Ekmeklik Buğday (Triticum aestivum L.) Hat ve Çeşitlerinin Farklı Çevrelerde Bazı Tarımsal Özellikler Yönünden İncelenmesi

Year 2022, Volume: 36 Issue: 1, 103 - 118, 01.06.2022

Samet Koç Esra Aydoğan Çifci

https://doi.org/10.20479/bursauludagziraat.986091

Cited By: 1

Abstract

17 adet ekmeklik buğday hattı ve 8 adet ekmeklik buğday çeşidinin verim denemesine alındığı bu araştırma, 2019-2020 yetiştirme sezonunda Bursa ekolojik şartlarında iki farklı lokasyonda (İnegöl/Boğazköy ve Karacabey/Fevzipaşa) üretici tarlalarında Tesadüf Blokları Deneme Desenine göre 4 tekrarlamalı olarak yürütülmüştür. Araştırmada çeşitlerin ve hatların bitki boyu, başakta tane sayısı,1000 tane ağırlığı, hektolitre ağırlığı ve tane verimi ile başaklanma süresi, yatma dayanımı ve soğuk zararına karşı gösterdikleri tepkiler incelemeye alınmıştır. Araştırmada birleştirilmiş analiz sonuçlarına göre genotip ortalamaları; başaklanma süresi 142.25 - 149.75 gün, bitki boyu 68.50 - 86.50 cm, başakta tane sayısı 47.25 - 64.13 adet, bin tane ağırlığı 26.96 -36.25 g, hektolitre ağırlığı 68.18 - 78.0 kg, tane verimi 417.0 - 780.0 kg da-1, yatma dayanımı % 92.0 - %100.0 ve soğuk zararı ise 1.00 - 4.63 aralığında değişmiştir. Deneme sonucu her iki lokasyon bakımından Bursa ili buğday verimi ortalaması olan 364 kg da-1’ın üstünde tane verimine sahip genotiplerin mevcudiyetini göstermiştir.

Keywords

Ekmeklik buğday, Çevre, Tane verimi, Verim ögeleri

Supporting Institution

Limagrain Tohum Islah ve Üretim San.Tic.A.Ş

Investigation of Bread Wheat (Triticum aestivum L.) Lines and Varieties For Some Agrıcultural Features in Different Environments

Abstract

This research, in which 17 bread wheat lines and 8 bread wheat varieties were included in the yield trial, was carried out in two different locations (İnegöl/Boğazköy and Karacabey/Fevzipaşa) in producer fields in Bursa ecological conditions in the 2019-2020 growing season, with randomized complete block design with 4 replications. In the study, plant height, number of grains per spike, 1000 grain weight, test weight and grain yield, and the heading time, lodging resistance and response of the cultivars and lines to cold damage were examined. According to the results of the combined analysis in the research, genotype averages ranged between 142.25 -149.75 days for heading period, 68.50 - 86.50 cm for plant height, 47.25 - 64.13 for number of grains per spike, 26.96 - 36.25 g for thousand-seed weight, 68.18 - 78.0 kg for test weight, 417.0 - 780.0 kg da-1 for grain yield, 92.0 - 100.0 % for lodging resistance and 1.00 - 4.63 for cold damage. The results of the experiment showed the existence of genotypes with a grain yield above 364 kg da-1, which is the average wheat yield of Bursa province in terms of both locations.

Keywords

Bread wheat, enviroment, grain yield, yield components

References

• Abbas, B. 2017. Bazı yerli ve yabancı ekmeklik buğday genotiplerinin verim ve kalite özellikleri yönünden değerlendirilmesi. Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Konya. 58 s.
• Akman, Z., Yılmaz, F., Karadoğan, T. ve Çarkçı, K. 1999. Isparta ekolojik koşullarına uygun yüksek verimli buğday çeşit ve hatlarının belirlenmesi. Türkiye III. Tarla Bitkileri Kongresi, 15- 18 Kasım 1999, Adana, Cilt: 1, Genel ve Tahıllar, 366-371.
• Aktaş, B. 2010. Kuru koşullar için ıslah edilmiş bazı ekmeklik buğday (Triticum aestivum L.) çeşitlerinin karakterizasyonu. Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara 126 s
• Altınbaş, M., Tosun, M., Yüce, S., Konak, C., Köse, E. A. ve Can, R., 2004. Ekmeklik buğdayda (T.aestivum L.) tane verimi ve bazı kalite özellikleri üzerinde genotip ve lokasyon etkileri. Ege Üniv. Ziraat Fak. Derg., (2004), 41 (1): 65-74
• Anonim, 2020. Bursa İl Gıda Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü. https://bursa.tarimorman.gov.tr/Link/37/Faaliyet-Raporlari (Erişim Tarihi: 10.07.2020)
• Atak, M. 1997. Photoperiod, vernalization, and seeding rate effects on anthesis date and agronomic performance of winter wheat (Triticum aestivum L.) Master Thesis University Of Nebraska Lincoln 61 p.
• Atlı, A., Koçak, N. ve Aktan, M. 1993. Ülkemiz çevre koşullarının kaliteli makarnalık buğday yetiştirmeye uygunluk yönünden değerlendirilmesi. Hububat Sempozyumu, 8-11 Haziran 1993, s. 345-351. Konya.
• Aydın, N., Bayramoğlu, H.O., Özcan, H., 2007. Bazı ekmeklik buğday genotiplerinin verim ve başlıca kalite özelliklerinin belirlenmesi. OMÜ. Zir. Fak. Dergisi, 22 (2): 193- 201.
• Aydın, N., Tugay, E., Sakin, M.A. ve Gökmen, S. 1999. Tokat Kazova koşullarında makarnalık buğday çeşitlerinin verim ve kalite özelliklerinin belirlenmesi üzerine bir araştırma. Hububat Sempozyumu, 8-11 Haziran 1999, s. 621-625. Konya.
• Aydoğan, R. 2018. Bursa ekolojik koşullarında bazı ekmeklik buğday (Triticum aestivum L.) çeşitlerinin tarımsal özelliklerinin değerlendirilmesi. Yüksek Lisans Tezi, Bursa Uludağ Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Bursa,49 s.
• Baenziger, P. S., Clements, R. L., MacIntosh, M. S., Yamazaki, W. T., Starling, T. M., Sammons, D. J. and Johnson, J. W. 1985. Effect of cultivar, environment, and their interaction and stability analyses on milling and baking quality of soft red winter wheat. Crop Science 25: 5-8.
• Bayram, M.E.ve Demir, L. 2009. Yazlık dilimde tarımı yapılan bazı ekmeklik buğday (triticum aestivum l.) çesitlerinin Marmara ekolojisindeki verim stabilitesi., Bursa Uludag Üniv. Ziraat Fak. Derg. 23(1): 1-12
• Ceylan, A. 1974. Chlorcholinchlorid (CCC)’in Menemen ekolojik koşullarında buğdayın çeşitli özelliklerine etkileri üzerinde araştırma. Bitki Dergisi, 1(2):154-162, İzmir
• Çekiç, C. 2007. Kurağa dayanıklı buğday (Triticum aestivum L.) ıslahında seleksiyon kriteri olabilecek fizyolojik parametrelerin araştırılması. Doktora tezi, Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Ens., Ankara,. 114 s.
• Çifci, E. A. ve Doğan, R. 2013. Azotlu Gübre Dozlarinin Gediz-75 Ve Flamura-85 Buğday Çeşitlerinde Verim ve Kaliteye Etkisi. Tarım Bilimleri Dergisi - Journal of Agricultural Sciences 19(1): 1-11.
• Demir, F. ve Topal, A.2020. Konya Koşullarında Buğday Genotiplerinde Yatmanın Verim ve Kaliteye Etkisi. Bahri Dağdaş Bitkisel Araştırma Dergisi.9 (2): 113-121.
• Doğan, R. ve Ayçiçek, M. 2001. Bazı ekmeklik buğday çeşitlerinin Bursa koşullarındaki adaptasyon ve stabilite yeteneklerinin belirlenmesi üzerinde bir araştırma. Ulud. Üniv. Zir. Fak. Derg., (2001) 15: 59-67
• Genç, İ., Özer, S., Özkan, H., Yağbasanlar, T., Kola, O., Toklu, F. ve Altan, A., 1997. Bazı ekmeklik buğday triticale hatlarının bazı fiziksel, kimyasal, teknolojik özelliklerinin saptanması üzerine bir araştırma. Türkiye 2. Tarla Bitkileri Kongresi, 22- 25 Eylül, 550-552, Samsun.
• Genç, İ.. Yağbasanlar, T., Özkan, H. ve Kılınç, M. 1993. Seçilmiş bazı makarnalık buğday hatlarının Güneydogu Anadolu bölgesi sulu koşullarına adaptasyonu üzerinde araştırmalar. Makarnalık Buğday ve Mamulleri Sempozyumu. Kitabı, Sayfa: 261-272, Ankara
• Gençtan, T. ve Balkan, A. 2006. Bazı ekmeklik buğday (Triticum aestivum L. em Thell) çeşitlerinde ana sap ve fertil kardeşlerin bitki tane verimi ve verim öğeleri yönünden karşılaştırılması. Tarım Bilimleri Dergisi, 13 (1) :17-2.
• Kahraman, F. 2007. Bazı ekmeklik buğday çeşitlerinin verim ve kalite değerlerinin belirlenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Tarla bitkileri Anabilim Dalı. Çanakkale.
• Kahraman, T., Avcı, R. ve Öztürk, İ. 2008. Islah çalışmaları sonucu geliştirilen bazı ekmeklik buğday hatlarının tane verimi ve bazı kalite özelliklerinin belirlenmesi. Ülkesel Tahıl Sempozyumu, 2-5 Haziran 2008, KONYA
• Kara, R., Dalkılıç, A.Y., Gezginç, H. ve Yılmaz, M.F. 2016. Kahramanmaraş koşullarında bazı ekmeklik buğday çeşitlerinin verim ve verim unsurları yönünden değerlendirilmesi. Türk Tarım ve Doğa Bilimleri Dergisi, 3(2): 172–183
• Kaydan, D. ve Yağmur, M. 2008. Van ekolojik koşullarında bazı ekmeklik buğday (Triticum aestivum L.) çeşitlerinin verim ve verim öğeleri üzerine bir araştırma. Tarım Bilimleri Dergisi 14 (4): 350-358.
• Kendal, E., Tekdal, S., Aktaş, H., ve Karaman, M. 2012. Bazı makarnalık buğday çeşitlerinin Diyarbakır ve Adıyaman sulu koşullarında verim ve kalite parametreleri yönünden karşılaştırılması. U. Ü. Ziraat Fakültesi Dergisi, 26,(2): 1-14
• Metin, G. 2019. Bursa koşullarında bazı ekmeklik buğday (Triticum aestivum L.) çeşitlerinin verim ve kalite özelliklerinin belirlenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Bursa Uludağ Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Bursa, 51 s.
• Mut, Z., Aydın, N., Özcan, H. ve Bayramoğlu, O., 2005. Orta Karadeniz Bölgesinde Ekmeklik Buğday Genotiplerinin Verim ve Bazı Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi, GOÜ. Ziraat Fak. Der. 22 (2), 85-93.
• Özen S.ve Akman, Z. 2015. Yozgat ekolojik koşullarında bazı ekmeklik buğday çeşitlerinin verim ve kalite özelliklerinin belirlenmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 10(1): 35-43.
• Öztürk, İ., Avcı, R., Kahraman, T. ve Beşer, N. 2009. Trakya Bölgesi’nde üretilen bazı ekmeklik buğday (Triticum aestivum L.) çeşitlerinin verim ve verim unsurları ile bazı kalite özelliklerinin belirlenmesi. Bitkisel Araştırma Dergisi (2009) 2: 19–26.
• Pecetti, L., Annicchiarico, P and Kashour, G 1993. Flag Leaf Variation in Mediterranean Durum Wheat Landraces and Its Relationship to Frost Drought Tolerance and Yield Response in Moderately Favorable Conditions, Plant Genetic Resources Newsletter, 93: 25-28.
• Polat Kurt, P.Ö, Çifci Aydoğan, E .and Yağdı, K. 2016. Stability Performance of Bread Wheat (Triticum aestivum L.) Lines. J. Agr. Sci. Tech.Vol. 18: 553-560
• Reitz, L. P. and Salmon, S. C. 1959. Hard red winter wheat ımprovement in the plains, A 20- Year Summary. USDA Technical Bulltens, 1192.
• Sakin, M. A., Naneli, İ., GÖY, A.G. ve Özdemir, K. 2015. Bazı Ekmeklik Buğday (Triticum aestivum L.) Çeşitlerinin Tokat-Zile Koşullarında Verim ve Verim Komponentlerinin Belirlenmesi. Gaziosmanpaşa Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi. 32 (3): 119-132.
• Şener, O., Kılınç, M., Yağbasanlar, T., Gözübenli, H. ve Karadavut, U., 1999. Hatay kosullarında bazı ekmeklik (Triticum aestivum L. Em Thell) ve makarnalık bugday ( Triticum Durum Desf) çesit ve hatların saptanması. Türkiye 2. Tarla Bitkileri Kongresi 1999. 1-10, 25-27 Eylül, Samsun.
• Tahir, M. ve Vakoun, J. 1994. Genetic Diversity in Wheat an International Approach in Its Evaluation and Utilization. Wheat Information Service, 78:1-12.
• Tayyar, Ş.ve Gül, M.K. 2008. Evaluation of 12 bread wheat varieties for seed yield and some chemical properties grown in Northwestern Turkey. Asian J. of Chemistry, 20(5): 3715-3725.
• Tunca, Z.Ş. 2012. Bazı buğday çeşitlerinin adaptasyon kabiliyeti, agronomik ve fizyolojik özelliklerinin belirlenmesi. Yüksek Lisans Tezi, OÜ Fen Bilimleri Enstitüsü, Tarla Bitkileri Anabilim Dalı, Eskişehir. 114 s.
• Turan, İ. 2008. Kahramanmaraş koşullarında bazı buğday, arpa ve tritikale çeşitlerinin verim ve verim özelliklerinin belirlenmesi. Yüksek Lisans Tezi, KSİÜ Fen Bilimleri Enstitüsü, Tarla Bitkileri Anabilim Dalı, Kahramanmaraş 50 s.
• Usta, T. 2016. Kırşehir ekolojik koşullarında bazı ekmeklik buğday çeşitlerinin (Triticum aestivum L.) verim ve verim öğelerinin belirlenmesi. Yüksek Lisans Tezi, AEÜ Fen Bilimleri Enstitüsü, Tarla Bitkileri Anabilim Dalı, Kırşehir. 96 s.
• Yağdı, K. 2004. Bursa koşullarında yetiştirilen ekmeklik buğday (triticum aestivum L.) hatlarının bazı kalite özelliklerinin araştırılması. Bursa Uludag Üniv. Ziraat Fak. Derg.18(1): 11-23.
• Yağdı, K., 2002. Bursa koşullarında yetiştirilen ekmeklik buğday (Triticum aestivum L.) çeşit ve hatlarının stabilite parametrelerinin saptanması üzerine bir araştırma. Bursa Uludag Üniv. Ziraat Fak. Derg. 16: 51-57.
• Yılmaz, A. H., ve Dokuyucu, H. 1994. Kahramanmaraş koşullarında yüksek verimli ekmeklik buğday çeşitlerinin saptanması. Türkiye 2. Tarla Bitkileri Kongresi. 1: 303- 306, 25-29 Nisan, İzmir. Yürür, N., 1998. Serin İklim Tahılları (Tahıllar-I). Uludağ Üniversitesi Yayınları Yayın No: 7-030-0256, Bursa.