Lise Öğretmenlerinin Mesleki Tükenmişlik Düzeylerinin İncelenmesi

Yıl 2023, Cilt: 6 Sayı: 11, 17 - 37, 07.04.2023

Özkan Yetkin , İstek Bulut , Abdullah Bulut

Öz

Araştırmanın amacı lise öğretmenlerinin mesleki tükenmişlik düzeylerinin farklı değişkenler açısından incelenmesidir. Bu araştırma ilişkisel tarama modeli kullanılarak yürütülmüştür. Çalışmanın evrenini 2022–2023 eğitim öğretim yılında Erzurum ilinde farklı türlerdeki liselerde görev yapan öğretmenler oluşturmaktadır. Araştırmanın evreni çok geniş olduğundan dolayı evrenden basit tesadüfi örnekleme yöntemi ile seçilen 500 öğretmen araştırmanın örneklemini oluşturmaktadır. Araştırmada veri toplama aracı olarak Maslach ve Jackson (1981) tarafından geliştirilen ve Maslach’ın adıyla literatüre geçen ve 22 maddeden oluşan yedi dereceli likert tipi bir ölçek olan Maslach Tükenmişlik Envanteri kullanılmıştır. Veriler normallik testlerinde normal dağılım gösterdikleri için parametrik testlerden t testi ve Anova testi kullanılmıştır. Verilerin analiz edilmesi sonucunda erkek lise öğretmenlerin mesleki tükenmişlik düzeylerinin kadın öğretmenlere göre daha yüksek olduğu tespit edilmiştir. Ayrıca öğretmenlerin yaşları ve mesleki kıdemleri arttıkça mesleki tükenmişlik düzeylerinin de arttığı tespit edilmiştir. Bununla birlikte lise öğretmenlerinin haftalık girdikleri ders saat sayısı arttıkça mesleki tükenmişlik düzeylerinin arttığı belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Lise öğretmenleri, Mesleki tükenmişlik, Stres, Çalışma

Kaynakça

• Baltaş, Z. ve Baltaş, A (2008). Stres ve Başa Çıkma Yolları. (24. Baskı). Remzi Kitabevi, İstanbul.
• Başol, G., & Altay, M. (2009). Eğitim yöneticisi ve öğretmenlerin mesleki tükenmişlik düzeylerinin incelenmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 58(58), 191- 216.
• Çelik, M., & Yılmaz, K. (2015). Öğretmenlerin mesleki profesyonelliği ile tükenmişlikleri arasındaki ilişki. Sakarya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 30, 93-122.
• Erdemoğlu Şahin, D. (2007). Öğretmenlerin mesleki tükenmişlik düzeyleri. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Filiz, Z. (2014). Öğretmenlerin iş doyumu ve tükenmişlik düzeylerinin incelenmesi. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 10(23), 157-172.
• Gökbulut, B. & Dindaş, S. (2022). Öğretmenlerin mesleki tükenmişlik ve teknostres düzeylerinin incelenmesi. International Journal of Eurasia Social Sciences (IJOESS), 13(47), 42- 59.
• Gündüz,B. (2005). İlköğretim öğretmenlerinde tükenmişlik. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, (1) 1, 152-166.
• Hu, Y. (2017). The relationship between job burnout of kindergarten teachers in shanghai and their personality traits (Unpublished doctoral dissertation). University of the Pacific, California.
• Işıkhan, V. (2004). Çalışma Hayatında Stres ve Başa Çıkma Yolları. Ankara: Sandal Yayınları.
• İkiz, F. E. (2010). Psikolojik danışmanların tükenmişlik düzeylerinin incelenmesi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(2), 25-43.
• Karasar, N. (2016). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Kayabaşı, Y. (2008). Bazı değişkenler açısından öğretmenlerin mesleki tükenmişlik düzeyleri. Sosyal Bilimler Dergisi, 20, 191-212.
• Kerlinger, F. N. & Lee, H. B. (1999). Foundations Of Behavioral Research. New York: Harcourt College Publishers.
• Kırılmaz, A. Y.; Çelen, Ü. & Sarp, N. (2003). İlköğretimde çalışan bir öğretmen grubunda “Tükenmişlik Durumu” araştırması. İlköğretim On-Line, 2(1), 2-9.
• Maslach, C. & Jackson, S.E. (1981). The measurement of e xperienced burnout. Journal of Occupational Behavior, 2, 99-113.
• Maslach, C., Schaufeli, W. & Leiter, M.P. (2001). Jop burnout, Annual Review of Psychology.
• Mertens, D. M. (2014). Research And Evaluation in Education And Psychology: Integrating Diversity With Quantitative, Qualitative, And Mixed Methods. New York: Sage.
• Oruç, S. (2007). Özel Eğitim Alanında Çalışan Öğretmenlerin Tükenmişlik Düzeylerinin Bazı Değişkenler Açısından Değerlendirilmesi (Adana Örneği). Yayınlanmış Yüksek lisans tezi, Çukurova Üniversitesi.
• Polat, D. (2019). Öğretmenlerin yılmazlık düzeyleri ile iş doyumu, mesleki tükenmişlik, örgütsel bağlılık düzeyleri ve örgüt iklimi algıları arasındaki ilişkilerin incelenmesi. Yayınlanmış yüksek lisans tezi, Sakarya Üniversitesi.
• Sabuncuoğlu, Z. ve Tüz, M. (2001). Örgütsel Psikoloji. Bursa: Ezgi Kitabevi
• Seferoğlu, S. S., Yıldız, H., & Yücel, Ü. A. (2014). Öğretmenlerde tükenmişlik: Tükenmişliğin göstergeleri ve bu göstergelerin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Eğitim ve Bilim, 39(174), 348-364.
• Sezer, F. (2012). Examining of teacher burnout level in terms of some variables. International Online Journal of Educational Sciences, 4(3), 617-631.
• Sezgin, F., & Kılınç, A. Ç. (2012). İlköğretim okulu öğretmenlerinin mesleki tükenmişlik düzeyleri ile örgütsel vatandaşlık davranışları arasındaki ilişki. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 13(3), 103-127.
• Sucuoğlu, B. & Kuloğlu-Aksaz, N. (1996). Özürlü Çocuklarla Çalışan Öğretmenlerde Tükenmişliğin Değerlendirilmesi. Türk Psikoloji Dergisi, 10, 36. 44-60.
• Sürgevil Dalkılıç, O. (2014). Çalışma hayatında tükenmişlik sendromu tükenmişlikle mücadele teknikleri. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Tuğrul, B. & Çelik, E. (2002). Normal Çocuklarla Çalışan Anaokulu Öğretmenlerinde Tükenmişlik. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2, 12.
• Tunaboylu, M. (2015). İlkokul ve ortaokul öğretmenlerinin mesleki tükenmişlik düzeyleri. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Okan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.