Türkiye Kenevir Potansiyelinin Coğrafi Bilgi Sistemleri Kullanılarak Değerlendirilmesi

Year 2025, Volume: 39 Issue: 1, 35 - 53, 18.06.2025

Ömer Faruk Karaca , Levent Yazici

https://doi.org/10.20479/bursauludagziraat.1548378

Abstract

Kenevir bilhassa endüstriyel kenevir olarak son yıllarda çeşitli kanun ve yönetmeliklerle pek çok ülkede kontrollü olmak kaydıyla serbest bırakılmıştır. Türkiye’de son olarak 2016 yılında revize edilen kenevir yönetmeliği ile 21 ilde kenevir ekimine izin verilmiştir. Bu çalışmada Türkiye İstatistik Kurumu (TUİK) ve Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü (FAO)’nden temin edilen son 5 yıllık veriler yardımıyla Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) kullanılarak değişim ve yoğunluk haritalarının oluşturulması amaçlanmıştır. Her bir yıla kenevir tohum ve lif için hasat edilen alan (ha), üretim (ton) ve verim (kg/da) miktarlarına göre harita sınıf sayıları 2-7 arasında olacak şekilde 15 adet (3 ürün x 5 yıl) farklı yoğunluk haritaları oluşturulmuştur. Elde edilen sonuçlara göre Türkiye Dünya’da hasat edilen alan miktarında 7. sırada, üretimde 8. sırada ve verimde 4. sırada yer olduğu tespit edilmiştir. Dünya’da özellikle üretim miktarı bakımından 2018’den 2022 yılına %500 artış olmuştur. Türkiye’de bölgesel ölçekte ortalama olarak keten tohumu üretiminin life oranla daha fazla olduğu belirlenmiştir. Kenevir tarımının en yoğun olduğu bölgeler Ege ve Doğu Anadolu Bölgeleridir.

Keywords

Kenevir , Cannabis , Türkiye , CBS , Sürdürülebilirlik

Evaluation of Türkiye's Hemp Potential Using Geographic Information Systems

Abstract

Hemp, especially industrial hemp, has been released under controlled conditions in many countries in recent years with various laws and regulations. With the hemp regulation last revised in 2016 in Turkey, hemp cultivation was allowed in 21 provinces. In this study, it was aimed to create change and density maps using Geographic Information Systems (GIS) with the help of the last 5 years of data obtained from the Turkish Statistical Institute (TUIK) and the United Nations Food and Agriculture Organization (FAO). 15 different density maps (3 products x 5 years), with map class numbers between 2-7, according to the harvested area (ha), production (tons) and yield (kg/da) amounts for hemp seeds and fiber for each year has been created. According to the results obtained, it has been determined that Turkey ranks 7th in the amount of harvested area in the world, 8th in production and 4th in yield. There has been a 500% increase in the world, especially in terms of production amount, from 2018 to 2022. It has been determined that, on average, hempseed production on a regional scale in Turkey is higher than fiber. The regions where hemp farming is most intense are the Aegean and Eastern Anatolia Regions.

Keywords

Hemps , Cannabis , Türkiye , GIS , Sustainability

References

• Abel, E. (1980). The First 12,000 Years Marijuana. Plenum Press, New York. ISBN 978-1-4899-2189-5.
• Altıntaş, A. (2019). Kenevir Tohumunun Osmanlı Tıbbındaki Yeri. İstanbul, Endüstriyel Kenevir Formu I-II, İstanbul Aydın Üniversitesi Yayınları, 100s.
• Anonim, (2021). Ordu Ticaret Borsası - Kenevir (Kendir) Raporu, Ordu.
• Anonim, (2024a). U.S National Institutes of Health. https://www.nccih.nih.gov/health/cannabis-marijuana-and-cannabinoids-what-you-need-to-know (Erişim Tarihi: 01 Haziran 2024).
• Anonim, (2024b). Tarım ve Orman Bakanlığı - Birinci Köy ve Ziraat Kalkınma Kongresi - Türk Ziraat Tarihine Bir
• Bakış - 1938. https://kutuphane.tarimorman.gov.tr/duyuru/5 (Erişim Tarihi: 01 Haziran 2024).
• Anstey, A., Quigley, M. and Wilkinson, J. (1990). Topical evening primrose oil as treatment for atropic eczema. Journal of Dermatological Treatment, 1: 199-221.
• Arslan, N. (2018). Tartışmalar Işığında Kenevire Bakış, TURKTOB, Sayı: 28.
• Carus, M. (2012). The European Hemp Industry: Cultivation, processing and applications for fibres, shivs and seeds. European Industrial Hemp Association (EIHA) Report.
• Civelek, A. (2018). Kendir-Kenevir. http://apelasyon.com/Yazi/846-kendir-kenevir (Erişim Tarihi: 02 Haziran 2024).
• Clarke, R. and Mark, D.M. (2013). Cannabis Evolition and Ethnobotany. University of California Press, Berkeley, Los Angeles, London.
• Commission, E. (2005). Evaluation of the Common Market for Flax and Hemp Ernst & Young.
• Droogers, P., Immerzeel, W.W. and Lorite, I.J. (2010). Estimating actual irrigation application by remotely sensed evapotranspiration observations. Agricultural Water Management, 97:1351-1359.
• Duwall, C. (2014). Cannabis. London: Reaktion Books.
• FAO, (2024). Food and Agriculture Organization of the United Nations. https://www.fao.org. Erişim Tarihi: 02 Haziran 2024).
• Fiocchi, A. (1994). The efficiency and safety of gamma-linolenic acid in the treatment of infantile atopic dermatitis. Journal of International Medicine Research, 22: 24-32.
• Fitzcharles, M.A., Clauw, D. and Häuser, W. (2023). Cautious Hope for Cannabidiol (CBD) in Rheumatology Care. Arthritis Care and Research, 75(6): 1371-1375.
• Grinspoon, L. (2007). On the future of cannabis as medicine. Cannabinoids, 2(2): 13-15.
• Jeremy, B., George, A. and Postga, N. (2000). A Concise Dictionary of Akkadian-CDA, Wiesbaden.
• Jones, K. (1995). Nutritional and medicinal guide to hemp seed. Rainforest Botanical Laboratory, Gibsons, BC, Canada.
• Kalant, H. M. (2001). Medicinal use of cannabis: History and current status. Pain Research and Management, 6(2 (Summer): 8-91.
• Karakaş, Ş. (2018). Sanayi kenevir yağının elde edilmesi ve besleyici özellikleri, İstanbul.
• Kew Science, (2019). The International Plant Names Index and World Checklist of Selected Plant Families (Cannabis sativa L.) Plants of the World Online, Royal Botanic Gardens, Kew.
• Khabbazı, S.D. ve Yılmaz, G. (2023). Kenevir Bitkisinde In Vitro Doku Kültürü Çalışmaları. Bitki Biyoteknolojisinde Güncel Uygulamalar ve Değerlendirmeler. Lyon: Livre de Lyon, pp. 61-77.
• Kolsarıcı, Ö. (2019). Kenevir Bitkisinin Kullanım Alanları, Tarımı ve Değerlendirilmesi. İstanbul Aydın Üniversitesi Endüstriyel Kenevir Forumu I-II.
• Köksal, E. S., Çetin, S., Demir, A. O. ve Tunca, E. (2018). Bursa Karacabey Ovasında Son 25 Yılda Değişen Bitkisel Üretim Deseni ve Sulama Uygulamalarının Uzaktan Algılama ve ET Haritalama Tekniği ile Değerlendirilmesi. Bursa Uludağ Üniv. Ziraat Fak. Derg., 32(2): 31-43.
• Kuddus, M., Ginavani, I. and Hazimi, A. (2013). Cannabis sativa: An ancient wild edible plant of India. Emir. Journal of Food Agriculture, 25(10): 736.
• Mathieu, J. (1980). Chanvre. Techniques Agricoles, Cilt 5, pp. 1-10.
• Meijer, W.J.M., van der Werf, H.M.G., Mathijssen, E.W.J.M. and van den Brink, P.W.M. (1995). Constraints to dry matter production in fibre hemp (Cannabis sativa L.). European Journal of Agronomy, 4(1): 109-117, ISSN 1161-0301, https://doi.org/10.1016/S1161-0301(14)80022-1.
• Moxley, G., Zhu, Z. and Zhang, Y. (2008). Efficient sugar release by the cellulosesolvent-based lignocellulose fractionation technology and enzymatic cellulosehydrolysis. Journal of Agriculture Food Chemistry, 56: 7885-7890.
• Newton, D. (2017). Marijiuana, ABC –CLIO, Santa Barbara, Santa Barbara, California, Denver, Colorado, ABC-CLIO, an imprint of ABC-CLIO, LLC.
• Official Journal, (2000). Council Regulation (Ec) No 1673/2000 of 27 July 2000 on The Common Organisation of The Markets in Flax and Hemp Grown for Fibre. 0JL 193, 29.7.2000, P.16.
• Pate, D. (1999). Hemp Seed: A valuable food source, in: Advances in Hemp Research. New York: Food Products Press.
• Polat, M. ve Ekim, M. (2022). Kenevir Esaslı Kannabinoidler Biyokimyası, Sağlık Bilimleri Açısından Kenevir. Çukurova Nobel Tıp Kitapevi, Antalya.
• Pounds, N. (1979). An Historical Geography of Europe. Cambridge University Press.
• Russo, E. (2014). The Pharmacological History of Cannabis, Chapter 2, Constituents, History, International Control, Cultivation, and Phenotypes of Cannabis. Oup-First Uncorrected Proof.
• Schultes, R., Klein, W., Plowman, T. and Lockwood, T. (1974). Cannabis: an example of taxonomic neglect. Harvard University Botanical Museum Leaflets, 23: 337-367.
• Small, E., Cronquist, A. (1976). A Practical and Natural Taxonomy for Cannabis. The Journal of International Association for Plant Taxonomy (Taxon), 25(4): 405-435.
• Taşlıgil, N. ve Şahin, G. (2019). Türk Tarım Hayatında Kenevir Yetiştiriciliğinin Yeniden Başlaması ve Yaşanan Gelişmeler. İstanbul, I. İstanbul Üniversitesi Uluslararası Coğrafya Kongresi Bildiriler Kitabı, 457.
• Thomas, B. ve ElSohly, M. (2016). The Botany of Cannabis Sativa L. In The Analytical Chemistry of Cannabis. Elsevier, 1-26.
• Townshend, J. and Boleyn, J. (2010). Plant density effect on oil seed yield and quality of industrial hemp cv. Fasamo in Canterbury. Grassland Research and Practice Series, No. 14.
• TÜİK, (2024). Türkiye İstatistik Kurumu, Bitkisel Ürün Denge Tabloları. Tahıllar ve Diğer Bitkisel Ürünler Denge Tabloları. https://biruni.tuik.gov.tr/medas/?kn=92&locale=tr (Erişim Tarihi: 02 Haziran 2024).
• Ulaş, E. (2019). Mucize Bitki Kenevir. Hiper Yayınları, İstanbul.
• Yapucu, O. ve P. (2018). Tire ve Çevresinin Başkent Ekonomisindeki Rolü. Uluslararası Küçük Menderes Araştırmaları ve Tire Tarihi Sempozyumu Bildirileri, Cilt 1, Tire Belediyesi Kültür Yayınları, 194-195, Ankara.
• Yılmaz, G. ve Yazici, L. (2022). Dünya’da Yükselen Değer; Endüstriyel Kenevir (Cannabis sativa L.). Bozok Tarım ve Doğa Bilimleri Dergisi, 1(1): 54-61.
• Zuardi, A. (2006). History of Cannabis As A Medicine: A Review. Rev Bras Psiquiatr, 28(2): 154.