Araştırma Makalesi
BibTex RIS Kaynak Göster

GENETISCHE ERGEBNISSE EINER GEOLOGISCH-MINERALOGISCHEN UNTERSUCHUNG DER KUPFERERZLAGERSTAETTEN UND-VORKOMMEN IN SÜDOSTANATOLIEN

Yıl 1977, Cilt: 89 Sayı: 89, 48 - 74, 01.06.1977

Öz

Die in unserem Arbeitsgebiet vorhandenen Kupfererzlagerstaetten und -vorkommen
Südostanatoliens sitzen auf tektonischen Linien, wo sich die zwei verschiedene Orogene vertretenden
Iraniden über die Irakiden oder das Bitiis-Massiv über die Ophiolithe der alpidischen Geosynklinale geschoben
haben, bzw. auf den diese Linien begleitenden Verwerfungen, kurz gesagt, in den Überschiebungszonen. Die Kupfererzlagerstaetten
und -vorkommen Südostanatoliens, deren Genese in engem Zusammenhang mit dem Entstehen
der betreffenden Überschiebungszonen steht, sind postorogene, epigenetische, hydrothermal-metasomatische
Bildungen. Wenn man überlegt, dass das Übereinanderschieben der zwei getrennte Orogene vertretenden Gesteine
in der Erdkruste bis zu grösserer Tiefe hinabreichen kann, ist es nötig, neben der Betrachtung der Überschiebung
als ein mechanisches Ereignis, d.h. als ein relatives Gleiten beider Gesteinsmassen auch darauf hinzuweisen,
dass sie in den tieferen Lagen der Erdkruste das Auftreten der Waermeenergie bewirken kann. Diese Waermeenergie
hat das Grundwasser in Zirkulationsform in Bewegung gesetzt, dadurch aus den Ophiolithen die die
Kupfererzlagerstaetten Südostanatoliens bildenden Metalle sowie Schwefel abgelöst, mobilisiert und ihre Ablagerung
auf den Überschiebungslinien ermöglicht. Die Möglichkeit, dass dort, wo das granitische Magma nicht
besteht, die Hydrothermen auf diese Weise entstehen können, wird für einen angesichts der vorliegenden Unterlagen
naheliegenden, gültigsten Erklaerungsweg gehalten.

Kaynakça

  • ÇAĞATAY, A.; EYYÜBOĞLU, T. & AKYOL, H. (1976): Mineralojik rapor no. 9076 (yayınlanmamış), Ankara. & ÜREGEL, N. (1976): Mineralojik rapor no. 9178 (yayınlanmamış), Ankara.
  • ÇALGIN, R. (1976): Siirt-Madenköy bakır yatağının jeolojisi ve mineralizasyonu hakkında ara rapor (yayınlanmamış), Ankara. GÖYMEN ÇALGAN, G. (1963): Erzmikroskopische Untersuchung der Erzmineralien der Hauptlagerstaette von Ergani Maden (Osttürkei) und ihre Genese, Diss. Heidelberg.
  • GRIFFTS, W.R.; ALBERS, J.P. & ÖNER, Ö. (1972): Massive sulphide copper deposits of the Ergani maden area, Southeastern Turkey. Econ. GeoL, 67, pp. 701-713.
  • HELKE, A. (1964): Die Kupfererzlagerstaette Ergani Maden in der Turkei. (Eine geologisch-erzmikroskopische Untersuchung.) N.Jb. Miner. Abh., 101, 3, 233-270, Stuttgart.
  • KULLERUD, G. & YORDER, H.S. Jr. (1965): Sulfide-silicate relations. Cornegie Institution, Ann. Rep. Direct. Geophs. Labor., 1964-1965, Washington, D.C., S. 175-189.
  • İLERİ, S.; SALANCI, B.; BİTEM, M. & DOĞAN, R. (1976): Ergani (Maden) bakır yatağı ve plaka tektoniği. T.J.K. Bült., cilt 19, sayı 2, s. 133-143, Ankara.
  • PILZ, R. (1917): Beitrag zur Kenntnis der Kupfererzlagerstaetten in der Gegend von Arghana Maden. Z. prakt. Geol., 25. Jg., 191-198.
  • RAMDOHR, P. (1960): Die Erzmineralien und ihre Verwachsungen. 3. Aufl., Berlin.
  • ROMIEUX, J. (1941): Rapport d'ensemblegeologique et minier sur les gisements d'Ergani Maden et des environs. Etibank Rap., Ankara.
  • SİREL, M.A. (1949): Die Kupferlagerstaette Ergani Maden in der Turkei. N. Jb. Miner. Abh., 80., Abt. A., Seite 36-100, Stuttgart.
  • WIJKERSLOOTH, P. de (1944): Ergani madeni bakır zuhuratının primer mineralleri. M.TA Mecm., no. 1/31, Ankara.
  • (1945): Elâzığ ili Ergani Maden bakır yatakları hakkındaki bilgiye yeni bir ilâve. M.TA Mecm., no. 1/33, s. 76-90. Ankara.
  • (1954): Über das Alter und die Genese der Kupfererzlagerstaette Ergani Maden (Vilâyet Elâzığ, Turkei). T.J.K. Bült. c. V, no. 1/2, s. 190-198, Ankara.
  • (1957): Über die primaeren Erzmineralien der Kupferlagerstaette von Ergani Maden (Vilâyet Elâzığ), Turkei. Geol. Förh., 79, 1.257-273, Stockholm

GÜNEYDOĞU ANADOLU BAKIR YATAK VE ZUHURLARININ JEOLOJİK-MİNERALOJİK ETÜDÜ SONUNDA ELDE EDİLEN JENETİK BULGULAR

Yıl 1977, Cilt: 89 Sayı: 89, 48 - 74, 01.06.1977

Öz

Çalışma sahasına giren Güneydoğu Anadolu bakır yatak ve zuhurları, iki ayrı orojeni temsil eden
İranidler'in Kenar Kıvrımları Kuşağı (Irakidler) veya Bitlis masifinin Alp jeosenklinali ofiyolitleri üzerine sariye
olduğu tektonik hatlarda veya bu hatlara eşlik eden faylarda, kısacası şariyaj zonlarında bulunmaktadırlar. Jenezleri
içinde bulundukları şariyaj zonlarının meydana gelmesiyle yakından ilgili olan Güneydoğu Anadolu bakır yatak ve
zuhurları postorojen, epijenetik, hidrotermal-metasomatik oluşumlardır. İki ayrı orojenin temsilcisi kayaçların
birbiri üzerine itilmelerinin yerkabuğu içinde çok derinlere inebileceği düşünülürse, şariyajı mekanik bir olay,
yani iki kayaç kütlesinin relatif bir kayması olarak görmek yanında yerkabuğu derinliklerinde ısı enerjisinin ortaya
çıkmasını sağlayıcı bir rol oynayabileceğini de belirtmek gerekir. Ortaya çıkan ısı enerjisi yeraltı suyunu sirkülasyon
şeklinde harekete geçirmiş, böylece ofiyolitlerden Güneydoğu Anadolu bakır yataklarını meydana getiren metalleri
ve kükürtü çözerek mobilize etmiş ve şariyaj hatlarında çökelmelerini sağlamıştır. Granitik magmanın bulunmadığı
bir yerde sıcak sularm bu şekilde meydana gelebileceği, eldeki verilerin ışığı altında kabul edilebilecek en geçerli
bir açıklama yolu olarak düşünülmektedir.

Kaynakça

  • ÇAĞATAY, A.; EYYÜBOĞLU, T. & AKYOL, H. (1976): Mineralojik rapor no. 9076 (yayınlanmamış), Ankara. & ÜREGEL, N. (1976): Mineralojik rapor no. 9178 (yayınlanmamış), Ankara.
  • ÇALGIN, R. (1976): Siirt-Madenköy bakır yatağının jeolojisi ve mineralizasyonu hakkında ara rapor (yayınlanmamış), Ankara. GÖYMEN ÇALGAN, G. (1963): Erzmikroskopische Untersuchung der Erzmineralien der Hauptlagerstaette von Ergani Maden (Osttürkei) und ihre Genese, Diss. Heidelberg.
  • GRIFFTS, W.R.; ALBERS, J.P. & ÖNER, Ö. (1972): Massive sulphide copper deposits of the Ergani maden area, Southeastern Turkey. Econ. GeoL, 67, pp. 701-713.
  • HELKE, A. (1964): Die Kupfererzlagerstaette Ergani Maden in der Turkei. (Eine geologisch-erzmikroskopische Untersuchung.) N.Jb. Miner. Abh., 101, 3, 233-270, Stuttgart.
  • KULLERUD, G. & YORDER, H.S. Jr. (1965): Sulfide-silicate relations. Cornegie Institution, Ann. Rep. Direct. Geophs. Labor., 1964-1965, Washington, D.C., S. 175-189.
  • İLERİ, S.; SALANCI, B.; BİTEM, M. & DOĞAN, R. (1976): Ergani (Maden) bakır yatağı ve plaka tektoniği. T.J.K. Bült., cilt 19, sayı 2, s. 133-143, Ankara.
  • PILZ, R. (1917): Beitrag zur Kenntnis der Kupfererzlagerstaetten in der Gegend von Arghana Maden. Z. prakt. Geol., 25. Jg., 191-198.
  • RAMDOHR, P. (1960): Die Erzmineralien und ihre Verwachsungen. 3. Aufl., Berlin.
  • ROMIEUX, J. (1941): Rapport d'ensemblegeologique et minier sur les gisements d'Ergani Maden et des environs. Etibank Rap., Ankara.
  • SİREL, M.A. (1949): Die Kupferlagerstaette Ergani Maden in der Turkei. N. Jb. Miner. Abh., 80., Abt. A., Seite 36-100, Stuttgart.
  • WIJKERSLOOTH, P. de (1944): Ergani madeni bakır zuhuratının primer mineralleri. M.TA Mecm., no. 1/31, Ankara.
  • (1945): Elâzığ ili Ergani Maden bakır yatakları hakkındaki bilgiye yeni bir ilâve. M.TA Mecm., no. 1/33, s. 76-90. Ankara.
  • (1954): Über das Alter und die Genese der Kupfererzlagerstaette Ergani Maden (Vilâyet Elâzığ, Turkei). T.J.K. Bült. c. V, no. 1/2, s. 190-198, Ankara.
  • (1957): Über die primaeren Erzmineralien der Kupferlagerstaette von Ergani Maden (Vilâyet Elâzığ), Turkei. Geol. Förh., 79, 1.257-273, Stockholm
Toplam 14 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil Türkçe
Konular Mühendislik
Bölüm Makaleler
Yazarlar

Ahmet Çağatay Bu kişi benim

Yayımlanma Tarihi 1 Haziran 1977
Yayımlandığı Sayı Yıl 1977 Cilt: 89 Sayı: 89

Kaynak Göster

APA Çağatay, A. (1977). GÜNEYDOĞU ANADOLU BAKIR YATAK VE ZUHURLARININ JEOLOJİK-MİNERALOJİK ETÜDÜ SONUNDA ELDE EDİLEN JENETİK BULGULAR. Bulletin of the Mineral Research and Exploration, 89(89), 48-74.
AMA Çağatay A. GÜNEYDOĞU ANADOLU BAKIR YATAK VE ZUHURLARININ JEOLOJİK-MİNERALOJİK ETÜDÜ SONUNDA ELDE EDİLEN JENETİK BULGULAR. Bull.Min.Res.Exp. Haziran 1977;89(89):48-74.
Chicago Çağatay, Ahmet. “GÜNEYDOĞU ANADOLU BAKIR YATAK VE ZUHURLARININ JEOLOJİK-MİNERALOJİK ETÜDÜ SONUNDA ELDE EDİLEN JENETİK BULGULAR”. Bulletin of the Mineral Research and Exploration 89, sy. 89 (Haziran 1977): 48-74.
EndNote Çağatay A (01 Haziran 1977) GÜNEYDOĞU ANADOLU BAKIR YATAK VE ZUHURLARININ JEOLOJİK-MİNERALOJİK ETÜDÜ SONUNDA ELDE EDİLEN JENETİK BULGULAR. Bulletin of the Mineral Research and Exploration 89 89 48–74.
IEEE A. Çağatay, “GÜNEYDOĞU ANADOLU BAKIR YATAK VE ZUHURLARININ JEOLOJİK-MİNERALOJİK ETÜDÜ SONUNDA ELDE EDİLEN JENETİK BULGULAR”, Bull.Min.Res.Exp., c. 89, sy. 89, ss. 48–74, 1977.
ISNAD Çağatay, Ahmet. “GÜNEYDOĞU ANADOLU BAKIR YATAK VE ZUHURLARININ JEOLOJİK-MİNERALOJİK ETÜDÜ SONUNDA ELDE EDİLEN JENETİK BULGULAR”. Bulletin of the Mineral Research and Exploration 89/89 (Haziran 1977), 48-74.
JAMA Çağatay A. GÜNEYDOĞU ANADOLU BAKIR YATAK VE ZUHURLARININ JEOLOJİK-MİNERALOJİK ETÜDÜ SONUNDA ELDE EDİLEN JENETİK BULGULAR. Bull.Min.Res.Exp. 1977;89:48–74.
MLA Çağatay, Ahmet. “GÜNEYDOĞU ANADOLU BAKIR YATAK VE ZUHURLARININ JEOLOJİK-MİNERALOJİK ETÜDÜ SONUNDA ELDE EDİLEN JENETİK BULGULAR”. Bulletin of the Mineral Research and Exploration, c. 89, sy. 89, 1977, ss. 48-74.
Vancouver Çağatay A. GÜNEYDOĞU ANADOLU BAKIR YATAK VE ZUHURLARININ JEOLOJİK-MİNERALOJİK ETÜDÜ SONUNDA ELDE EDİLEN JENETİK BULGULAR. Bull.Min.Res.Exp. 1977;89(89):48-74.

Copyright and Licence
The Bulletin of Mineral Research and Exploration keeps the Law on Intellectual and Artistic Works No: 5846. The Bulletin of Mineral Research and Exploration publishes the articles under the terms of “Creatice Common Attribution-NonCommercial-NoDerivs (CC-BY-NC-ND 4.0)” licence which allows to others to download your works and share them with others as long as they credit you, but they can’t change them in any way or use them commercially.

For further details;
https://creativecommons.org/licenses/?lang=en