An Evaluation On Urartian Seals Based On A Semispherical Urartian Stamp Seal Which Brought To The Diyarbakır Museum By Buying It

Yıl 2016, Cilt: 6 Sayı: 2/1, 368 - 378, 01.07.2016

Esra Kaçmaz Levent

Öz

Summary: From the Neolithic Era that they emerged, in various geographies and by various civilisations seals had been used as a symbol of power, ownership and status for many yeras. The depictions and texts which were engraved to the seals gives us impartant informations about life styles, belief systems, senses of art and many topics related to the civilisations that they were belong to. Latest studies which were held in Near-East shows that the emergence of the examples of the first seal dates back to the late 8th millennium B.C. Seals are not only reflect the reality,ownership and social status but also they are a kind of precaution against an unusual situation like theft. Seals had been widely used by Urartians between 900-600 B.C. Urartian seals/stamps which have an important place in Anatolian seal development holds a very important position in terms of form, depictions engraved on it and crafting techniques. “Sacred Tree” and “Goat” depicted on the Hemispherical shaped stamp seal which were brought through purchase to the Diyarbakır Museum and which has 13/63/77 inventory number. Description which is frequently used in Urartian art is very important and remarkable for seal craft. This seal is of 1.7 cm high and 1.5 cm width. It has two holes and one side of the hole is bigger than the other side. These holes collaterally connect with the other side of the hole. The diameter of the bigger hole is 0.4 cm and the diameter of the smaller hole is 0, 3.5 cm. On the stamp side there is a stylized ibex (mountain goat) facing to the secred tree. Horn is long and downward curved. The body and the legs are lank, the tail is short and upward curved. Secred tree and goat depictions which are popularly crafted in Urartian art appear as a result of cultural interactions between Assyrians’ and Urartians’. Sacred tree depictions which are described in various styles in Urartian art bear religious meanings in addition to their protection aim. The goat and secred tree depictions taking place on the seal that examined by us are expressions symbolizing action of life cycle.

Anahtar Kelimeler

Seal, Diyarbakır Museum, Urartian, Stamp Seal, Sacred Tree, Ibex (mountain goat)

Diyarbakır Müzesine Satın Alma Yoluyla Gelen Yarı Küre Formlu Bir Urartu Damga Mühüründen Yola Çıkarak Urartu Mühürleri Üzerine Bir Değerlendirme

Öz

Mühürler, ortaya çıktıkları Neolitik Dönem’den itibaren güç, aitlik ve statünün bir simgesi olarak uzun yıllar farklı coğrafyalarda farklı toplumlar tarafından kullanılmışlardır. Mühürler üzerine kazınmış tasvirler ve metinler, ait oldukları toplumların yaşam biçimleri, inanç sistemleri ve sanat anlayışları gibi pek çok konuda bizlere önemli bilgiler sunmaktadır. Yakındoğu’da yapılan son çalışmalar, ilk mühür örneklerinin ortaya çıkışının M.Ö. 8. bin yılın sonlarında başladığını ortaya koymaktadır. Mühürler; gerçekliği, aitliği, sosyal statüyü belirttiği gibi aynı zamanda hırsızlık gibi olağan dışı bir duruma karşı da alınan bir tedbirdir. Mühürler, M.Ö. 900-600 yılları arasında yaşamış olan Urartular ’da da yaygın olarak kullanılmıştır. Anadolu mühür gelişimi içerisinde önemli bir yere sahip olan Urartu mühürleri, form, üzerlerinde işlenen betimlemeler ve teknik açıdan önemli bir yere sahiptir. Diyarbakır Müzesi’ne satın alma yoluyla gelmiş olan 13/ 63/ 77 Envanter numaralı yarı küre formlu damga mühürde “Kutsal Ağaç ve Keçi” betimlenmiştir. Urartu sanatında sıkça kullanılan betim, mühürcülük sanatında da önemli ve dikkat çekicidir. Mühür, 1.7 cm yüksekliğinde, 1.5 cm genişliğindedir. Bir tarafında biri büyük diğeri küçük olmak iki deliğe sahiptir. Bu delikler diğer tarafta yer alan delikle paralel birleşmektedir. Büyük delik çapı 0.4 cm küçük delik çapı ise 0, 3.5 cm’dir. Damga yüzünde; kutsal ağaca doğru yönelen stilize edilmiş dağ keçisi yer almaktadır. Boynuz uzun ve aşağı doğrudur. Gövde ve bacaklar ince uzundur, kuyruk kısa yukarı doğrudur. Urartu sanatında sevilerek işlenen kutsal ağaç ve keçi betimlemeleri Assur – Urartu kültür etkileşiminin bir sonucu olarak karşımıza çıkmaktadır. Urartu sanatında değişik biçimlerde tasvir edilen kutsal ağaç betimleri, koruyucu amacının yanı sıra dinsel anlamlar da taşımaktadır. İncelediğimiz mühür üzerinde yer alan dağ keçisi ve kutsal ağaç betimi yaşamın döngüsel devinimini simgeleyen anlatımlardır.

Anahtar Kelimeler

Mühür, Diyarbakır Müzesi, Urartu, Damga Mühür, Kutsal Ağaç, Dağ keçisi