OSMANLI DÖNEMİ BURSA’DA VAKIFLARDA KADIN İSTİHDAMI

Yıl 2023, Cilt: 42 Sayı: 1, 15 - 28, 15.08.2023

Dilara Sarıoğlu

Öz

Bu çalışma, vakıflarda çalışan kadın personelleri ortaya çıkarmayı amaçlamaktadır.
Öncelikle çalışmada mekan olarak Bursa seçilmiştir. Kaynak olarak hurufat defterleri kullanılmıştır. Hurufat, vakıf görevlilerinin atama kayıtlarının yer aldığı defterlerdir. Bursa’ya ait toplam yirmi bir hurufat defteri bulunmaktadır. Kayıtlara göre toplam elli beş kadın görevli tespit edilmiştir. Otuz kadının mütevelli, on beş kadının duagu ve bir kadının aşçı olarak bir vakıf kurumuna ataması yapılmıştır. Hurufat defterleri ile kadınların atandıkları vakıflar, atanma nedenleri ve aldıkları ücretler de tespit edilebilmektedir. Böylece Bursa’da kadınların, vakıflarda hangi ölçülere göre istihdam edildikleri değerlendirilmeye çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

KADIN,, VAKIF,, İSTİHDAM,

Destekleyen Kurum

Yok

THE WOMEN EMPLOYMENT İN THE WAGFS OF BURSA

Öz

The aim of this study is to find out women who work in the waqfs. In this study is determined as a region in Bursa. Hurufat was utilized as a source. Hurufat are the defters in which records the appointment of staff in waqfs. Bursa has total of twenty one Hurufat defters. According to records, have been identified a total of fifty five the women staff. Thirty nine women are mütevelli, fifteen women are duagu and a women is cook. Thanks to hurufat defters, can determine the foundations to which women are appointed, the reasons for their appointment and their wages. Thus, it was tried to evaluate the measures what women are employed in waqfs in Bursa.

Anahtar Kelimeler

WOMEN,, WAQF,, EMPLOYMENT,

Kaynakça

• Arşiv Vesikaları Başbakanlık Osmanlı Arşivi Ali Emiri Tasnifi BOA. AE. SMST.III.d 46\3285
• Vakıflar Genel Müdürlüğü Arşiv Defterleri Hurufat Defterleri: VAD. nr. 537-11. VAD. nr.538-10\14\15\18. VAD. nr. 539-12\14. VAD. nr. 540-7\13\17. VAD. nr. 541-4. VAD. nr. 542-2\3\10\14. VAD. nr.1058-157. VAD. nr.1074-10\14\16\25. VAD. nr. 1079-25\33\36\43\45\49\50\53\65. VAD. nr.1080-6. VAD.nr. 1081-3\10\16. VAD. nr.1083-168. VAD. nr.1137-185\188\189\192. VAD.nr.1143-225. VAD.nr.1144-147. VAD.nr.1158-36\43.
• Ademi, R. (2017),”Rumeli’de Kadınların Kurdukları Para Vakıflarının Eğitimdeki Rolü”, Adam Akademi Sosyal Bilimler Dergisi, 239-256.
• Ahunbay, Z. (2004). “Meşruta”, DİA, Cilt: 29, s 387-388.
• Aybakan, B. (2011). “Temlik”, DİA,Cilt:40, 428-430.
• Canatar, M. (2002). “Kethüda”, DİA,Cilt:25, 332-334.
• Çakmak, A. (2019), “18. Yüzyılda Hayırsever Bir Padişah Kadını: Vuslat Kadın’ın Medine ve İstanbul Vakıfları”, Vakıflar Dergisi, Sayı: 52, 75-92.
• Çınar, H. (2011). “Osmanlı Döneminde Ankara’da Vakıf Kuran Kadınlar”, Tarihte Ankara Uluslararası Sempozyumu Bildiriler, 25-26 Ekim 2011, 287-322.
• Dingeç, E. (2010). “Osmanlı Toplumunda Kadınların Üretime Katkıları”, HistoryStudies, Cilt: 2 Sayı:1, 9-30.
• Doğan, M. (2021). “Osmanlılar Döneminde Arnavutluk’ta Kadınlar Tarafından Kurulan Vakıflar”, Osmanlı’da İkitisadi Hayat ve Vakıflar, (Ed: Kerim İlker Bulunur, Ömer Faruk Can), İstanbul.
• Duran, T. (1990). Tarihimizde Vakıf Kuran Kadınlar, İstanbul.
• Faroqhi, S. (2014), “18. Yüzyıl Anadolu Kırsalında Suç, Kadınlar ve Servet, Modernleşmenin Eşiğinde Osmanlı Kadınları,(Ed: Madeline C. Zilfi), İstanbul.
• Gerber, H. (1998). “Bir Osmanlı Şehri Olan Bursa’da Kadın’ın Sosyo-Ekonomik Statüsü (1600-1700)”, (Çev. Hayri Erten), Necmettin Erbakan Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Cilt: 8, Sayı: 8, 327-343.
• İpşirli, M. (1994). “Duagu”, DİA, Cilt: 9, 541-542.
• İpşirli, M. (1997), “Osmanlı Devleti’nde Harem”, DİA, Cilt: 16, 135-138.
• İpşirli, B. (2017), Hayatlarının Çeşitli Safhalarında Harem-i Hümayun Cariyeleri 18. Yüzyıl, İstanbul.
• Kala, E, S. (2019), “Osmanlı Dönemi Hanım Sultan Vakıfları ve Sosyal Politika Uygulamaları”, Vakıf Kuran Kadınlar, Ankara.
• Karakaya, E. (2006). “Nakşıdil Sultan Külliyesi”, DİA, Cilt: 32, 344-346.
• Karagöz, S. (2020), “Zeytin Vakfı Mütevellisi Zeliha Hatun’un Edremit’ten Dersaadet’e Uzanan Hak Arayışı (1853-1859)”, HistoryStudies, Cilt: 12, 2637-2650.
• Kıvrım, İ. (2017). Osmanlı Döneminde Ayntab’daSalihat-ı Nisvan (Hayır Sahibi Kadınlar), Gaziantep.
• Meriwhether, M. L. (2014). “Yeniden Kadınlar ve Vakıf Üstüne:Halep, 1770-1840”, Modernleşmenin Eşiğinde Osmanlı Kadınları,(Ed: Madeline C. Zilfi), İstanbul.
• Miclewright, N. (2014), “Müzisyenler ve Dans Eden Kızlar: Osmanlı Minyatülerinde Kadın İmgeleri”, Modernleşmenin Eşiğinde Osmanlı Kadınları (Ed: Madeline C. Zilfi), İstanbul.
• Okudan, M. (2011), “Osmanlı’nın Son Yüzyılında Samsun’da Vakıf Kuran Kadınlar”, Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Cilt: 31, 267-277.
• Özaydın, A., Bozkurt, N. (1997). “Harem”, DİA, Cilt: 16, 132-135.
• Özmutlu, G. (2014). “Harem Cariyelerinin Musiki ve Seyirlik Oyunlardaki Eğitimleri (1677-1687)”, Sayı: 283, 1033-174.
• Öztürk, N. (2006). “Mütevelli”, DİA, Cilt:32, s 217-220.
• Pelizzon, S. M. (2009). Kadının Konumu Nasıl Değişti ? Feodalizmden Kapitalizme, İstanbul.
• Sarıcaaoğlu, F. (2006), “Nakşidil Sultan”, DİA, Cilt: 32, 343-344.
• Sarıkoyuncu, Ali, Sarıoğlu, D. (2018), “Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Bursa Kadın Vakıfları (1839-1923)”, Uludağ Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Cilt: 37, 11-33.
• Taş, Y. (2015), “Osmanlı’nın Son Yüzyılında Urfa’da Kadın Vakıfları”, HistoryStudies, Cilt: 7, 191-211.
• Terzi, A. (2021). “Harem-i Hümayun-ı İsmet Makrun Bir Yuva Olarak Harem”, Din ve Hayat, Sayı: 43, 49-55.
• Uluçay, M. Ç. (1963), “XVIII. Asırda Harem”, Tarih Dergisi, Cilt: 13, 269-274.
• Yediyıldız, B. (1983). “Vakıf Istılahları Lugatçesi”, Vakıflar Dergisi, Sayı: 17, 55-60.
• Zeyrek. S. Ö. (2007), Kadın Vakıfları: Kütahya Örneği (1789-1923), Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Yüksek Lisans Tezi), Kütahya.