sırat-ı Müstakim). Mektepli Kızlar. 6(156).s. 408-409.
• Günyol, V. (1972). Mektep, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. İstanbul. 7, 658.
• Güven, İ. (2001). Tanzimat’tan Cumhuriyete Kadın Eğitimi Düşüncesinin Gelişimi (Osmanlı Düşünürlerinin Kadın Eğitimine Bakışları). A.Ü.E.F.Degisi, 34(1-2).
• Kadınlar Dünyası, (R.1329a) Hakkımızı Arayalım, No:22.
• Kadınlar Dünyası, (R.1329b). Hayat-ı Nisvaniyemizde Fikdan-ı Maarif, No:8.
• Kafadar, O. (1997). Türk Eğitim Düşüncesinde Batılılaşma, Ankara.
• Kara, İ. ve Birinci, A. (2005). Bir Eğitim Tasavvuru Olarak Mahalle/Sıbyan Mektepleri: Hatıralar/Yorumlar / Tetkikler. İstanbul: Dergâh Yayınları
• Kurt, S. K. (2011), Osmanlı Devleti’nde Kadın Eğitimi, Harem’den Mektebe. İstanbul: Yitik Hazine Yayınları.
• Maârif Nezareti, (R. 1315). Kızlara Mahsus Kıraat Kitabı.
• Mektepli (R.25 Temmuz 1329). Mektepli Kızların Kadirşinaslığı Yad-ı Azam. 1(9) s. 138-145
• Mevlan, U. (R. 1329). Kadınlık. Kadınlar Dünyası, No:131.
• Öcal, M. (1993) Âmîn alayı. DİA. İstanbul. 3, 63.
• Sebilürreşad (Sırat-ı Müstakim). (31 Temmuz 1340). Mektepli Kızlar Nasıl Yetiştiriliyor? 24 (610), 162.
• Servet-i Funun,(R. 2 Ağustos 1323). Valideler'in Terbiye-i Etfal'de Ehemmiyeti , 33 (851), 303.
• Şeyda, A. (2003). Hanımlara Mahsus Gazete (100 -200). Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Atatürk Üniversitesi, Erzurum.
• Şukufe Nihal, (R. Eylül 1325), Hanımlara dair, İnas mektepleri hakkında, Mehasin, ,c.1, sayı 10, s. 732-733
• Tüccarzade İbrahim Hilmi (R. 1327). Kızlara Mahsus Terbiye-i Ahlâkiye ve İctimaiyye, İstanbul.
• www.unicef.org (Erişim Tarihi: 2013, 9 Eylül).
• www.loc.gov.tr (Erişim Tarihi: 2013, 9 Eylül).
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2005). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. (5. Baskı). Ankara: Seçkin.