AZERBAYCAN TÜRKÇESİNİN SÖZ VARLIĞINDA RENK ADLARI VE YÜKLENDİKLERİ ANLAMLAR

Year 2019, Volume: 4 Issue: 2, 45 - 78, 25.12.2019

Özdemir Cengiz

Abstract

Maddeler ışığın bir miktarını emerek bir miktarını yansıtırlar. Bu emme ve yansıtma oranı renkleri meydana çıkarır ve gözde faklı şekillerde algılanmasına sebep olur. Günlük yaşantımızda görebildiğimiz her şeyin bir rengi mevcuttur.
Renkler, söz varlığında da önemli yer teşkil etmektedir. Renk adlarının kullanım alanı bununla sınırlı olmayıp pek çok nesne, özel ad ve çeşitli soyut kavramları da karşılamaktadır. Eski Türk kültür çevresinde ve günümüzde renklerin bu özelliklerine sıkça başvurulmaktadır.
Bu çalışmada Azerbaycan Türkçesindeki renk adları tespit edilerek yapısına göre sınıflandırılmıştır. Daha sonra renk adı içeren deyim ve atasözleri tespit edilip Türkiye Türkçesindeki anlamları verilmiş; atasözleri ve deyimlerde renklerin kazandığı soyut anlam özelliği incelenmiştir.

Keywords

Azerbaycan Türkçesi, renk, atasözü, deyim

COLOUR NAMES AND THEIR MEANINGS IN AZERBAIJAN TURKIC

Abstract

Substances absorb some amount of light and reflect some amount. This absorption and reflection ratio produces colors and causes the eye to be perceived in different ways. Everything we see in our daily lives has a color.
Colors also play an important role in vocabulary. The use of color names is not limited to this, but it also meets many objects, special names and various abstract concepts. These characteristics of colors are frequently used in the old Turkish culture environment and today.
In this study, color names in Azerbaijan Turkic were determined and classified according to their structure. Then detected idioms and proverbs contain color Turkey Turkic meanings given name; Proverbs and idioms have been examined for the feature of abstract meaning gained by colours.

Keywords

Azerbaijan Turkic, colour, proverb, idiom

References

• Altaylı, Seyfettin. Azerbaycan Türkçesi Deyimler Sözlüğü. Ankara: Prestij Matbaası, 2005 _______ ______. Azerbaycan Türkçesi Sözlüğü. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, 2018. Ercilasun, Ahmet Bican. Türk Lehçeleri Grameri. Ankara: Akçağ Yayınları, 2007. Əhmǝdov, Tǝymur ve Qurbanov, Allahşükür. Atalar Sözü vǝ Deyimlǝr. Bakı: Nurlar Nǝşriyyat, 2007. Genç, Reşat. Türk İnanışları İle Millî Geleneklerinde Renkler ve Sarı-Kırmızı-Yeşil. Ankara: Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Atatürk Kültür Merkezi Yayını, Sayı: 118, Türk Kültüründen Görüntüler Dizisi, Sayı: 19, 1997. Heyet, Cevad. “Türklerin Tarihinde Renklerin Yeri”. Nevruz ve Renkler. Ankara: Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Atatürk Kültür Merkezi Yayını, Sayı: 116, Kongre ve Sempozyum Bildirileri Dizisi, Sayı: 7, 1996. Küçük, Salim ve Cantürk, Samet. Yapı, Anlam ve Kökenleri Bakımından Azerbaycan Türkçesindeki Renk Adları. Ordu: Ordu Üniversitesi Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 2014, s. 67-70. Orucov, Əliheydǝr vd. Azǝrbaycan Dilinin İzahlı Lüğǝti. Bakı: Şǝrq-Qǝrb, 2006. Ögel, Bahaeddin. Türk Kültürüne Giriş, Cilt VI. Ankara: Gazi Üniversitesi İletişim Fakültesi Basımevi, 2000. Özmen, Mehmet. Türkçede Renkleri Adlandırma Sorunu. Adana: Çukurova Üniversitesi Türkoloji Araştırma Dergisi, Cilt 1, Sayı 1, 2016, s. 81-89. Musaoğlu, Mehman ve Gümüş, Muhittin. Türkçe Açıklamalı Azerbaycan Atasözleri. Ankara: Engin Yayınevi, 1995. Nakasli, Emine Gürsoy (Ed.). Renk Kitabı. İstanbul: Kitabevi Yayınları, 2017.