İslam Eğitim Tarihinde Öğretim Teknolojileri ve Materyal Kullanımı: Tarihsel Bir Analiz

Year 2018, Issue: 12, 75 - 98, 31.12.2018

Ali Baltacı

Abstract

Bu çalışma din eğitiminde öğretim materyalinin konumunu belirlemek ve öğretim

materyali kullanımının kökenlerini belirlemek amacıyla yürütülmüştür. İslami

öğretinin yeni nesillere aktarılması din eğitimi ile gerçekleşmekte; dini öğretinin

kalıcılığının artması ise uygun öğretim yöntemi ve etkili öğretim materyali ile olabilmektedir.

Öğretim materyali soyut kavramları somutlaştıran, öğretimi basitleştiren

ve öğrenenlerde kalıcı davranış değişikliğini sağlayan önemli bir araçtır. Bu

çalışma, din eğitiminde, öğretim materyali kullanımının İslam tarihindeki kökenlerine

odaklanmakta ve tarihsel analiz yöntemi ile materyal kullanımının gelişimini

ele almaktadır. Çalışma kapsamında İslami öğretinin yeni nesillere aktarılmasında

kullanılan yöntem ve materyaller incelenmiş ve öğretim materyalindeki gelişimin

karakteristiği belirlenmiştir. Ayrıca günümüzde kullanılan ve gelecekte kullanıla-cak temel materyallerin karakteristiği ile din eğitimin temel evreleri ve tarihsel bütünlüğü

bağlamında din eğitimi alanında çalışan öğretmenlerin materyal kullanma

yeterliklerine odaklanılmıştır. Alanyazında din eğitiminde öğretim materyali kullanımı

konusunu tarihsel analiz yöntemi ile ele alan bir çalışmaya rastlanamamış

olması çalışmanın öncü karakterine vurgu yapmaktadır. Çalışmanın öğretim materyali

geliştirme ve din eğitim tarihi alanında çalışan araştırmacılara kuramsal bir

zemin hazırlayacağı düşünülmektedir.

Keywords

Din Eğitimi, Islam Eğitimi, Materyal, Öğretim Teknolojileri, Öğretim Materyalleri

The Use of the Instructional Technologies and Materials in Islamic Education History: A Historical Analysis

Abstract

This study was conducted to determine the ground of instructional materials in

religious education and to determine the origins of the use of instructional materials.

The transfer of the Islamic doctrine to the new generations takes place through

religious education; the increase in the permanence of the religious teaching can be

achieved through appropriate teaching methods and effective teaching material. Instructional

material is an important tool that embodies abstract concepts, simplifies

teaching, and ensures permanent behavioral change in learners. This study focuses

on the origins of the use of instructional materials in religious education in Islamic

history and discusses the development of material use through historical analysis.

Within the scope of the study, the methods and materials used in transferring the

Islamic doctrines to the new generations were examined and the characterization of

the development of the instructional material was determined. It also focuses on the

characteristics of the basic materials used today and in the future, the basic stages of

religious education and teachers’ use of materials in the field of religious education

in the context of historical integrity. In the literature, there is no study on the use of

teaching material in religious education by using historical analysis method, which

emphasizes the pioneering character of this study. It is thought that this study will

prepare a theoretical background for researchers working in the field of teaching

material development and religious education.

Keywords

Religious Education, Islamic Education, Instructional Technologies, Instructional Materials

References

• Adıvar, Abdülhak Adnan. Tarih Boyunca İlim Ve Din. İstanbul: Remzi Kitabevi,1969.
• Akgündüz, Hasan. Klasik Dönem Osmanlı Sistemi: Amaç-Yapı-İşleyiş. İstanbul: Ulusal, 1997.
• Akyürek, Süleyman. Din Öğretimi. Ankara: Nobel Yayınları, 2009.
• Al-Kâbisi, Abu’l-Hasan Ali - İbnu Muhammed İbni Halef. Al-Maruf al-Fakih Al-Kayravani, İslâmda Öğretmen ve Öğrenci Meselelerine Dair Geniş Risale.” Çev., Süleyman Ateş & Hıfzırrahman R. Öymen). Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi, 1966.
• Aşıkoğlu, Nevzat Yaşar. “Din Öğretiminde Öğretmenin Rolü ve Din Dersi Öğretmeni Yeterlilikleri (Türkiye Örneği).” Cumhuriyet İlahiyat Dergisi 15/1 (2011).
• Baktır, Mustafa. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. Ankara: TDV Yayınları, 2011.
• Bayraklı, Bayraktar. İslam’da Eğitim. İstanbul: MÜ iFAV, 1989.
• Berliner, David - Sarró, Ramon. Learning Religion: Anthropological Approaches. London: Berghahn Books, 2013.
• Bilgin, Beyza. Din Öğretimi (Özel Öğretim Yöntemleri). Ankara: Gün Yayıncılık, 1999.
• Cahiz, Ebu Osman. El-Beyân ve’t-Tebyîn. Dar’ul Mearif, (Beyrut, 1990). İbn Sahnun. Eğitim ve öğretimin esasları: Âdâbu’l-Muallimîn. İstanbul: MÜ İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları, 2009.
• Copley, Terence. Teaching Religion: Sixty Years Of Religious Education İn England And Wales. Exeter: University of Exeter Press, 2008.
• Çelebi, Ahmet. İslâm’da Eğitim-Öğretim Tarihi. İstanbul: Damla Yayınevi, 1983.
• Çelik, Abbas. Din Eğitimimizde Tarihsel Yaklaşım. Ankara: Ekev Yayınları, 2011. Doumato, Eleanor Abdella – Gregory Starrett. Teaching Islam: textbooks and religion in the Middle East. London: Lynne Rienner Publishers. Fidan, Nurettin - Erden, Münire. Eğitime Giriş. Ankara: Meteksan, 1994.
• Goldiher, Ignaz. “İslam’da Eğitim”, İslami Araştırmalar Dergisi, 2/7 (1988).
• Gözütok, Şakir. İlk Dönem İslam Eğitim Tarihi. Ankara: Fecr Yayınları, 2002.
• Guyton, Edith M. - Wesche, Martin V. “The Multicultural Efficacy Scale: Development, İtem Selection, And Reliability.” Multicultural Perspectives 7/4 (2005).
• Hernandez, Hilda. Multicultural Education: A Teacher’s Guide To Linking Context Process, And Content. New York: Prentice Hall, 2001.
• İslam Eğitim Tarihinde Öğretim Teknolojileri ve Materyal Kullanımı: Tarihsel Bir Analiz 98
• İbn Cemaa, Bedruddîn Sa’dullah. “Öğretmen ve Öğrenci (Nitelikleri, Görevleri,Tutum ve Davranışları). İstanbul: İnsan Neşriyat, 1992.
• İbni Kesir. Hadislerle Kur’an-ı Kerim Tefsiri. İstanbul: Çağrı Yayınları, 1991.
• İşman, Aytekin. Öğretim Teknolojileri Ve Materyal Geliştirme. Ankara: Değişim Yayınları, 2003.
• Jackson, Robert. Rethinking Religious Education And Plurality: Issues İn Diversity And Pedagogy. New York: Routledge, 2013.
• Korkmaz, Mehmet. Din Öğretimi Teknolojisi ve Materyal Geliştirme. Kayseri: Tezmer yay, 2014.
• Koschmann, Timothy. “Paradigm shifts and instructional technology: Anintroduction.” CSCL: Theory and practice of an emerging paradigm 12/4(1996): 18-19.
• Lockwood, Fred. The Design And Production Of Self-İnstructional Materials. New York: Psychology Press, 1998.
• Lovat, Terence John. Teaching And Learning Religion: A Phenomenological Approach. New York: Social Science Press, 1995. Mahir, F. Banu. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. Ankara: TDV Yayınları, 2005.
• Makdisi, George. The Rise of Colleges. Institutions of Learning in Islam and the West. New York: Columbia University Press, 1981.
• Seels, Barbara B. - Rita C. Richey. Instructional technology: The definition and domains of the field. New York: Sage, 2012.
• Selçuk, Mualla. Çocuğun Eğitiminde Dinî Motifler. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı No.50, 1990.
• Senemoğlu, Nuray. Gelişim, Öğrenme Ve Öğretim-Kuramdan Uygulamaya. Ankara: Anı, 2018.
• Slavin, Robert E. Cooperative Learning: Theory, Research, And Practice. New York: Prentice-Hall, 1990.
• Süyûtî. El-Camiu’s-Sağir. İstanbul: Serhat Yayınları, 2014.
• Taşpınar, Mehmet. Kuramdan Uygulamaya Öğretim İlke Ve Yöntemleri. Ankara: Pegem Yayınları, 2017.
• Vogt, W. Paul. Quantitative Research Methods for Professionals in Education and Other Fields. Columbus: Allyn & Bacon, 2006.
• Yanpar, Tuğba. Öğretim Teknolojileri Ve Materyal Tasarımı. Ankara: Anı Yayıncılık, 2009.
• Zernuci, Burhaneddin. Ta’limü’l Müteallim, (İslam’da Eğitim-Öğretim Metodu) (çev. Yunus Vehbi Yavuz). İstanbul: Feyiz Yayınları, 2010.