İMÂMEYN’İN İBADET VE NİKÂH KONULARINDA MÜFTÂ BİH KABUL EDİLEN GÖRÜŞLERİNE EL‐HİDÂYE ÖZELİNDE MUKAYESELİ OLARAK GENEL BİR BAKIŞ

Year 2018, Volume: 3 Issue: 2, 25 - 38, 31.12.2018

Nevzat Bakırcı

Abstract

Maveraünnehir’de yetişen meşhur Hanefî fakihlerinden birisi olan Burhâneddin el‐Merğınânî’nin el‐Hidâye

adlı eseri ortaya konulduktan sonra çok fazla rağbet görmüş ve üzerine birçok çalışma yapılmıştır. el‐Hidâye ‘de

Ebû Hanîfe, İmam Muhammed, Ebû Yusuf ve İmam Züfer’in görüşlerinin yanında İmam Şafiî’nin de görüşleri yer

almaktadır. Eserde, zikredilen imamların görüşleri, dayanakları ile birlikte verilmektedir.

Bu çalışmada biz, el‐Hidâye’deki İbadet ve Nikâh bölümlerini dikkate alarak İmameyn (Ebû Yusuf ve İmam

Muhammed)’in Ebû Hanîfe’ ye karşı birleştikleri konuları belirledikten sonra görüş ayrılıklarını gerekçeleriyle

birlikte ortaya koyduk ve yer yer de diğer mezhep imamlarının görüşleriyle karşılaştırdık. Kuşkusuz mezhep

âlimleri görüşlerini ortaya koyarken birçok delil getirmişlerdir. Bu delilleri mümkün mertebe tespit ederek ve

diğer mezhep âlimlerinin görüşleriyle de karşılaştırarak müftâ bih/tercih edilir olmaya daha şayan olan

görüşleri bulmayı amaçladık. Daha genel olarak amacımız ise, İslam Hukukunun durağan bir yapıya sahip

olmadığını, zamanın ve şartların değişmesine bağlı olarak hükümlerin de değiştiğini fakat bu değişikliğin de bir

metot doğrultusunda gerçekleştiğini ortaya koymaktır.

Yapmış olduğumuz araştırma sonucunda gördük ki İmâmeyn’in diğer mezhep imamlarıyla birleşmiş

olduğu konular azımsanamayacak kadar çoktur. Günümüzde de İmâmeyn’in müftâ bih olarak uygulana gelen

görüşleri çeşitli fetvalarda kabul görmüş ve benimsenmiştir.

Keywords

Ebû Hanîfe, İmâmeyn, el‐Hidâye, İbadet, Nikâh, Müftâ bih Görüş

A COMPARATIVE OUTLOOK ON IMÂMEYN’S OPINIONS THAT HAVE BEEN ACKNOW LEDGED AS RESPECTED ISLAMIC LAW ON THE AREAS OF PRAYERS AND MARRIAGE

Abstract

The work of Burhâneddin el‐Merğinânî, one of the notorious Hanafi canonists who grew up in

Maveraünnehir, named el‐Hidâye, has been very popular and many studies has being done on it. al‐Hidâye has

also included Imam Shafi'i's views in addition to Abu Hanifa, Imam Muhammad, Abu Yusuf and Imam Züfer's

comments. In the work, the opinions of the mentioned imams have given with their supports.

In this study, we determined the differences of Imameyn (Abu Yusuf and Imam Muhammad) against Abu

Hanifah by taking into account the Worship and Marriage sections in al‐Hidâye, then we put forward the reasons

of different opinions and compared them with the views of other sect imams. Undoubtedly, the scholars of the

sects have brought many evidences. We aimed to find the views that are more likely to be muftâ bih / preferred

by identifying these evidences as much as possible and comparing them with the views of other sectarian

scholars. More generally, our aim is to show that the Islamic Law does not have a static structure and the

provisions change due to the change of time and conditions but this change is realized in accordance with a

method.

As a result of our research, we have seen that the subjects which İmâmeyn has merged with other sect

imams are too many to be underestimated. Today, Imameyn's views that in force as muftâ bih are accepted and

adopted in various fatwas.

Keywords

Abu Hanîfe, Imameyn, al‐Hidaye, Prayers, Marriage, Opinions as’ respected Islamic law, Other sects

References

• Akşit, Mustafa Cevat (Ed.). Mebsût, İstanbul: Gümüşev Yayınları, 2008.Atar, Fahrettin. “Nikâh”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi (DİA), Ankara: TürkiyeDiyanet Vakfı, 2007.Beşer, Faruk. Fıkhi Meseleler, İstanbul: Seha Neşriyat, 1990.Bilmen, Ömer Nasuhi. Büyük İslâm İlmihâli, Ankara: Akçağ Yayınları, 2014.Buhârî, Ebû Abdillâh Muhammed b. İsmâîl b. İbrâhîm el‐Cu‘fî. el‐Câmi‘u’s‐sahîh, İstanbul: ÇağrıYayınları, 1992.Candan, Abdurrahman ve Aslan, Mehmet Selim (Ed.). İslam İbadet Esasları, İstanbul: LisansYayınları, 2018.Çelebi, Kâtip. Keşfü’z‐Zunûn, Çev. Rüştü Balcı, 2.baskı, İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları,2016.Demircan, Adnan “Câhiliye ve Hz. Peygamber Dönemi Uygulamalarıyla Nikâh”, Diyanet İlmiDergi, Cilt: 49, Sayı: 3, Yıl: 2013.Döndüren, Hamdi. Delilleriyle İslâm İlmihali, İstanbul: 2.baskı, Erkam Yayınları, 2014.Ebû Abdillâh Mâlik b. Enes b. Mâlik b. Ebî Âmir el‐Asbahî el‐Yemenî. Muvatta’, Çev. Ahmet M.Büyükçınar, Vecdi Akyüz, Ahmet Arpa, Durak Pusmaz, Abdullah Yücel, İstanbul: Beyan Yayınları,1994.Ebû Dâvud, Süleyman b. Eş’as es‐Sicistânî. Sünen‐i Ebû Dâvûd, İstanbul: Çağrı Yayınları, 1992.El‐Askalânî, Ebû’l‐Fazl Şihâbüddîn Ahmed b. Alî b. Muhammed. Bulûğu’l‐Meram, Çev. BetülBozali, İstanbul: Karınca Ve Polen Yayınları, 2017.El‐Cezirî, Abdurrahmân b. Muhammed b. İvaz. Kitâbü’l Fıkh ale’l‐Mezâhibi’l‐Erbaa, İstanbul:Çağrı Yayınları, 1987.et‐Tahâvî, Ebû Ca‘fer Ahmed b. Muhammed b. Selâme el‐Ezdî el‐Hacrî el‐Mısrî. Şerhu Meâni’lÂsar, Çev. M. Beşir Eryarsoy, İstanbul: Beka Yayınları, 2018.et‐Tehânevî, Muhammed A‘lâ b. Alî b. Muhammed Hâmid el‐Fârûkī. Keşşâfü Istılâhâti’l‐Fünûnve’l‐‘Ulûm, Beyrut: Mektebetü Lübnan Nâşirûn, 1996.Ez‐Zeylâî, Ebû Muhammed Fahruddîn Osmân b. Alî b. Mihcen b. Yûnus es‐Sûfî el‐Bâriî. Nasbü’rRaye, Çev. Şükrü Aslan, İstanbul: Antolia Yayınları, 2013.Hökelekli, Hayati. “İbadet”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi(DİA), Ankara: TürkiyeDiyanet Vakfı, 1999.İbn Rüşt, Ebû’l Velid Muhammed b. Ahmed b. Ahmed el‐Kurtubî. Bidâyetü’l Müctehid veNihâyetü’l‐Muktesid, Çev. Ahmed Meylani, İstanbul: Ensar Yayınları, 2015.Kallek, Cengiz. ‘‘Hidaye’’, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, (DİA), Ankara: TürkiyeDiyanet Vakfı, 1998.Karaman, Hayrettin. İslam’ın Işığında Günün Meseleleri, İstanbul: İz Yayıncılık, 2012.Karataş, Mehmet. Muhtasarla Hidâye’nin Konu ve Metot Bakımından Mukayesesi,(Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 1995.Koca, Ferhat. “İbadet”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi (DİA), Ankara: TürkiyeDiyanet Vakfı, 1999.Küçük, Abdurrahman.“İbadet”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi (DİA), Ankara:Türkiye Diyanet Vakfı, 1999.Mâtûrîdî, Ebû Mansûr Muhammed bin Muhammed bin Mahmûd. Te’vîlâtü’l‐Kur’an, YusufŞevki Yavuz (Ed.), İstanbul: Ensar Yayınları, 2015.Merğinânî, Burhanüddin Ebû’l Hasan Ali b. Ebû Bekir. el‐Hidâye, Beyrut: Daru’l‐Erkam, 2006.Merğinânî, Burhanüddin Ebû’l Hasan Ali b. Ebû Bekir. el‐Hidâye, Çev. Ahmed Meylâni,İstanbul: Kahraman Yayınları, 2015.Müslim, Ebû’l‐Hüseyin el‐Kuşeyrî en‐Nisâburî Müslim b. el‐Haccac. el‐Câmi’us‐Sahîh, Beyrut:Dâru'l‐Kütübi'l‐İlmiyye, 1994.Sinanoğlu, Mustafa. “İbadet”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi (DİA). Ankara:Türkiye Diyanet Vakfı, 1999.Tirmizî, Ebû İsa Muhammed. Sahîh‐i Tirmizî, İstanbul: Çağrı Yayınları, 1992.Uğur, Seyit Mehmet. Hanefî Mezhebinde Mezhep içi Tercih ve Usûlü, (Yayımlanmamış DoktoraTezi), Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsi, 2017.Zuhaylî, Vehbe. İslâm Fıkhı Ansiklopedisi, İstanbul: Risale Yayınları, 2018.