TÜRK YURDU DERGİSİNDE İKTİSAT YAZILARININ ANALİZİ (1911‐1931)

Year 2018, Volume: 3 Issue: 1, 13 - 30, 30.06.2018

Ümmet Erkan

Abstract

1838 yılında İngiltere ile imzalanan ‘Baltalimanı Ticaret Sözleşmesi’, Osmanlı Devleti’nin Batı sermayesinin 

açık pazarı haline gelmesine neden olmuştur. İmparatorluk, artan savaş maliyetleri karşılamak için borç alma 

yoluna gitmiş fakat bu borçlar, devlet için gerekli alt yapı yatırımlarında kullanılamamıştır. Sonuçta Osmanlı 

Devleti, 20. yüzyılın başlarında iktisadi açıdan istiklalini yitirmiş, Batı finans kapitalinin insafına terk edilmiştir. 

Türk Yurdu dergisi 1911 yılında yayın hayatına başlamıştır. Amacı; “Türklüğün her alanda yükselmesi” olan 

dergide sosyoloji, iktisat, eğitim, tarih, dış Türkler gibi alanlarda yazılar yer almıştır. Dergi, Türklüğün karşı 

karşıya kaldığı sorunlara yönelik bir çıkış yolu arayışında olmuştur. 

Türk Yurdu dergisinde dönemin iktisadi sorunları da ele alınmıştır. Osmanlı Devleti’nin iktisadi esaretten 

kurtarılması için, dönemin uzmanlarına başvurulmuştur. Parvus, Osmanlı maliyesi ve iktisadının bir analizini 

yapmış ve çözüm önerilerinde bulunmuştur. Cumhuriyet sonrasında başlayan liberal/korumacı iktisat 

tartışmaları da dergide kendine taraftar bulmuştur. Bu çalışmada Türk Yurdu dergisinde 1911‐1931 yılları 

arasında yer alan iktisatla ilgili yazıların analiz edilmesi amaçlanmıştır.  

Keywords

Türk Yurdu Dergisi, iktisat, Türk burjuvazisi, Osmanlı iktisadi yapısı, milli iktisat

References

• Ahmad, Feroz. Modern Türkiye’nin Oluşumu, Çev. Yavuz Alogan, 2. Baskı, İstanbul:Doruk Yayınları, 2002. Anonim. “Türk Derneği Tasdik Edildi”, Türk Derneği, 1327 (1911), s. 165. ——. “İzmir ve Türkler”, Türk Yurdu, Yıl 1, Sayı 7, 9 Şubat 1327 (22 Şubat 1912), s. 210. ——. “İktisat Hazine‐i Evrakı”, Türk Yurdu, X, 111, 2 Haziran 1332 (15 Haziran 1916a): 109‐110, Türk Yurdu V, Ed. Murat Şefkatli, Tutibay Yayınları, Ankara, 2000. ——. “Milli Banka”, Türk Yurdu, XI, 123, 24 Teşrinisani 1332 (7 Aralık 1916b): 269‐275, Türk Yurdu V, Ed. Murat Şefkatli, Ankara:Tutibay Yayınları, 2000. ——. “İş Kanunları”, Türk Yurdu, XVII, 176, Kânunusani 1926: 159‐160, Türk Yurdu X, Ed. Murat Şefkatli, Ankara:Tutibay Yayınları, 2000. ——. “Lazımdır”, Türk Yurdu, XXIII, 214, Ağustos 1929a: 62, Türk Yurdu XV, Ed. Murat Şefkatli, Ankara:Tutibay Yayınları, 2000. ——. “Başvekilimizin Nutku”, Türk Yurdu, XXIII, 218, Kânunuevvel 1929b: 69‐75, Türk Yurdu XV, Ed. Murat Şefkatli, Ankara:Tutibay Yayınları, 2000. Akçura, Yusuf. “İttihat ve Terakki Cemiyetinin Yıllık Kongresi”, Türk Yurdu, V, 49, 19 Eylül 1329, (2 Ekim 1913): 28, Türk Yurdu III, Ed. Murat Şefkatli, Ankara:Tutibay Yayınları, 2000. ——. “İsimsiz”, Türk Yurdu, XII, 139, 19 Temmuz 1333 (19 Temmuz 1917): 160‐161, Türk Yurdu VI, Ed. Murat Şefkatli, Ankara:Tutibay Yayınları, 2000. ——. Türkçülüğün Tarihi, 3. Baskı, İstanbul:Kaynak Yayınları, 2008. Arai, Masami. Jön Türk Dönemi Milliyetçiliği, Çev. Tansel Demiler, İstanbul:İletişim Yayınları, 2003. Cevad, Ahmet. “Kooperatif Şirketler I”, Türk Yurdu, XIV, 160, 19 Temmuz 1333 (19 Temmuz 1917): 161‐162, Türk Yurdu VI, Ed. Murat Şefkatli, Ankara:Tutibay Yayınları, 2000. ——. “Kooperatif Şirketler II”, Türk Yurdu, XIV, 161, 15 Ağustos 1334 (15 Ağustos 1918): 269‐271, Türk Yurdu VII, Ed. Murat Şefkatli, Ankara:Tutibay Yayınları, 2000. Devlet, Nadir. İsmail Gaspıralı, İstanbul:Başlık Yayın Grubu, 2011. Denis, Henri. Ekonomik Doktrinler Tarihi I, Çev. Atilla Tokatlı, İstanbul:Sosyal Yayınları, 1973. Eliyev, Mehemmed.. Azerbaycan İktisadiyatı. Bakü:İktisat Üniversitesi Neşriyatı, 1998. Georgeon, François. Osmanlı‐Türk Modernleşmesi, Çev. Ali Berktay, 2. Baskı, İstanbul:Yapı Kredi Yayınları, 2009. Hakkı, İsmail. “Türkçenin Sadeleştirilmesi”, Türk Derneği Dergisi, IV, 1911, s. 131. Hikmet, Ahmet. “Dilimiz”, Türk Derneği Dergisi, I, 1911, s. 20. ——. “Dilimiz II”, Türk Derneği Dergisi, II, 1911, s. 47. İnan, Afet. İzmir İktisat Kongresi, Ankara:Türk Tarih Kurumu Yayınları, 1989. Karpat, Kemal H.. Kısa Türkiye Tarihi, (1800‐2012), Haz. Güneş Ayas, İstanbul:Timaş Yayınları, 2012. Karakaş, Mehmet. Türk Ulusçuluğunun İnşası, Ankara:Elips Kitap, 2000. Karaömeroğlu, M. Asım “Helphand Parvus and His İmpact on Turkish İntellectual Life”, MiddleEastern Studies, 6, November: p. 145 – 165, 2004. Keyder, Çağlar “Türkiye Demokrasisinin Ekonomi Politiği”, Geçiş Sürecinde Türkiye, İstanbul:Belge Yayınları, 2003. N. N. “Yerli Malı Kullanalım”, Türk Yurdu, XXIII, 206‐208, Kânunuevvel: s. 46‐47, 1929. Nejat, Ethem “Ziraat Bankaları”, Osmanlı Ziraat ve Ticaret Gazetesi, 21 Rebiyülevvel 1327: 254‐255, 1911. Pamuk, Şevket. Osmanlı‐Türkiye İktisadi Tarihi (1500‐1914), 6. Baskı, İstanbul:İletişim Yayınları, 2010. Sami, Salih. “Halıcılık”, Türk Yurdu, XVI, 172, Ağustos 1925: 254‐259, Türk Yurdu IX, Ed. Murat Şefkatli, Ankara:Tutibay Yayınları, 2000. Sander, Oral. Siyasi Tarih İlkçağ’dan 1918’e, 22. Baskı, Ankara:İmge Kitabevi, 2011. Sarınay, Yusuf . Türk Milliyetçiliğinin Gelişimi ve Türk Ocakları, İstanbul:Ötüken Yayınları, 1994. Parvus “Köylüler ve Devlet”, Türk Yurdu, I, 9, 9 Mart 1327 (22 Mart 1911): 262, 1911. ——. “1327 Senesinin Ahvali Maliyesine Bir Nazar”, Türk Yurdu, II, 13, 3 Mayıs 1328 (16 Mayıs 1912a): 221, Türk Yurdu I, Ed. Murat Şefkatli, Ankara:Tutibay Yayınları, 2000. ——. “Türkiye Avrupa’nın Mali Boyunduruğu Altındadır”, Türk Yurdu, II, 16, 14 Haziran 1328 (27 Haziran 1912b): 263, Türk Yurdu I, Ed. Murat Şefkatli, Ankara:Tutibay Yayınları, 2000. ——. “Türkiye Avrupa’nın Maliye Boyunduruğu Altındadır II”, Türk Yurdu, II, 17, 29 Haziran 1328 (12 Temmuz 1912c): 284, Türk Yurdu I, Ed. Murat Şefkatli, Ankara:Tutibay Yayınları, 2000. ——. “Esaret‐i Maliyeden Kurtulmanın Yolu”, Türk Yurdu, II, 19, 26 Temmuz 1328 (8 Ağustos 1912d): 318, Türk Yurdu I, Ed. Murat Şefkatli, Ankara:Tutibay Yayınları, 2000. ——. “Devlet ve Milleti”, Türk Yurdu, III, 27, 15 Teşrinisani 1328 (28 Kasım 1912e): 56‐57, Türk Yurdu II, Ed. Murat Şefkatli, Ankara:Tutibay Yayınları, 2000. ——. “Mali Tehlikelere”, Türk Yurdu, III, 29, 13 Kânunusani 1328 (26 Ocak 1913a): 90, Türk Yurdu II, Ed. Murat Şefkatli, Ankara:Tutibay Yayınları, 2000. ——. “İş İşten Geçmeden Gözlerinizi Açınız”, Türk Yurdu, III, 36, 23 Mart 1329 (5 Nisan 1913b): 200, Türk Yurdu II, Ed. Murat Şefkatli, Ankara:Tutibay Yayınları, 2000. ——. “Türk Gençlerine Mektuplar”, Türk Yurdu, IV, 41, 30 Mayıs 1329 (12 Haziran 1913c): 312, Türk Yurdu II, Ed. Murat Şefkatli, Ankara:Tutibay Yayınları, 2000. ——. “Türkiye’de Ziraattın İstikbali”, Türk Yurdu, V, 49, 19 Eylül 1329 (2 Ekim 1913d): 20‐24, Türk Yurdu III, Ed. Murat Şefkatli, Ankara:Tutibay Yayınları, 2000. ——. “Köylü ve Devlet II”, Türk Yurdu, V, 58, 21 Kânunusani 1329 (3 Şubat 1914): 173, Türk Yurdu III, Ed. Murat Şefkatli, Ankara:Tutibay Yayınları, 2000. Quataert, Donald. Osmanlı İmparatorluğu 1700‐1922, Çev. Ayşe Berktay, 3. Baskı, İstanbul:İletişim Yayınları, 2004. Sadi, Hamid. “Anadolu’dan Geçen Kadim Transit Yolları”, Türk Yurdu, XIX, 189, Nisan 1927: 172‐175, Türk Yurdu XII, Ed. Murat Şefkatli, Ankara:Tutibay Yayınları, 2000. Suad, Ali. “İktisadiyatta Milli Hars”, Türk Yurdu, XIX, 186, Kânunusani 1927a: 32, Türk Yurdu XII, Ed. Murat Şefkatli, Ankara:Tutibay Yayınları, 2000. ——. “İktisadi Musahabe”, Türk Yurdu, XIX, 187, Şubat1927b: 82‐87, Türk Yurdu XII, Ed. Murat Şefkatli, Ankara:Tutibay Yayınları, 2000. ——. “Milli İktisadiyatta Para Meselesi ve Tesanüt”, Türk Yurdu, Nisan 1927c, XII, 189, Ed. Murat Şefkatli, Ankara:Tutibay Yayınları, 2000. Suphi, Hamdullah. “Merkez Heyetin Tamimi”, Türk Yurdu, XXIII, 206‐208, Kânunuevvel: 71, 1929. Tanör, Bülent. Türkiye’de Yerel Kongre İktidarları, İstanbul:Yapı Kredi Yayınları, 1998. Tekeli, İlhan ‐ İlkin, Selim. 1929 Dünya Buhranında Türkiye’nin İktisadi Politika Arayışları, Ankara:ODTÜ Yayınları, 1977. Tezel Y. Sezai. Cumhuriyet Döneminin İktisadi Tarihi, İstanbul:Tarih Vakfı Yurt Yayınları, 2002. Timur, Taner. Türk Devrimi ve Sonrası, 6. Baskı, Ankara:İmge Kitabevi, 2008. Toprak, Tarık Zafer. Türkiye’de Milli İktisat, Ankara:Yurt Yayınları, 1982. ——. Türkiye’de Siyasal Partiler I, 2. Baskı, İstanbul:Hürriyet Vakfı Yayınları, 1998. Tunçay, Mete Türkiye’de Sol Akımlar (1908‐1925), Cilt 1, 3. Baskı, İstanbul:Bilgi Yayınevi, 1978. ——. Türkiye Cumhuriyetinde Tek Parti Yönetiminin Kurulması (1923‐1931), Ankara:Yurt Yayınları, 1981. Üstel, Füsun. İmparatorluktan Ulus‐Devlete Türk Milliyetçiliği: Türk Ocakları (1912‐1931), İstanbul:İletişim Yayınları, 1997.