Gerunds in the Old Uyghur Aç Pars Story

Year 2022, Volume: 7 Issue: 1, 108 - 125, 30.06.2022

Şerife Armutcu

Abstract

Gerunds express occurrence, form and state. However, the fact that they are not inflected
puts them in the noun class. These are actually verbs that are loaded as nouns, adjectives
and adverbs by using them as nouns. They can take noun inflection and possessive
suffixes, they can be subject, object, adverb and indirect object in the sentence; that is, the
name aspects dominate. Gerunds in themselves: I. Ad-verb (infinitive, infinitive), II.
Adjective-verb (participium, partip), III. It is divided into three as adverb-verb
(gerundium, gerundif). In this study, it is aimed to find the gerunds and to explain the
meaning of the functions Old Uyghur story of ‘’Aç Pars’’. Semantics is the science that
studies the units in the language in terms of meaning. When the grammar studies are
examined, it is seen that only the functions of the suffixes are examined. But the meaning
it adds to the word is ignored. For this reason, the meaning of the verb-like suffixes added
to the sentence has been tried to be given in the study. The gerunds in the text have been examined under three different headings: noun-verb,adjective-verb and adverb-verb.

Keywords

The story of the aç pars; gerunds; noun-verb; adjective-verb; adverb-verb.

Eski Uygurca Aç Pars Hikayesinde Fiilimsiler

Abstract

Fiilimsiler, oluş, kılış ve durum bildirirler. Ancak çekime girmemiş olmaları onları ad
sınıfına dâhil eder. Bunlar aslında ad gibi kullanılarak ad, sıfat ve zarf görevi yüklenmiş
olan fiillerdir. Ad çekimi ve iyelik ekleri alır, cümlede özne, nesne, zarf ve dolaylı tümleç
olabilirler; yani ad yönleri ağır basar. Fiilimsiler kendi içinde: I. Ad-fiil (infinitive,
mastar), II. Sıfat-fiil (participium, partisip), III. Zarf-fiil (gerundium, gerundif) olmak
üzere üçe ayrılır. Bu çalışma, Eski Uygurca Aç Pars Hikâyesinde yer alan fiilimsilerin
tespitini ve metindeki anlam işlevlerini açıklamayı amaçlamaktadır. Anlambilim dildeki
birimleri anlam bakımından inceleyen bilim dalıdır. Gramer çalışmalarına bakıldığında
eklerin sadece işlevlerinin incelendiği görülmektedir. Fakat kelimeye kattığı anlam göz
ardı edilmektedir. Bu nedenle çalışmada fiilimsi eklerinin cümleye kattığı anlam da
verilmeye çalışılmıştır. Metinde yer alan fiilimsiler isim-fiil, sıfat-fiil ve zarf-fiil olmak
üzere üç ayrı başlık altında incelenmeye tabi tutulmuştur.

Keywords

Aç Pars Hikayesi,, fiilimsiler,, isim-fiil,, sıfat-fiil,, zarf-fiil.

References

• Balyemez, S. (2016). Dil bilgisi üzerine açıklamalar. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Bangluoğlu, T. (2004). Türkçenin grameri. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Bayraktar, N. (2000). “Orta Türkçede fiilimsiler”. Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Bayraktar, N. (2004). Türkçede fiilimsiler. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Clauson, G. (2007). Türkçede sekizinci yüzyıldan önce kullanılan ekler. Uluhan Özalan (Çev.). Dil Araştırmaları Dergisi, 1 (1), 185-196.
• Eraslan, K. (1980). Eski Türkçede isim-fiiller. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları.
• Eraslan, K. (2012). Eski Uygur Türkçesi grameri. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Erdal, M. (2004). A grammar of old Turkic. Brill, Leiden-Boston.
• Ergin, M. (1998). Türk dil bilgisi. İstanbul: Bayrak Basım-Yayım-Tanıtım.
• Gabain, A. (1978). Eski Türkçenin grameri. Mehmet Akalın (Çev.). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Gabain, A. (1988). Alttürkische grammatik. (3.baskı). Otto Harrassowitz, Weisbaden.
• Gulcalı, Z. (2021). Altun Yaruk Sudur X. Kitap. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Gülsevin, G. (2017). Eski Anadolu Türkçesinde ekler. (4. Baskı). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Hacıeminoğlu, N. (1996). Karahanlı Türkçesi grameri. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Karaşah, Z. (2006). Dede Korkut hikâyelerinde sıfat-fiiller ve zarf-fiiller. Yayımlanmamış doktora tezi, Kafkas Üniversitesi, Kars.
• Korkmaz, Z. (2017). Dil bilgisi terimleri sözlüğü. (5. Baskı). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Korkmaz, Z. (2019). Türkiye Türkçesi grameri şekil bilgisi.(6. Baskı). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Korkmaz, Z. (2003). Türkiye Türkçesi grameri. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Tekin, T. (2003). Orhun Türkçesi grameri. İstanbul: Türk Dilleri Araştırmaları Dizisi: 9.
• Tiken, K. (2003). Türkiye Türkçesinde basit ve birleşik zarf-fiillerin ifade ve işlevleri. TDAY- Belleten, I-II, (42), 281-364.
• Zieme, P. (1976).’’Sïngqu Säli Tutung – Übersetzer buddhistischer Schriften ins Uigurische ’’. Tractata Altaica, Festschrift für Denis Sinor. (Yayımlayan: W. Heissig). Weisbaden, 767-775.
• URL1:Türk Dil Kurumu Güncel Türkçe Sözlük. Erişim Tarihi: 13.04.2022, Erişim Adresi: https://sozluk.gov.tr/