HADİSLERDE KUL HAKKI İHLALLERİ (MEZALİM) VE ÇÖZÜM YOLLARI

Year 2021, Issue: 15, 45 - 73, 30.06.2021

Mehmet Çimen

Abstract

Haklara riayet dini olan İslam’ın, temel öğretilerinde kul hakkı konusuna büyük önem verilmiştir. Hak ihlalleri aile problemlerinden yolsuzluklara, sosyal ilişkilerin çözülmesinden görevlendirmelerde ehliyet ve liyakat ilkelerinin göz ardı edilmesine kadar çok farklı türleri sosyal, iktisâdî ve idârî hayatın her alanında karşımıza çıkmaktadır. Bu bireysel ve toplumsal hak ihlalleri toplumun maddî ve mânevî olarak geri kalmasında büyük rol oynadığı açıktır. Bu çalışma, hak ihlalleri konusunu ve bu ihlallerin çözüm yollarını dinimizin temel öğretileri ışığında inceleyerek farkındalık ve bilinç oluşmasına katkıda bulunmayı hedeflemiştir. Kul hakkı ihlalleri, konularına göre can, mal ve saygınlık başlıkları altında ele alınmıştır. Muhataplarına göre ise en yakın sosyal halkadan başlanarak tüm topluma kadar konu incelenmiştir. Hak ihlallerinin yaşanmaması için, yaşandıktan sonra ise telafisi için dinimizce öngörülmüş olan gerekli tedbirler ele alınmıştır. Son olarak, Allah Resulü’nün (sav) hak ihlallerine yaklaşım tarzı ortaya konmaya çalışılmıştır.

Keywords

hak, ihlal, mezalim, çözüm

Supporting Institution

İnönü Üniversitesi

Thanks

Akademik alanda bizlere olan desteklerinizden dolayı teşekkür ediyorum

References

• Ahmed b. Hanbel, Ebû ʿAbdillâh Ahmed b. Muhammed b. Hanbel eş-Şeybânî el-Mervezî. el-Müsned. thk. Şuayb el-Arnaût v.dğr. 45 Cilt. Beyrût: Müessesetü'r-Risâle, 2001.
• Beyhakî, Ebû Bekir Ahmed b. Hüseyin el-Beyhâkî. Şuʿabu’l-Îmân. thk. Abdulalî ʿAbdulḥamîd. 14 Cilt. Riyad: Mektebetu’r-Ruşd, 1423/2003.
• Beyhakî, Ebû Bekr Ahmed b. el-Hüseyin. Delâilü'n-Nübüvve ve Ma’rifetu Ahvâli Sâhibi'ş-Şerîa. thk. Abdülmu’tî Kal’acî. Beyrut: Dârü'l-Kütübi'l-İlmiyye, y.y.,1408/1988.
• Bezzâr, Ebû Bekir Ahmed b. ʿAmr el-Bezzâr. el-Müsned (el-Müsnedü’l-kebîr, el-Baḥrü’z-zeḫḫâr). thk. Mahfuzurrahman Zeynullah v.dğr. 18 Cilt. Medine: Mektebetü'l-ʿUlûm ve'l-Hikem, 1988/2009.
• Buḫârî, Ebû ʿAbdillâh Muḥammed b. İsmâʿîl el-Buhârî. El-Câmiʿu’ṣ-Ṣaḥîḥ. Thk. Muḥammed Züheyr b. Nâṣır. 9 Cilt. b.y.: Dârü Ṭavḳi'n-Necât, 1422.
• Çağrıcı, Mustafa. “Kul Hakkı”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. Erişim 2 Ocak 2020. https://islamansiklopedisi.org.tr/kul–hakki
• Çalgan, Mehmet Ali. “İslâm’da Sermaye Birikimi: İlgili Hadislerin Güncel Bir Okuması”. Hadis Tetkikleri Dergisi 15/2 (2017), 85-113.
• Çalgan, Mehmet Ali. “Sahîh-i Buhârî’nin Kitâbu’l-Ahkâmı’nın Yönetişim Bağlamında Güncel Bir Okuması”.The Journal of Academic Social Science Studies [JASSS] 64 (2017), 175/194.
• Diyanet İşleri Başkanlığı. Hadislerle İslam. 7 Cilt. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı, 2015.
• Dölek, Âdem. “Hadisler Işığında Akrabalarla İletişim Kurmak ve Sosyal Yardımlaşmada Akrabalık Hakkını Gözetmek (Sıla-i Rahim)”. Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 14/2 (2010), 33-56.
• Ebû Dâvûd, Süleymân b. el-Eşʿaṡ es-Sicistânî. es-Sünen. Thk. Muḥammed Muḥyiddin Abdülḥamîd. 4 Cilt. Beyrût: el-Mektebetü'l-ʿAṣriyye, ts.
• Eren, Mehmet. “Kur’ân ve Sünnete Göre Sıla-i Rahmin Önemi”. İslam Hukuku Araştırmaları Dergisi 12 (2008), 368-380.
• Hökelekli, Hayati. “İslâm’ın İnsan Görüşü Işığında İşçi Hakları”. İslam’da İnsan Modeli ve Hz. Peygamber Örneği Sempozyumu. 233-242. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 1995.
• İbn Ḥacer el-ʿAsḳalânî, Aḥmed b. ʿAli. Fetḥu’l-Bârî Bi Şerḥi Saḥîḥi’l-Buḫârî. 13 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Mâʿrife, 1379.
• İbn Hişâm, Ebû Muhammed Cemaleddin. Es-Siretü'n-Nebeviyye. thk. Mustafa es-Sekka, İbrahim el-Ebyari, Abdülhafız Şelebi. Kahire: Mustafa el-Bâbî el-Halebî, 1375/1955.
• Mâlik b. Enes. Muvaṭṭaʾ. Thk. Muḥammed Fuad ʿAbdulbâḳi. Beyrût: Dârü İḥyâi't-Türaṡi'l-ʿArabî, 1406/1985.
• Müslim, Ebü’l-Ḥüseyn b. el-Ḥaccâc. El-Câmi‘U'ṣ-Ṣaḥîḥ. Thk. Muḥammed Fuâd ʿAbdülbâḳî. 5 Cilt. Beyrût: Dârü İḥyâi't-Türaṡi'l-ʿArabî, ts.
• Nesâî, Ebû ʿAbdirraḥman Aḥmed b. Şuʿayb en-Nesâî. es-Sunen. Thk. ʿAbdulfettâḥ Ebû Ġudde. 9 Cilt. Halep: Mektebu’l-Maṭbuʿâti’l-İslâmiyye, 1406/1986.
• Nevevî, Ebu Zekeriyya Yaḥya b. Şeref en-Nevevî. El-Minhâc Şerḥu Ṣaḥîḥi Muslim B. El-Ḥaccâc. Beyrut: Dâru İḥyâi’t-Türâṡi’l-ʿArabî, 1392.
• Öge, Sinan. “İnsan Hakları İhlalinin Dinî-Ahlakî Adlandırması: Büyük Günah”. İnsan Hakları ve Din Sempozyumu. ed. Tevhit Ayengin. 177-188. Çanakkale: Çanakkale On Sekiz Mart Üniversitesi Yayınları, 2010.
• Özpınar, Ömer. “Hadîslere Göre İslâm Kardeşliğinin Anlamı ve Korunması İçin Alınacak Tedbirler”. Mütefekkir Aksaray Üniversitesi İslami İlimler Fakültesi Dergisi 1 (2014), 129-157.
• Sancaklı, Saffet. “Hz. Peygamber ve İnsan Hakları”. Din Bilimleri Akademik Araştırma Dergisi 3/2 (2003), 23-51.
• Taberânî, Ebû Kâsım Süleymân b. Ahmed. El-Mu’ce’mu’s-Sağîr. Beyrut: el-Mektebetü’l-İslâmiyye, 1985.
• Ṭaberânî, Ebü’l-Ḳâsım Süleymân b. Aḥmed. El-Muʿcemü'l-Kebîr. Thk. Ḥamdî b. ʿAbdülmecid es-selefî. 25 Cilt. Kahire: Mektebü İbn Teymiyye, 1994.
• Tirmiẕî, Ebû ʿÎsâ Muḥammed b. ʿÎsâ et-Tirmîzî. Sünenü't-Tirmiẕî. Thk. Beşşâr ʿAvvâd Maʿrûf. 6 Cilt. Beyrût: Dârü'l-Ġarbi'l-İslâmî, 1998.
• Toksarı, Ali. “Farklı Bir Açıdan İnsan Hakları”. Diyanet İlmi Dergi 47/2 (2011), 73-90.
• Topaloğlu, Nuri. “İnsan Hakları ve İslam”. Diyanet İlmi Dergi 26/1 (1990), 3-12.