Research Article
BibTex RIS Cite

Hüsameddin Ali el-Bitlisî ve Camiu’t-tenzîl ve’t-te’vîl Adlı Tefsirindeki Yöntemi

Year 2018, Issue: 12, 117 - 146, 31.12.2018

Abstract

Bu araştırma, 909/1504’te dünyaya gelen Şeyh Hüsameddin Ali el-Bitlisî’nin

hayatını, yaşadığı çevreyi içermekte, onun felsefe, tasavvuf ve tefsirle ilgili eserlerini

ele almaktadır. Bu makalede onun en önemli kitabı olan ve Camiu’t-tenzil ve’t-te’vîl

olarak adlandırılan tefsiri üzerinde durulmuştur.

Müellif, bu eserde rivayet ve dirayet tefsir yöntemlerini bir arada kullansa da

eser, işârî tefsir türünün tipik bir örneğini oluşturur. Eser, felsefe, astronomi, astroloji,

matematik, tarih, fıkıh, kelam, filoloji ve Şiî kültürü gibi pek çok konuyla ilgili önemli

bilgiler içeren ansiklopedik bir tefsirdir. Onun bu tefsirde takip ettiği rivayet ve

dirayet tefsir metodunu araştırdık. Ayetleri, ayetlerle, Hz. Peygamber’in hadisleri

ve Sahabe sözleri ve israiliyâtla tefsir etme şeklindeki rivayet yöntemini açıkladık.

Onun tefsirinde tasavvuf, felsefe, kelam, fıkıh ve Arap diliyle ilgili görüşleri üzerinde

durduk. Bu araştırmada, tarihsel betimleyici bir yöntem izlenmiştir.

References

  • Algar, Hamid. “Necmeddîn-i Kübrâ” الموسوعة الأسلامية التركية .498- عام: 2006 ، ج: 32 ص 500
  • Ayday, Mehmet Selim. “Hüsâmeddin Ali el-Bitlisî’nin Hakikat-ı Muhammediye ve Hakikat-ı Murtazaviyye ile İlişkilendirdiği Ayetler”. Yüzüncü Yıl Üniversitesi İlahiyat Fak. Dergisi. 4 عام: 2016 - 62-70 .ص , ,العدد: 5 .
  • Ayday, Mehmet Selim. İşârî Tefsir Geleneği Açısından Hüsameddin Ali el-Bitlisî ve Cami‘u’t-Tenzîl ve’t-Te’vîl İsimli Tefsiri. ) )رسالة دكتورا، جامعة إسطانبول، عام: 2016
  • Başaran, Orhan. İdris-i Bitlisi’nin Heşt Bihişt’inin Hatimesi,.) (رسالة دكتورا أرضروم، 2000
  • Bayraktar, Mehmet. Kutlu Müderris İdris-i Bitlisî. Biyografi Net, : إسطنبول، عام 2006.
  • Çetin, Esma. “Hüsameddin Ali el-Bitlisî’nin Cami‘u’t-Tenzîl ve’t-Te’vîl Adlı Tefsirinin Mukaddimesi: Tahkik ve İnceleme”, Necmettin Erbakan Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, .63- عام: 2017 ، العدد: 43 ، ص 88
  • Çetin, Esma. “Hüsameddin Bitlisi’nin Cami’ü’t-Tenzîl ve’t-Te’vîl İsimli Eserinden Al-i İmran Suresinin Tahkik ve Tahlili”, (.) رسالة دكتورا، جامعة ساكاريا 2016
  • Çetin ,Esma” .Hüsamettin Ali el-Bitlisî’nin Türkiye kütüphanelerinde Yazma Halinde Bulunan Eserleri”. Din Bilimleri Akademik Araştırma Dergisi, : عام .149- 2015 ، العدد: 3، ج 15 ص 177
  • Demirli, Ekrem. “Vahdet- i Vücûd”. : دائرة المعارف الإسلامية التركية )إيسام(، ج: 42 ، عام .431- 2012 ص 435
  • Esma Çetin, “Nazarî Sufî Tefsir Alanında Bilinmeyen Bir Âlim: Hüsameddin Ali el-Bitlisî,” Turkish Stadies, Winter, 11/5, Ankara, 159-184 ص . 2016 .
  • Kırkız, Mustafa. Arap Belâgat İlminin Tarihi ve Gelişim Aşamaları. : إسطنبول Beyan yay. 2014.
  • Kırlangıç, Hicabi. İdris-i Bitlisî Selim Şah-nâme. Ankara: T.C. Kültür Bakanlığı Yayınları, 2001.
  • Turgay, Nurettin. “Klasik Osmanlı Dönemi Müfessirlerinden Hüsamüddin Ali el-Bitlisî ve Tefsirciliği”. Osmanlı Toplumunda Kur'an Kültürü ve Tefsir Çalışmaları II, 145-166 عام ص 2013 : İlim Yayma Vakfı,: إسطنبول

حسام الدين علي البدليسي ومنهجه في تفسيره المسمّى بجامع التنزيل والتأويل

Year 2018, Issue: 12, 117 - 146, 31.12.2018

Abstract

يتناول هذا البحث حياة الشيخ حسام الدين علي البدليسي الذي توفّي عام: 909

وشيوخه وشيئاً من بيئته التي عاش فيها، ويبحث في مؤلفاته الكثيرة التي تنوّعت بين الفلسفة

والتصوف والتفسير، وقد تمّ التركيز في هذه المقالة على أهمّ كتبه وهو التفسير المسمى ب”جامع

التنزيل والتأويل”.

مع أنّ المفسر انتهج فيه منهج التفسير بالرواية والدراية معاً إلاّ أن التفسير يمثّل نموذجاً للتفسير

الإشاري بشكل عام. جمعَ فيه الفلسفة وعلم الفلك وعلم التنجيم، والرياضيات والتاريخ والفقه

والكلام واللغة وثقافة الشيعة فهو تفسير موسوعي. وقد بحثتُ في منهجه الذي اعتمده في هذا

التفسير كمنهجه في التفسير بالرواية والتفسير بالدراية، وبيّنت منهجه في التفسير بالرواية كتفسيره

الآيات بالآيات والأحاديث النبوية وأقوال الصحابة والإسرائيليات، وقد وقفت في تفسيره على

أرائه في التصوف وعلم الفلسفة والكلام والفقه واللغة العربية.

وقد اعتمد هذا البحث على المنهج التاريخي التحليلي.

References

  • Algar, Hamid. “Necmeddîn-i Kübrâ” الموسوعة الأسلامية التركية .498- عام: 2006 ، ج: 32 ص 500
  • Ayday, Mehmet Selim. “Hüsâmeddin Ali el-Bitlisî’nin Hakikat-ı Muhammediye ve Hakikat-ı Murtazaviyye ile İlişkilendirdiği Ayetler”. Yüzüncü Yıl Üniversitesi İlahiyat Fak. Dergisi. 4 عام: 2016 - 62-70 .ص , ,العدد: 5 .
  • Ayday, Mehmet Selim. İşârî Tefsir Geleneği Açısından Hüsameddin Ali el-Bitlisî ve Cami‘u’t-Tenzîl ve’t-Te’vîl İsimli Tefsiri. ) )رسالة دكتورا، جامعة إسطانبول، عام: 2016
  • Başaran, Orhan. İdris-i Bitlisi’nin Heşt Bihişt’inin Hatimesi,.) (رسالة دكتورا أرضروم، 2000
  • Bayraktar, Mehmet. Kutlu Müderris İdris-i Bitlisî. Biyografi Net, : إسطنبول، عام 2006.
  • Çetin, Esma. “Hüsameddin Ali el-Bitlisî’nin Cami‘u’t-Tenzîl ve’t-Te’vîl Adlı Tefsirinin Mukaddimesi: Tahkik ve İnceleme”, Necmettin Erbakan Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, .63- عام: 2017 ، العدد: 43 ، ص 88
  • Çetin, Esma. “Hüsameddin Bitlisi’nin Cami’ü’t-Tenzîl ve’t-Te’vîl İsimli Eserinden Al-i İmran Suresinin Tahkik ve Tahlili”, (.) رسالة دكتورا، جامعة ساكاريا 2016
  • Çetin ,Esma” .Hüsamettin Ali el-Bitlisî’nin Türkiye kütüphanelerinde Yazma Halinde Bulunan Eserleri”. Din Bilimleri Akademik Araştırma Dergisi, : عام .149- 2015 ، العدد: 3، ج 15 ص 177
  • Demirli, Ekrem. “Vahdet- i Vücûd”. : دائرة المعارف الإسلامية التركية )إيسام(، ج: 42 ، عام .431- 2012 ص 435
  • Esma Çetin, “Nazarî Sufî Tefsir Alanında Bilinmeyen Bir Âlim: Hüsameddin Ali el-Bitlisî,” Turkish Stadies, Winter, 11/5, Ankara, 159-184 ص . 2016 .
  • Kırkız, Mustafa. Arap Belâgat İlminin Tarihi ve Gelişim Aşamaları. : إسطنبول Beyan yay. 2014.
  • Kırlangıç, Hicabi. İdris-i Bitlisî Selim Şah-nâme. Ankara: T.C. Kültür Bakanlığı Yayınları, 2001.
  • Turgay, Nurettin. “Klasik Osmanlı Dönemi Müfessirlerinden Hüsamüddin Ali el-Bitlisî ve Tefsirciliği”. Osmanlı Toplumunda Kur'an Kültürü ve Tefsir Çalışmaları II, 145-166 عام ص 2013 : İlim Yayma Vakfı,: إسطنبول
Year 2018, Issue: 12, 117 - 146, 31.12.2018

Abstract

References

  • Algar, Hamid. “Necmeddîn-i Kübrâ” الموسوعة الأسلامية التركية .498- عام: 2006 ، ج: 32 ص 500
  • Ayday, Mehmet Selim. “Hüsâmeddin Ali el-Bitlisî’nin Hakikat-ı Muhammediye ve Hakikat-ı Murtazaviyye ile İlişkilendirdiği Ayetler”. Yüzüncü Yıl Üniversitesi İlahiyat Fak. Dergisi. 4 عام: 2016 - 62-70 .ص , ,العدد: 5 .
  • Ayday, Mehmet Selim. İşârî Tefsir Geleneği Açısından Hüsameddin Ali el-Bitlisî ve Cami‘u’t-Tenzîl ve’t-Te’vîl İsimli Tefsiri. ) )رسالة دكتورا، جامعة إسطانبول، عام: 2016
  • Başaran, Orhan. İdris-i Bitlisi’nin Heşt Bihişt’inin Hatimesi,.) (رسالة دكتورا أرضروم، 2000
  • Bayraktar, Mehmet. Kutlu Müderris İdris-i Bitlisî. Biyografi Net, : إسطنبول، عام 2006.
  • Çetin, Esma. “Hüsameddin Ali el-Bitlisî’nin Cami‘u’t-Tenzîl ve’t-Te’vîl Adlı Tefsirinin Mukaddimesi: Tahkik ve İnceleme”, Necmettin Erbakan Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, .63- عام: 2017 ، العدد: 43 ، ص 88
  • Çetin, Esma. “Hüsameddin Bitlisi’nin Cami’ü’t-Tenzîl ve’t-Te’vîl İsimli Eserinden Al-i İmran Suresinin Tahkik ve Tahlili”, (.) رسالة دكتورا، جامعة ساكاريا 2016
  • Çetin ,Esma” .Hüsamettin Ali el-Bitlisî’nin Türkiye kütüphanelerinde Yazma Halinde Bulunan Eserleri”. Din Bilimleri Akademik Araştırma Dergisi, : عام .149- 2015 ، العدد: 3، ج 15 ص 177
  • Demirli, Ekrem. “Vahdet- i Vücûd”. : دائرة المعارف الإسلامية التركية )إيسام(، ج: 42 ، عام .431- 2012 ص 435
  • Esma Çetin, “Nazarî Sufî Tefsir Alanında Bilinmeyen Bir Âlim: Hüsameddin Ali el-Bitlisî,” Turkish Stadies, Winter, 11/5, Ankara, 159-184 ص . 2016 .
  • Kırkız, Mustafa. Arap Belâgat İlminin Tarihi ve Gelişim Aşamaları. : إسطنبول Beyan yay. 2014.
  • Kırlangıç, Hicabi. İdris-i Bitlisî Selim Şah-nâme. Ankara: T.C. Kültür Bakanlığı Yayınları, 2001.
  • Turgay, Nurettin. “Klasik Osmanlı Dönemi Müfessirlerinden Hüsamüddin Ali el-Bitlisî ve Tefsirciliği”. Osmanlı Toplumunda Kur'an Kültürü ve Tefsir Çalışmaları II, 145-166 عام ص 2013 : İlim Yayma Vakfı,: إسطنبول
There are 13 citations in total.

Details

Primary Language Arabic
Journal Section Articles
Authors

Naim Döner This is me

Publication Date December 31, 2018
Submission Date November 1, 2018
Acceptance Date November 24, 2018
Published in Issue Year 2018 Issue: 12

Cite

ISNAD Döner, Naim. “حسام الدين علي البدليسي ومنهجه في تفسيره المسمّى بجامع التنزيل والتأويل”. Bingöl Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 12 (December 2018), 117-146.


Crossref Sponsored Member Badge  Crossref Cited-by logo        13970    13971   13972    13973  13974  

Creative Commons Lisansı
        

Bu eser Creative Commons Atıf-GayriTicari-Türetilemez 4.0 Uluslararası Lisansı ile lisanslanmıştır.