An example study on re-evaluation of historical earthquakes: 1789 Palu (Elazığ) earthquake, Eastern Anatolia, Turkey

Yıl 2020, Cilt: 161 Sayı: 161, 157 - 170, 15.04.2020

Mehmet Köküm , Fatih Özçelik

https://doi.org/10.19111/bulletinofmre.603929

Cited By: 5

Öz

The East Anatolian Fault (EAF) is an active left-lateral strike-slip fault extending between Karlıova (Bingöl) in the northeast and Iskenderun Bay in the southwest. The Palu, which is the subject of the study area, is located on the Palu segment of the EAF. The Palu segment starts from the northeast of Palu, and is approximately 77 km long, and reaches the Lake Hazar after passing the Baltaşı Plain. Maximum shaking intensity in the earthquake listed in historical catalogs is estimated to have been Mercalli Intensity VIII, with conflicting accounts of as few as 8.000-10.000 to as many as 50.000 people killed. An examination of contemporary documents, books and administrative archives in the State Archives Head of Presidency Republic of Turkey for the district reveal that the extent of damage and the number of fatalities in the earthquake have been considerably inflated by these historical catalogs.

Anahtar Kelimeler

East Anatolian Fault, 1789 Earthquake, Palu-Elazığ

Kaynakça

• Abich, H. 1878. Geologische Forschungen in den kaukasischen Landern. 3. cilt. Viyana.
• Aksın, A. 1999. 19. Yüzyılda Harput, Elazığ, Ceren, 1999, 314, ISBN: 975-94229-0-5, 168.
• Aksoy, E., İnceöz, M., Koçyiğit, A. 2007. Lake Hazar Basin: A Negative Flower Structure on the East Anatolian Fault System (EAFS), SE Turkey. Turkish Journal of Earth Sciences 17, 319-338.
• Aktuğ, B., Özener, H., Doğru, A., Sabuncu, A., Turgut, B., Halıcıoğlu, Yılmaz, O., Havazli, E. 2016. Slip rates and seismic potential on the East Anatolian Fault System using an improved GPS velocity field. Journal of Geodynamics 94-95, 1-12.
• Allen,C.R. 1969. Active Faulting in Northern Turkey. Contribution No:1577, Division of Geological Sciences, California. Institute. Technology, 32.
• Altınlı, İ.E. 1963. Explanatory text of the Geological Map of Turkey of 1:500 000 scale; Erzurum sheet. Publ. Bulletin of Mineral Research and Exploration Inst., Ankara.
• Ambraseys, N. N. 1989. Temporary seismic quiescence: SE Turkey. Geophysical Journal 96, 311–331.
• Ambraseys, N. N., Finkel, C. 1995. The Seismicity of Turkey earthquake of 19 December 1977 and the seismicity of the Adjacent Areas 1500–1800. Eren Yayıncılık ve Kitapcılık, İstanbul. 240.
• Ambraseys, N. N., Jackson, J. A. 1998. Faulting associated with historical and recent earthquakes in the Eastern Mediterranean region. Geophysical Journal International 133, 390–406.
• Arpat, E., Şaroğlu, F. 1972. The East Anatolian Fault System; Thoughts on its Development. Bulletin of Mineral Research and Exploration 78, 33-39.
• Arpat, E., Şaroğlu, F. 1975. Türkiye’deki bazı önemli genç tektonik olaylar, Türkiye Jeoloji Kurumu Bülteni 18, 1, 91-101.
• Barka, A.A., Kadinsky-Cade K. 1988. Strike-slip fault geometry in Turkey and influence on earthquake activity. Tectonics 7, 3, 663-684.
• Bulut, F. 2017. Doğu Anadolu Fayı boyunca Sismik ve A-sismik Tektonik Hareketler: Hazar Gölü Doğu’sunda Sismik Boşluk mu yoksa Krip mi? Afyon Kocatepe Üniversitesi, Fen ve Müh. Bil. Der. (FEMÜBİD) 015803, 257-263. DOI: 10.5578/fmbd.53986.
• Çelik, H. 2008. Doğu Anadolu Fay Sistemi’nde Sivrice Fay Zonu’nun Palu-Hazar Gölü (Elazığ) arasındaki bölümünde atımla ilgili yeni arazi bulgusu. Fırat Üniv. Fen ve Müh. Bil. Dergisi 20 (2), 305-314.
• Çetin, H., Güneyli, H., Mayer, L. 2003. Paleosismology of the Palu-Lake Hazar Segment of the East Anatolian Fault Zone, Turkey. Tectonophysics 374, 163–197.
• Çolak, S., Aksoy, E., Koçyiğit, A., İnceöz, M. 2012. The Palu-Uluova Strike-Slip Basin in the East Anatolian Fault System, Turkey: Its Transition from the Palaeotectonic to Neotectonic Stage. Turkish Journal of Earth Sciences 21,1–24.
• Dewey, J.F., Şengör, A.M.C. 1979. Aegean and surrounding regions: complex multiplate and continuum tectonics in a convergent zone. Geological Society of America Bulletin 90, 84–92.
• Duman, T.Y., Emre, Ö. 2013. The East Anatolian Fault: geometry, segmentation and jog characteristics. Geological Society London, Special Publications, 372.
• Duman, T.Y., Çan, T., Emre, Ö., Kadirioğlu, F.T., Baştürk, N.B., Kılıç, T., Arslan, S., Özalp, S., Kartal, R.F., Kalafat, D., Karakaya, F., Azak, T.E., Özel, N.M., Ergintav, S., Akkar, S., Altınok, Y., Tekin, S., Cingöz, A., Kurt, A.İ. 2016. Seismotectonics database of Turkey. Bulletin of Eartquake Engineering, DOI 10.1007/s10518-016-9965-9
• Emecen, E. F., 1982. Tarih-i Lebiba’ ya Dair. Turkish Journal of History 0 (33), 237.
• Emre, Ö., Duman, T.Y., Özalp, S., Elmacı, H., Olgun, Ş., Şaroğlu, F. 2013. Açıklamalı Türkiye Diri Fay Haritası Ölçek: 1/1.250.000. Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü Özel Yayın serisi-30, Ankara.
• Ergintav, S., Çetin, S., Şentürk, S., Özdemir, A., Doğan, A., Çakır, Z., Karabulut, H., Şaroğlu, F. 2019. Doğu Anadolu Fayı, Hazar-Palu Segmenti Üzerinde Gerçekleşen Krip Davranışının Sorgulanması. Uluslararası Katılımlı 72. Türkiye Jeoloji Kurultayı 28 Ocak–01 Şubat 2019, Ankara, Türkiye, s. 33-34.
• Eris, K.K., Akçer, S., Çağatay, M.N., Ülgen, U.B., Ön, Z.B., Gürocak, Z., Arslan, T.N., Akkoca, D.B., Damcı, E., İnceöz, M., Okan, Ö.Ö. 2017. Late Pleistocene to Holocene paleoenvironmental evolution of Lake Hazar, Eastern Anatolia,Turkey. Quaternary International 486, 4-16. https://doi.org/10.1016/j. quaint.2017.09.027
• Gülen, L., Barka, A., Toksöz, M.N. 1987. Kıtaların çarpısması ile ilgili komplex deformasyon: Maras üçlü eklemi ve çevre yapıları. Hacettepe Üniversitesi Yerbilimleri Bülteni 14, 319-336.
• Hempton, M.R., Dewey, J.F. 1981. Structure and tectonics of the Lake Hazar pull-apart basin, SE Turkey. Transactions, American Geophysical Union EOS, 62, 1033.
• Herece, E., Akay, E. 1992. Karlıova-Çelikhan arasında Doğu Anadolu fayı. Türkiye 9. Petrol Kongresi Bildiriler, 361-372, Ankara.
• Herece, E. 2008. Doğu Anadolu Fayı (DAF) Atlası. Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü Özel Yayın serisi, Ankara, 13, 359.
• Housemadyan, 2009. Palu-Yerel Tarih. 1 Ocak 2019 tarihinde, https://www.houshamadyan.org/tur/haritalar/diyarbakir- vilayeti/palu/yerlesim-birimi/yerel-tarih.html adresinde erişildi.
• http://www.koeri.boun.edu.tr/sismo/zeqdb (2018, 30 Kasım)
• İnceöz, M., İnce, S. C. 1999. Doğu Anadolu Fay Zonu’nun (DAF) Palu çevresinde yapısal ve Morfotektonik özellikleri. Aktif Tektonik Araştırma Grubu İkinci Toplantısı (ATAG-2) Ekim, 1999, İstanbul Teknik Üniversitesi, İstanbul. Bildiriler 98–110.
• Köküm, M. 2019. Landsat TM Görüntüleri Üzerinden Doğu Anadolu Fay Sistemi’nin Palu (Elazığ)- Pütürge (Malatya) Arasındaki Bölümünün Çizgisellik Analizi. Gümüşhane Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi (GÜFBED/ GUSTIJ) (2019) 9 (1): 119-127. DOI: 10.17714/gumusfenbil.419865.
• Köküm, M., İnceöz, M. 2018. Structural analysis of the northern part of the East Anatolian Fault System. Journal of Structural Geology 114, 55-63. https:// doi.org/10.1016/j.jsg.2018.06.016.
• Le Pichon, X., Angelier, J. 1979. The Hellenic arc and trench system: a key to the neotectonic evolution of the eastern Mediterranean area. Tectonophysics 60, 1–42.
• McClusky, S., Balassanian, S., Barka, A., Demir, C., Ergintav, S., Georgiev, I., Gürkan, O., Hamburger, M., Hurst, K., Kahle, H., Kastens, K., Kekelidze, G., King, R., Kotzev, V., Lenk, O., Mahmoud, S., Mishin, A., Nadriya, M., Ouzounins, A., Paradissis, D., Peter,Y., Prilepin, M., Reilinger, R., Sanli, I, Seeger, H., Tealeb, A., Toksöz, M.N., Veis, G. 2000. Global Positioning System constraints on plate kinematics and dynamics in the eastern Mediterranean and Caucasus. J.Geophy. Res. 105, 5695-5720.
• McKenzie, D.P. 1972. Active tectonics of the Mediterranean region. Geophysical Journal of the Royal Astronomical Society 30, 109–185.
• Oral, M.B., Reilinger, R.E., Toksöz, M.N., King, R.W., Barka, A., Kınık, İ., Lenk O. 1995. Global Positioning System Offers Evidence of Plate Motions in Eastern Mediterranean. EOS Transac. 76 (9).
• Öncel, A.O. 2000. Fraktal Analiz İle Türkiye’deki Doğrultu Atımlı Fayların Yapısal Ve Sismolojik özelliklerinin Belirlenmesi. Deprem Araştırma Bülteni 84, 5–109.
• Öz, D. 2013. 352 Nolu Diyarbakır Şerʹiye Sicilinin Transkripsiyon ve Değerlendirilmesi (H. 1136- 1264/M. 1724-1848). Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Ens. Yüksek Lisans Tezi, Diyarbakır (unpublished).
• Palutoğlu, M., Şaşmaz, A. 2017. 29 November 1795 Kahramanmaraş Earthquake, Southern Turkey. Bulletin of the Mineral Research and Exploration (155):10-10. DOI: 10.19111/ bulletinofmre.314211
• Pınar, N., Lahn, E. 1952. Türkiye Depremleri İzahlı Kataloğu. Bayındırlık Bakanlığı Yapı ve İmar İşleri Reisliği Yayınlarından 6, 36, 1952.
• Reilinger, R.E., McClusky, S.C., Oral, M.B., King, R.W., Toksoz, M.N. 1997. Global Positioning System measurements of present-day crustal movements in the Arabia–Africa–Eurasia plate collision zone. Journal of Geophysical Research 102, 9983–9999.
• Reilinger, R., McClusky, S., Vernant, P., Lawrence, S., Ergintav, S., Çakmak, R., Özener, H., Kadirov, F., Guliev, I., Stepanyan, R., Nadariya, M., Hahubia, G., Mahmoud, S., Sakr, K., ArRajehi, A., Paradissis, D., Al-Aydrus, A., Prilepin, M., Guseva, T., Evren, E., Dmitrotsa, A., Filikov, S.V., Gomez, F., Al-Ghazzi, R., Karam, G. 2006. GPS constraints on continental deformation in the Africa-Arabia-Eurasia continental collision zone and implications for the dynamics of plate interactions. J. Geophys. Res. 111, B05411.
• Seymen , İ., Aydın, A. 1972. The Bingöl Earthqyake Fault and its Relation to the North Anatolian Fault Zone. Bulletin of the Mineral Research and Exploration 79, 1-8.
• Soysal H, Sipahioğlu S, Kolçak D, Altinok Y. 1981. A catalogue of earthquakes for Turkey and surrounding area (BC 2100-AD 1900). Final report, Project number Tbag 341, The Scientific and Technical Research Council of Turkey (TUBİTAK), Ankara.
• Sunkar, M. 2011. 8 Mart 2010 Kovancılar-Okçular (Elazığ) Depremi; Yapı Malzemesi ve Yapı Tarzının Can ve Mal Kayıpları Üzerindeki Etkisi. Türk Coğrafya Dergisi 56, 23-37.
• Şaroğlu, F., Emre, Ö., Boray, A. 1987. Türkiye’nin Diri Fayları ve Depremsellikleri Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü Rapor no: 8174, Ankara (unpublished).
• Şaroğlu, F., Emre, O., Kuşçu, I. 1992. The East Anatolian Fault Zone of Turkey. Annalae Tectonicae 6, 99– 125.
• Şaroğlu, F., Ardahanlıoğlu, A., Demirci, E. 2018. Yer Değiştir(mey)en Kent: PALU/ELAZIĞ. Mavi Gezegen Popüler Yerbilim Dergisi 25, 18-34.
• Tan, O., Tapırdamaz, M. C., Yörük, A. 2008. The earthquake catalogues for Turkey. Turkish Journal of Earth Sciences 17, 405–418.
• Taymaz, T., Eyidoğan, H., Jackson, J. 1991. Source parameters of large earthquakes in the east Anatolian fault zone (Turkey). Geophysical Journal International 106, 537–550.
• T.C. Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı (M. 15 Ocak 1790) DVN. MHM. d.190.
• T.C. Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı Cevdet Darphanesi (C. DRP) 32–1597 (H. 28 Rebiülahir 1204).
• Tızlak, F. 1991. Keban-Ergani Yöresinde Madencilik (1780- 1850). Fırat Üniversitesi Sosyal bilimler Enstitüsü Doktora Tezi, Elazığ (unpublished).
• Vogt, J. 2001. Osmanlı Topraklarında Tarih Boyunca Depremsellik: Batılı Kaynaklardan ve Tanıkların İfadelerinden Örnekler, Osmanlı İmparatorluğu’nda Doğal Afetler. Ed. Elizabeth Zachariadou, Çev. Gül Çağalı Güven–Saadet Öztürk, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul, 13- 58.
• Wells, D.L., Coppersmith, K.J. 1994. New Emprical Relationships among Magnitude, Rupture Length, Rupture width, Rupture Area and Surface Displacement. Bulletin of Seismological Society of America 84, 4, 974-1002.
• Yıldız, A. 1994. 135/313 No’ lu Şerʹiyye Siciline Göre (1135/1722-1213/1798) Yıllarında Amid (Diyarbakır) Sancağında Sosyal ve Ekonomik Durum, Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, Bursa (unpublished).
• Yılmazçelik, İ. 1990. 19. Yüzyılın ilk Yarısında Diyarbakır (1790-1840). TTK Yayınları, Ankara.
• Yüksel, H. 1987. Hicri 1190 (M.1776) – Hicri 1209 (M. 1794) Tarihli Keban Şerʹiyye Sicilinin Transkripsiyon ve Değerlendirilmesi. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
• Yüksel, H. 1997. Osmanlı Döneminde Keban–Ergani Madenleri–1776–1794 Tarihli Maden Emini Defteri. Dilek Matbaası, Sivas.