Bursa Arazi Örtüsü/Kullanımındaki Zamansal Değişimlerin CORINE Verileri ve Peyzaj Metrikleri ile Belirlenmesi

Year 2025, Volume: 39 Issue: 1, 219 - 237, 18.06.2025

Merve Küçük , Serife Tulin Aslan

https://doi.org/10.20479/bursauludagziraat.1603094

Abstract

Tüm dünyada arazi örtüsü/kullanımı çeşitli faktörlerin etkisi altında sürekli olarak değişmektedir. Bu değişimin kontrolsüz, ani ve bilinçsiz olarak meydana gelmesi toprak ve su kaynakları üzerinde olumsuz sonuçlara neden olabilmektedir. Arazi ve su kaynaklarının sürdürülebilir kullanımı ve politikaların geliştirilebilmesi için mevcut arazi örtüsü/kullanımındaki değişikliklerin değerlendirilmesi, değişimin nedenlerinin belirlenmesi ve olası değişikliklerin izlenerek kontrol altına alınması gerekmektedir. Uzaktan algılama ve coğrafi bilgi sistemleri yöntemlerinin kullanılması, geniş alanlardaki arazi örtüsü/kullanım değişikliklerinin hızlı ve kolay bir şekilde tespit edilmesine ve dolayısıyla meydana gelen değişikliklerin kolaylıkla tespit edilip izlenebilmesine olanak sağlamaktadır. Bu çalışma, CORINE verilerini kullanarak Bursa ilindeki arazi örtüsü/kullanımındaki değişiklikleri 1990-2018 yılları arası 28 yıllık dönemde incelemeyi amaçlamaktadır. CORINE, uzaktan algılama, coğrafi bilgi sistemleri teknolojileri ve bilgisayar destekli görsel yorumlama yöntemiyle arazi örtüsü/kullanım sınıflandırmasına dayalı olarak üretilen arazi örtüsü/kullanım verileridir. Araştırma sonuçlarına göre, Bursa genelinde yapay bölgelerin hızla arttığı sonucuna ulaşılmıştır. Bursa ilinde yapay bölgelerdeki artışın tarım alanları, orman alanları ve yarı doğal alanlar başta olmak üzere diğer arazi örtüsü/kullanım sınıflarını etkilediği ortaya konmuştur. Arazi örtüsü/kullanımı sınıflarında meydana gelen değişiklikleri sayısal olarak ifade etmek ve yorumlamak için bazı peyzaj metriklerinden yararlanılmıştır. Elde edilen sonuçlarda sınıf leke sayıları ve ortalama leke büyüklüklerindeki değişimler, diğer peyzaj metrikleri sonuçlarıyla birlikte değerlendirildiğinde arazi örtüsü/kullanımı sınıflarındaki parçalanmayı işaret etmektedir. Arazi örtüsü/kullanımının peyzaj metrikleri ile analizi geniş bir bakış açısıyla arazi değişimini anlamaya imkan sağlamaktadır.

Keywords

CORINE , land cover/use , landscape metric , Bursa , Türkiye

Determination of Temporal Changes in Bursa Land Cover/Use with CORINE Data and Landscape Metrics

Abstract

Land cover/use constantly changes due to various factors worldwide. This uncontrolled, sudden, and unconscious change can negatively affect land and water resources. In order to develop sustainable use of land and water resources and policies, it is necessary to evaluate the changes in current land cover/use, determine the causes of the change, and monitor and control possible changes. The use of remote sensing and geographic information systems methods allows for the rapid and easy detection of land cover/use changes in large areas and, therefore, the easy detection and monitoring of the changes that occur. This study aims to examine the changes in land cover/use in Bursa province in the 28 years between 1990-2018 using CORINE data. CORINE is land cover/use data based on land cover/use classification with remote sensing, geographic information systems technologies, and computer-aided visual interpretation methods. According to the research results, artificial regions are rapidly increasing throughout Bursa. The increase in artificial areas in Bursa province has been revealed to affect other land cover/use classes, primarily agricultural, forest, and semi-natural regions. Some landscape metrics were used to express and interpret land cover/use class changes numerically. In the obtained results, the changes in class patch numbers and mean patch sizes indicate fragmentation in land cover/use classes when evaluated together with the results of other landscape metrics. The analysis of land cover/use with landscape metrics allows an understanding of land change from a broad perspective

Keywords

CORINE , land cover/use , landscape metric , Bursa , Türkiye

References

• Altürk, B. 2017. Arazi Kullanım/Arazi Örtüsü Değişikliğinin ve Su Kaynaklarına Etkisinin Belirlenmesi: Ergene Havzası Örneği. Doktora Tezi, Namık Kemal Üniversitesi, Fen bilimleri Enstitüsü, 183.
• Anonymous. 2022. Tarım ve Orman Bakanlığı, Corine Projesi. Retrieved 06.10.2022 from https://corine.tarimorman.gov.tr/corineportal/kapsam.html
• Anonymous. 2023a. T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı, bursa İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü, Bursa ili genel bilgiler, Coğrafya. Retrieved 25.07.2023 from https://bursa.ktb.gov.tr/TR-70229/cografya.html
• Anonymous. 2023b. Milli Savunma Bakanlığı, Harita Genel Müdürlüğü, Türkiye Mülki İdare Sınırları. Retrieved 14.08.2023 from https://www.harita.gov.tr/urun/turkiye-mulki-idare-sinirlari/232
• Bursa Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği İl Müdürlüğü. 2023. Bursa İli 2022 Yılı Çevre Durum Raporu, Bursa. https://webdosya.csb.gov.tr/db/ced/icerikler/bursa_-cdr2022-20230914130940.pdf
• Bayar, R., ve Karabacak, K. 2017. Ankara ili arazi örtüsü değişimi (2000-2012). Coğrafi Bilimler Dergisi, 15(1): 59-76. https://doi.org/10.1501/Cogbil_0000000181
• Copernicus. 2023. Land Monitoring Service, Corine Land Cover. Retrieved 08.08.2023 from https://land.copernicus.eu/pan-european Cengiz, S., ve Günaydın, A. S. 2021. Peyzaj Metrikleri Kullanılarak Kentlerin Mekânsal Özelliklerinin Ölçülmesi; Malatya Kenti. İnönü Üniversitesi Sanat ve Tasarım Dergisi, 11(24): 1-16. https://doi.org/10.16950/iujad.1036458
• Çoban, G., ve Uzun, O. 2023. Arazi Örtüsü/Alan Kullanımı Değişiminin Ekosistem Hizmetleri Bağlamında Değerlendirilmesi: Bilecik İli Örneği. Düzce Üniversitesi Orman Fakültesi Ormancılık Dergisi, 19(2): 62-83.
• Doygun, N. 2017. Tarımsal Alan Kullanım Değişimlerinin Bazı Peyzaj Metrikleri ile İncelenmesi: Kahramanmaraş Örneği. KSÜ Doğa Bilimleri Dergisi, 20(3): 270-275. https://doi.org/10.18016/ksudobil.281535
• Eren, B., ve Cengiz Taşlı, T. 2023. Peyzaj Yapısındaki Zamansal/Mekânsal Değişimin Metrik Analizi ile Değerlendirilmesi: Çanakkale Kent Merkezi. Düzce Üniversitesi Bilim ve Teknoloji Dergisi, 11(1): 204-222. https://doi.org/10.29130/dubited.1085024
• Gülersoy, A. E. 2013. Farklı Uzaktan Algılama Teknikleri Kullanılarak Arazi Örtüsü/Kullanımında Meydana Gelen Değişimlerin İncelenmesi: Manisa Merkez İlçesi Örneği (1986-2010). Electronic Turkish Studies, 8(8): 1915-1934. http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.5232
• Kara, F., ve Karatepe, A. 2012. Uzaktan Algılama Teknolojileri ile Beykoz İlçesi(1986-2011) Arazi Kullanımı Değişim Analizi. Marmara Coğrafya Dergisi, (25): 378-389
• Kesgin Atak, B. (2020). Kentsel peyzaj yapısındaki değişimlerin peyzaj metrikleri ile analizi, İzmir örneği. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 57(1): 119-128. https://doi.org/10.20289/zfdergi.619664
• Kurt, S., ve Duman, E. 2016. Sakarya İli’nde Kentsel Gelişim Sürecinin Arazi Kullanımı ve Jeomorfolojik Birimler Üzerindeki Etkisinin Zamansal Değişimi. Marmara Coğrafya Dergisi, 34: 268-282.
• Kuşcu, İ. 2024. Uluabat Gölü (Bursa) alansal değişim analizi (1987-2023). Anadolu Orman Araştırmaları Dergisi, 10(2): 87-93.
• Özsoy, G. 2021. Uludağ Milli Parkında çok yıllık arazi kullanım/örtü değişiminin CBS içinde analizi. Bursa Uludag Üniv. Ziraat Fak. Derg., 35(1): 119-144.
• Sarı, H., ve Özşahin, E. 2016. CORINE Sistemine Göre Tekirdağ İlinin AKAÖ (Arazi Kullanımı/Arazi Örtüsü) Özelliklerinin Analizi/Analysis of LULC (Land use/Land cover) Characteristics of Tekirdag Province based on the CORINE System. Alinteri Journal of Agriculture Science, 30(1): 13–26.
• Tağıl, Ş., Görmüş, S., ve Cengiz, S. 2016. Denizli'de Kentsel Yayılma, Peyzaj Deseni ve Ekolojik Süreç İlişkisi, 6. Uzaktan Algılama-CBS Sempozyumu (UZAL-CBS 2016): 5-7.
• Turan, İ. D., Dengiz, O. ve Kaya, N. S. 2021. Arazi örtüsü/arazi kullanım değişimlerinin farklı zamanlı landsat uydu görüntüleri ile belirlenmesi: Çarşamba Delta Ovası örneği. ÇOMÜ Ziraat Fakültesi Dergisi, 9(1): 141- 152. https://doi.org/10.33202/comuagri.857787
• Turhan, Ş., Vural, H., ve Erdal, B. 2013. Bursa tarımının sosyo-ekonomik yapısının analizi. Bursa Uludag Üniv. Ziraat Fak. Derg., 27(1): 27–38.
• TÜİK. 2023. Türkiye İstatistik Kurumu, Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi Sonuçları, 2022. Retrieved 27.12.2023 from https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Adrese-Dayali-Nufus-Kayit-Sistemi Sonuclari-2022-49685
• Yeşil, P., ve Güzel, M. 2021. Ordu ili arazi örtüsü/alan kullanımı değişiminin (1990-2018) CORINE verileri kullanılarak değerlendirilmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 25(3): 92- 498. https://doi.org/10.19113/sdufenbed.809991
• Yiğit, Ş. 2018. Peyzaj Metrikleri Kullanılarak Hatay-Samandağ Bölgesi Peyzaj Değişimlerinin Değerlendirilmesi. Yüksek Lisans Tezi, Akdeniz Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Antalya.