Collocations Expressing ‘Religion and Belief’ in a 19th Century Bible

Year 2025, Volume: 10 Issue: 1, 207 - 236, 20.06.2025

Selda Doğan

https://doi.org/10.70916/buefd.1619044

Abstract

Words and the phrase structures formed by their combination are essential components of a language’s vocabulary. When a language is examined, various phrase patterns created by word combinations can be identified. Among these are proverbs, idioms, compound words, and collocations. Collocations, in particular, stand out as key structures. They lie between free combinations and idioms: at least one component has a specific meaning, they allow limited variation, and their overall meaning can be partially derived from the meanings of the components. Although collocational elements may have different meanings individually, they gain distinct meanings when used together and function like a single word. As meaningful word combinations, collocations contribute significantly to the richness of a language. However, this richness can become a challenge for individuals learning a language later in life. Collocational awareness is therefore crucial for language acquisition, teaching, effective use, and, as emphasized in this article, for understanding historical texts. This study first presents general information about the concept of collocation and includes widely accepted definitions in the literature. Collocations are analyzed in detail in terms of theoretical approaches and structural features. Then, collocations related to religion and belief found in a nineteenth-century Bible text are identified, the meanings they contribute to the text are explained, and their formation patterns are listed.

Keywords

language , collocation , Bible , religion , belief.

19. Yüzyıla Ait Bir İncil'de Bulunan “Din ve İnanç ” İfade Eden Eş Dizimler

Abstract

Dil içerisinde yer alan sözcükler ve bu sözcüklerin bir araya gelerek oluşturduğu öbek yapılar, söz varlığının önemli bileşenleridir. Bir dil incelendiğinde, sözcüklerin bir araya gelerek çeşitli öbekler oluşturduğu farklı yapı türlerine rastlanmaktadır. Bu yapılar arasında atasözleri, deyimler, birleşik sözcükler ve eş dizimler yer alır. Bu yapılardan özellikle bileşenlerinden en az birinin özel bir anlam taşıdığı, değişime sınırlı düzeyde açık olan ve bileşenlerin anlamından hareketle bütüne ulaşılabilen; serbest birliktelikler ile deyimler arasında bir yerde konumlanan eş dizimler, dilin anahtar yapıları olarak öne çıkar. Eş dizim unsurları ayrı ayrı değerlendirildiğinde farklı anlamlarda kullanılmalarına karşın bir arada çok farklı anlam kazanırlar ve tek bir sözcük gibi davranırlar. Dilin önemli unsurları olan ve kelime birliktelikleriyle oluşan eş dizimler dilin anlam zenginliğini geliştirmesi açısından oldukça değerlidir. Diğer bir açıdan ise bir dili sonradan öğrenme çabasına giren birey için bu anlam zenginliği, içinden çıkılması zor bir hâl almaktadır. Eş dizim farkındalığı dilin öğrenimi, öğretimi, etkin kullanımı ve bu makale kapsamında ele alınan tarihî metinlerin anlaşılması açısından da büyük önem taşımaktadır. Bu çalışmada öncelikle eş dizim kavramına ilişkin genel bilgiler sunulmuş ve alan yazında kabul gören eş dizim tanımlarına yer verilmiştir. Eş dizimler, teorik yaklaşımlar ve yapısal özellikler açısından detaylı bir şekilde incelenmiştir. Daha sonra 19. yüzyıla ait bir İncil metninde yer alan din ve inanç temalı eş dizimler tespit edilmiş; bu eş dizimlerin metne kattığı anlam belirtilmiş ve eş dizimler oluşum biçimleriyle birlikte sıralanmıştır.

Keywords

dil , eş dizim , İncil , din , inanç.

References

• Ağca, M. (2020). Eski türkçe metinlerde sıfatların eşdizimliliği. Yayımlanmamış doktora tezi, Pamukkale Üniversitesi, Denizli.
• Aksan, D. (1999). Anlambilim. Ankara: Engin Yayınevi.
• Arslan, C. Ş. (2019). Dilin anahtar yapıları eşdizimler ve arapçada eşdizim. Doğu Araştırmaları, 1(19), 68-76. Bahns, J. (1993). Lexical collocations: A contrastive view. ELT Journal, 47(1), 56-63.
• Benson, M., Benson, E. ve Ilson, R. (1990). The bbı combinatory dictionary of english. Amsterdam: John Benjamins Publishing Company.
• Benson, M., Benson, E. ve Ilson, R. (2009). The bbı combinatory dictionary of english. Amsterdam: John Benjamins Publishing Company.
• Cowie, A. P. (1990). Language as words: Lexicography. N. E. Collinge (Yay. Haz.). An encyclopaedia of language içinde (ss. 363-377). London: Routledge.
• Çalışkan, N. (2014). Yüksek sıklıktaki adlar: Zaman sözcükbiçimi üzerine derlem temelli bir inceleme. Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
• Çetinkaya, B. (2009). Eşdizimli sözlükler. International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 4(4), 197-205.
• Demir, N. ve Yılmaz, E. (2014). Türk dili el kitabı. Ankara: Grafiker Yayınları.
• Doğan, N. (2015). Türkçe sözlükte fiilsel eşdizimlilik. Gazi Türkiyat, (17), 67-84.
• Doğan, N. (2016a). Türkçe sözlükte sıfatların eşdizimlilik bilgisi. XI. Uluslararası büyük türk dili kurultayı bildirileri kitabı içinde (ss. 801-809). Ankara: Bilkent Üniversitesi Yayınları.
• Doğan, N. (2016b). Türkiye Türkçesinde fiillerin eşdizimleri. Ankara: Yayınevi Yayınları.
• Doğan, N. (2020). Türkçede sözcük ve dil bilgisi ilişkisi: Dil bilgisel eşdizim kalıpları. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8(61), 945–1957.
• Eken, N. T. (2015). Anlatı metinlerinde sözcük birliktelikleri: Türkçe üzerine eğitim öğretim ortamları hedefli gözlemler. Yayımlanmamış doktora tezi, Ankara Üniversitesi, Ankara.
• Eken, N. T. (2016). Eşdizimlerin saptanmasına ve betimlenmesine yönelik kuram ve yaklaşımlar. Mustafa Kemal University Journal of Graduate School of Social Sciences, 13(33), 28-47.
• Firth, J. R. (1957). Modes of meaning. J. R. Firth (Yay. Haz.). Papers in linguistics 1934-1951 içinde (ss. 190-215). London: Oxford University Press.
• Halliday, M. A. K. (1966). Lexis as a linguistic level. C. E. Bazell, J. C. Catford, M. A. K. Halliday ve R. H. Robins (Yay. Haz.). Memory of F. R. Firth içinde (ss. 148-162). London: Longman.
• Herbst, T. (1996). What are collocations: Sandy beaches or false teeth? English Studies, 77 (4), 379–393.
• Hirik, S. (2017). İstemsel eşdizimlilik ve kiplik ilişkisi: Tahmin kiplikleri örneği. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 6 (2), 719-733.
• Hori, M. (2004). Investigating Dickens’ style a collocational analysis. New York: Palgrave Macmıllan.
• Howarth, P. A. (1996). Phraseology in english academic writing: Some implications for language learning and dictionary making. Lexicographica/ series maior 75. Tübingen: Max Niemeyer Verlag.
• Howarth, P. A. (1998). “The phraseology of learners’ academic writing. A. P. Cowie (Yay. Haz.). Phraseology: Theory, analysis and applications içinde (ss. 161-188). Oxford: Oxford University Press.
• Karaağaç, G. (2012). Türkçenin dil bilgisi. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Karaağaç, G. (2013). Dil bilimi terimleri sözlüğü. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Koparıcı, F. I. (2019). Yabancı dil olarak türkçe B1 seviyesinde deyim öğretimi/öğrenimi. Yayımlanmamış yüksek lisan tezi, Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Kumanlı, M. S. (2016). Türkçe sözlük'te eşdizimliliklerin gösterilişi. Gazi Türkiyat, 18, 195-204.
• Mel’čuk, I. (1998). Collocations and lexical functions. A. P. Cowie (Yay. Haz.). Phraseology: Theory, analysis, and applications içinde (ss. 23-54). Oxford: Oxford University Press.
• Men, H. (2015). Vocabulary Increase and collocation learning: A corpus- based cross-sectional study of Chinese EFL learners. Yayımlanmamış doktora tezi, Birmingham City University, Birmingham.
• Nesselhauf, N. (2005). Collocations in a learner corpus. Amsterdam: John Benjamins Publishing.
• Özkan, B. (2007). Türkiye Türkçesinde belirteçlerin fiillerle birliktelik kullanımları ve eşdizimliliği. Yayımlanmamış doktora tezi, Çukurova Üniversitesi, Adana.
• Özkan, B. (2011). Türkiye Türkçesinde belirteçlerle fiillerin birlikte kullanılması ve eşdizimlilikleri. Ankara: TDK Yayınları.
• Reichardt, R. (2013). Valency sentence patterns anad meaning interpretation. Yayımlanmamış doktora tezi, Birmingham Üniversitesi, Birmingham.
• Say, G. (2021). Nehcü’l-feradis’te eşdizimlilik. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Hacı Bektaş Veli Üniversitesi, Nevşehir.
• Sel, P. (2020). Runik harfli metinlerde eşdizimlilik. Yayımlanmamış doktora tezi, Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Sinclair, J. (1991). Corpus, concordance, collocation. Oxford: Oxford University Press.
• Vardar, B. (2002). Açıklamalı dilbilim terimleri sözlüğü. İstanbul: Multilingual Yabancı Dil Yayınları.