FEATURES OF THE TERTIARY VOLCANIZM OBSERVED AT BİGA PENINSULA AND GÖKÇEADA, TAVŞAN ISLANDS

Yıl 1995, Cilt: 117 Sayı: 117, 40 - 41, 01.10.1995

Tuncay Ercan Muharrem Satır Gideon Steınıtz Ayşin Dora Ender Sarıfakıoğlu Christoph Adls Hans-jürgen Walter Talat Yıldırım

Öz

Six main volcanic rock groups
that formed at different stages between Eocene to late Upper Miocene were
differentiated in the area, depending on the field and laboratory studies, namely
"Balıklıçeşme volcanics" of Eocene age, "Çan volcanics" of
Oligocene age, "Kirazlı volcanics" of Upper Oligocene age,
"Behram volcanics" of Lower to Middle Miocene age, "Hüseyinfakı
volcanics" of Middle Miocene age and "Ezine volcanics" of Upper
Miocene age. Together with petrographic and geochemical studies, K/Ar dating
and Stronbum/Neodium isotope ratio measurements (87Sr/86Sr and 143Nd/144Nd)
were done on the rocks. Volcanic rocks formed between Eocene and Middle Miocene
were found to be of calc-alcaline, whereas only that formed during Upper
Miocene were of alcaline type. Geochemical and isotopic studies show that the
magma formed the calc-alcaline volcanizm have undergone intense contamination
and got a hybrid character whereas the source of alcali volcanizm is different
and formed by partial melting of a heterogeneous mantle material. The rocks are
related with tectonic regime of the area; calc-alcaline volcanics have been
formed under a compressional regime, but alcaline rocks have been formed under
a tensiona) regime, contranly

Anahtar Kelimeler

-

Kaynakça

• Akartuna, M., 1950, imroz adasında bazı jeolojik mûsaha- deler: Türkiye Jeol. Kur. Bült. 2/2. 8-18.
• Akyürek, B. ve Soysal, Y., 1983, Biga yarımadası güneyi¬nin (Savaştepe-Kırkağaç-Bergama-Ayvalık) temel jeoloji özellikleri: MTA Derg., 95/96, 1-12.
• Bingöl. E.. 1968, Contribution a L'etude geologique de la Partie Centrale et sud-est du Massif de Kazdağ (Turquei): Doktora tezi, Nancy Univ., 190 s. (ya¬yımlanmamış}, Fransa.
• , 1978, Explanatory notes to the metamorphic map of Turkey: in: Zwan, H.J. (ed): Metamorphic map of Europe Explanatory text, 148-154, Leiden.
• ; Akyürek. B. ve Korkmazer, B., 1973, Biga yarıma¬dasının jeolojisi ve Karakaya formasyonunun bazı Özellikleri: Cumhuriyetin 50. yılı Yerbilimleri Kong¬resi Tebliğleri kitabı. 70-76.
• ; Delaloye, M. ve Genç, Ş., 1994, Magmatism of Northwestern Anatolia: IAVCEI Uluslararası Vol- kanoloji Kongresi, Gezi kitabı, 56 s.. Ankara.
• Bükle. P., 1992, Petrologie, geochemie und geochronolo- gje des Miozanen magmatismus auf der Biga- Harbinsel (Ezine. NW-Turkei): Doktora tezi, Tüb¬ingen Üniv., 280 s. (yayımlanmamış), Almanya,
• Borsi, S.; Ferrara, C.; Innocenti, F. ve Mazzuoli. R-, 1972, Geochronology and etrology of recent votcanics of Eastern Aegean Sea: Bull. Voic., 36, 473-496.
• Dayal, A., 1984, Yenice (Çanakkale) granitinin petrografi¬si ve buna bağlı cevherleşmeler: Doktora tezi, Dokuz Eylül Üniv., Fen Bilimleri Enst., (yayımlan¬mamış), izmir.
• Ejima, Y.; Fujina, T.; Takagi, H.; Shimada, K.; lwanaga, T.; Yoneda, Y. ve Murakomi, Y., 1987, The pre¬feasibility study on the Dikili-Bergama geothermal development project in the Republic of Turkey¬Progress Report II (yayımlanmamış).
• Ercan, T., 1979, Batı Anadolu, Trakya ve Ege adalarında¬ki Senozoyik volkanizması: Jeo. Müh. Derg., 9, 23-46.
• , 1992, Trakya'daki Senozoyik volkanizması ve bölgesel yayılımı: Jeoloji Müh. Derg., 41, 37-50.
• 1993, Interpretation of Geochemical radıometric and isotopic data on Kula vofcanics (Manisa- Western Anatolia): Türkiye Jeol Bült., 36/1, 113¬130.
• ve Türkecan, A., 1984, Batı Anadolu, Ege adaları, Yunanistan ve Bulgaristan'daki plütonlarm gözden geçirilişi: TJK Ketin Sempozyumu kitabı, 189-208.
• ve Günay, E., 1984, Kuzeybatı Anadolu, Trakya ve Ege adalarındaki Oligo-Miyosen yaşlı volkanizma- nın gözden geçirilişi: Türkiye Jeoloji Kurultayı 1984 bildin kitabı, 119-139.
• ; Günay, E. ve Türkecan. A., 1984a; Edremit- Korucu yöresinin (Balıkesir) Tersiyer stratigrafisi, magmatik kayaçların petrolojisi ve kökensel yoru¬mu: TJK Bült., 27 (1), 21-30.
• ; Türkecan, A.; Akyürek, B.; Günay, E.; Çevikbaş, A.; Ateş, M.; Can, B.; Erkan, M. ve Özkirişçi, C.. 19646; Dikili-Bergama-Çandarlı (Batı Anadolu) yö¬resinin jeolojisi ve magmatik kayaçların petrolojisi: Jeo. Müh. Derg., 20, 47-60.
• ; Çevikbaş, A.; Ateş, M.; Can, B.; Küçukayman, A. ve Erkan, M., 1984e, Bigadiç çevresinin (Balıke¬sir) jeolojisi ve magmatik kayaçların petrolojisi: Türkiye Jeoloji Kurultayı 1984 bildiriler kitabı, 75¬85.
• ; Satır, M.; Kreuzer, H.; Türkecan, A.; Günay, E.; Çevikbaş, A.; Ateş, M. ve Can, B., 1985, Batı Ana¬dolu Senozoyik volkanitlerin e ait yeni kimyasal izotopik ve radyometrik verilerin yorumu: Türkiye Jeol. Kur. Bült., 28, 121-136.
• - - ve Gedik, A., 1986, Karadeniz ve Trakya'da yapı¬lan derin sondajlardan alınan karotlardaki volkanik kayaçların petrolojisi V9 volkanizmanın bölgesel yayılımı: Jeomorfoloji Derg., 14, 39-48.
• Ercan. T.; Satır, M.; Türkecan, A.; Akyürek, B.; Çevik¬baş, A.; Günay, E.; Ateş, M. ve Can, B.. 1986, Ay¬valık çevresinin jeolojisi ve volkanik Kayaçların petrolojisi: Jeoloji Müh. Derg., 27, 19-30.
• -; Türkecan. A.; Can. B.; Günay, E.; Çevikbaş, A. ve Ateş, M., 1987, Batı Anadolu'da Manisa-Balıkesir arasındaki Tersiyer yaşlı yalancı bazaltların özel¬likleri: Jeo. Müh. Derg.,30/31, 31,42.
• ; Ergül, E.; Akçören, F.; Çetin, A.; Granit, S. Ve Asutay, J., 1990, Balıkesir-Bandırma arasının jeo¬lojisi, Tersiyer volkanizmasının petrolojisi ve böl¬gesel yayılımı: MTA Derg., 110, 113-130.
• Ertürk, O.; Dinçöz, E. ve Alaygut, D., 1990, Petrology of the Cenozoic volcanics in the Biga Peninsula, NW Turkey: International Earth Saences Congress on Aegean Region Proceedings, II, 368-384.
• . ve Uygur. E., 1994. Petrographical, sedimentologi- cal and diagenetic characteristics of the Ceylan tuffs and their reservoir potential, Thrace basin, Turkey: IAVCEI International volcanology Con¬gress, Abstracts, Ankara.
• Genç. Ş.C. ve Yılmaz, Y., 1994, Post collisional magma- tısm in Armuttu Peninsula, NW Anatolia: IAVCEI International Volcanology Congress, Abstracts, Ankara.
• Gevrek, A.l.; Şener. M. ve Ercan, T., 1966, Çanakkale- Tuzla jeotermal alanının hidrotermal alterasyon etüdü ve volkanik kayaçların petrolojisi: MTA Derg.. 103/104, 55-81.
• Gözler. Z., 1966, Kazdağ batısı Mıhlı Dere vadisinin jeolo¬jik ve petrografik incelemesi: Türkiye Jeol. Kur. Bült.,29/1, 133-142.
• Gülen, L.; Han, S. ve Ercan, T., 1986, Metasomatised mantle below Western Turkey; A Sr-Nd-Pb isotopic study of alkaline magmas and mantle xenoliths: Terra Cognita, 6/2, 241, Güleç. N., 1991, Crust-mantle interaction İn VVestern Turkey: implications from Sr and Nd İsotope geochemistry of Tertiary and Ouatefnary volcan- ics: Geol. Mag. 128/5, 417-435.
• Harris, N.B.; Kelley, S. ve Okay, A.l., 1994, Post-Collision magmatism and tectonics in Northwest Anatolia: Contrib. Mineral. Petrol., 117, 241-252.
• Hodder, A.P., 1985, Depth of origin of basalts inferred from Ti/V ratios and a comparison with the K2O- depth relationship for island-arc volcanics: Chemi¬cal Geol.,46.3-16. Holmes, A.W., 1966, 1. Bölge Trakya'nın jeolojik etüdü ve stratigrafisi: TPAO Arama Grubu Rap. no. 368 (yayımlanmamış).
• Irvine, T.N. ve Barager, W,R.A., 1971, A guide to the Chemical classification of the common Volcanic rocks: Can. Jour. Earth. Sci., 8, 523-548.
• Işseven, T.; Tapırdamaz, M,C.; Özçep, F.; Hisarlı, M.; Orbay, N. ve Sanver, M., 1995, Kuzeybatı Anado¬lu'nun tektoniği ve Paleomagnetik sonuçlar; Jeofi¬zik, 9, 201-212.
• Kalafatçıoglu, A., 1963, Ezine civarının ve Bozcaada'nın jeolojisi, kalker ve serpantinlerin yaşı: MTA Derg., 60, 60-69.
• Koç, Ş.; Kadıoğlu, Y.K. ve Erdoğan, S,, 1994, Hydrother¬mal alterations of Köylüce and Hallaçlar volcanics (Havran-Balıkesir): IAVCEI Uluslararası Volkano- loji Kongresi Bildiri Özleri Kitabı, Ankara.
• Kopp, K.O. 1964, Geologie Thrakiens II; Die inseln und der chersones: N. Jb. Geol. Pae. Abh., 119, 172¬214.
• —; Pavoni, N. ve Schindler, C., 1969, Das Ergene Becken; Beihefte Geol. Jahyrbuch, 76,136 s.
• Krushensky, R.D., 1976, Neogene Calc-alkaline extrusive and intrusive rocks of the Karalar-Yeşiller area, Northwest Anatolia: Bult. Volcan, 40,336-360.
• Le Mailre, R.W.; Bateman, P.; Dudek, A.; Keller, J.; La- meyre, J.; Le Bas, M.J.; Sabine, P.A.; Schmid, R., Sorenson, H.; Streckeissen, A.; Wooley, A.R. ve Zan etti n, B., 1989, A classification of igneous rocks and glossary of terms: Bfackwell Scentific Publications, 208 p., Oxford.
• Lebküchner, R.F., 1974, Orta Trakya Oligoseninin jeoloji¬si hakkında: MTA Derg., 83, 1 -30.
• Meschede. M.. 1986, A melhod of discriminating between ditterant types of mid ocean ridge basalts and Continental tholeiites with the Nb-Zr-Y diagram: Chem. Geol..56,207-218.
• Okay, A.I., 1984, Distribution and characteristics of ihe northvvest Turkish Blueschists: Geol. Soc. Lon¬don. Spec. Publ., 17,455-466.
• ; Siyako, M. ve Burkan, K.A., 1990, Biga yarımada¬sının jeolojisi ve tektonik evrimi: TPJD Bült., 2/1, 83-121.
• . ve Kelley, S.P., 1994, Tectonic setting, Petrology and geochronology of jadette + glaucophane and ch/oritoid + glaucophane schıstsf rom north-west Turkey: Jour. Metamorphic Geol.. 12, 455-466.
• ; Satır, M.; MaJuski. H.; Siyako, M.; Metzger, R. Ve Akyüz, S., 1995, Paleo and Neo-Tethyan events in Northwest Turkey; Geological and geochrono- logical Constraints: Tectonics of Asia, Cambridge Universty Press (baskıda).
• Okut, M., 1975, Çanakkale ili Gökçeada ilçesi hammadde Prospeksiyonu Raporu: MTA Kuzeybatı Anadolu Bölge Md.lüğü Rap. no. 297 (yayımlanmamış).
• Önal, M., 1986, Gelibolu yarımadasındaki iki ana kayanın organik jeokimyası ve kil mineralleri ile incelenme¬si: Türkiye Jeol. Kur. Bült., 29/1,97-104.
• . ve Yılmaz, H., 1983, Gelibolu yarımadasında iki ana farklı yaşta fliş fasiyesindeki kil mineralleri ve gömülme derinliğine ait bazı ipuçları: Jeoloji Müh. Derg., 18,23-30.
• Önem, S., 1974, Gelibolu yarımadası ve Çanakkale do¬laylarının jeolojisi: TPAO Arama Grubu Rap. no. 877 (yayımlanmamış).
• Öngür, T., 1973, Çanakkale-Tuzla yöresinin volkanolojisi ve jeotermal enerji olanakları: MTA Rap. no. (ya-yımlanmamış).
• , 1978, Behram kalderası, KB Anadolu: TJK 32. Bi¬limsel ve Teknik Kurultayı Bildiri Özleri Kitabı, 42.
• Pearce, J.A. ve Cann, J.R., 1973, Tectonic setting of ba¬sic Volcanic rocks, determined using trace ele¬ment analyses: Earth. Planet. Scien. Lett., 19, 290-300.
• ve Norry, M.J., 1979, Petrogenetic implications of Ti, Zr. Y and Nb variaıions in Volcanic rocks: Con- trib. Mineral. Petrol., 69, 33-47.
• Pe-Piper, G , 1980, Geochemistry of Miocene shoshon- ites, lesbos, Greece: Contrib. Mineral. Petrol., 72, 387-396.
• , 1994, Lead isotopic composition s of Neogene vol¬canic rocks from the Aegean extensional area; Chem. Geol., 118,27-41.
• Peccerillo, A. ve Taylor, S.R., 1976, Geochemistry of Eo¬cene calcalkaline Volcanic rocks from Kastamonu area, Northern Turkey: Contrib. Mineral. Petrol., 58,63-81.
• Saltık, O., 1974, Şarköy-Mürefte sahaları jeolojisi ve pet¬rol olanakları: TPAO Arama Grubu Rap. no. 879 (yayımlanmamış).
• Saner, S., 1985, Saros körfezi dolayının çökelme istifleri ve tektonik yerleşimi Ege Denizi, Türkiye: Türkiye Jeol. Kur. Bült, 28,1-10.
• Sfondrinl, G., 1961, Surface geological report on Ar/ TPAO/1/538 and 537: TPAO Arama Grubu Rap. no. 1429 (yayımlanmamış).
• Siyako. M.; Burkan, K.A. ve Okay, A.l. 1989, Biga ve Ge¬libolu yarımadalarının Tersiyer jeolojisi ve hidro¬karbon olanakları: TPJD Bült., 1/3,183-199.
• Sümengen, M.; Terlemez, l.; Şentürk, K. v« Karaköse, C., 1987, Gelibolu yarımadası ve güneybatı Trakya havzasının stratigrafisi, sedmentolojisi ve tektoni¬ği: MTA Rap. no. 8128 (yayımlanmamış).
• Şengör, A.M.C., 1979, The North Anatolian Transform Fault; its age, offset and tectonic significance: Jour. Geol. Soc. London, 136, 269-282.
• ve Kidd, W.S.F., 1979, Post-collisional tectonics of the Turkish-Iranian plateau and a comparison with Tibet: Tectonophysics, 55, 361-376.
• ve Yılmaz, Y. 1981: Tethyan evolution of Turkey: A plate tectonic approach: Tectonophysics, 75, 181 - 241.
• Ternek, Z., 1949, Geological study of the region Keşan- Korudağ: Doktora tezi, istanbul Üniv. Fen Fak.. 78 s. (yayımlanmamış), İstanbul.
• Umut. M., 1968, Kırklareli C-4 paftası izahnamesi: MTA Genel Müdürlüğü 1/100.000 ölçekli açınsama nite¬likli Türkiye haritaları serisi, Ankara.
• ; imik. M.; Kurt, 2.; Özcan, l.;Ateş, M.; Karabıyıkoğ-lu, M. ve Saraç, G., 1984, Edirne ili-Kırklareli Ni- Lüleburgaz (Kırklareli ili)-Uzunköprü (Edirne ili) ci¬varının jeolojisi: MTA Rap. No. 7604 (yayımlanma¬mış).
• Ünal, O., 1967, Trakya jeolojisi ve petrol imkanları: TPAO Arama Grubu Rap. no. 391 (yayımlanmamış).
• Winchester, A.J. ve Floyd, P.A., 1977, Geochemical dis¬crimination of different magma Series and their dil- ferentiation products using immobile elements: Chem. Geol., 20, 325-343.
• Yılmaz, Y., 1989, An approach to the origin of young vol¬canic rocks of Western Turkey: in: A.M.C. Şengör (ed.), Tectonic Evolution of the Tethyan Region, Kliwer. The Hague, 159-189.
• , 1995, Ege bölgesinde genç magmatjzmanın olu¬şumu ile litosferin evrimi arasındaki ilişki üzerine düşünceler: Jeofizik, 9,107-110.
• ; Altunkaynak, Ş.; Karacık, Z.; Gündoğdu, N. Ve Temel, A., 1994, Development of neo-tectonic re¬lated magmatic activities in Western Anatolian: IAVCEI Uluslararası Volkanoloji Kongresi, Ab¬stracts, Ankara.