James Joyce’un “The Sisters” Adlı Kısa Hikâyesinin Türkçe Çevirilerinde Kültürel Unsurlar ve Çeviri Stratejileri

Yıl 2017, Cilt: 7 Sayı: 2/1, 182 - 191, 27.12.2017

Selen Tekalp

Öz

Bu
çalışmada, James Joyce’un “Kız Kardeşler [The Sisters]” adlı kısa hikâyesinin iki
ayrı çevirisinde çevirmenlerin kültürel öğeleri çevirirken yararlandıkları
stratejiler incelenmiştir.  Amaç,
çevirmenlerin aynı esere yaklaşımının ne ölçüde değiştiğini ve hangi durumlarda
ne tür stratejiler kullandıklarını saptamaktır. Türkçe çeviriler karşılaştırmalı
olarak incelenmiş, çevirmenlerin kaynak metin ile hedef metne yaklaşımları kullandıkları
stratejilerden yola çıkılarak tespit edilmiştir. Çevirilerden biri Murat Belge
tarafından 1987 yılında, diğeri ise kitabın basımının yüzüncü yılı dolayısıyla
2015 yılında Merve Tokmakçıoğlu tarafından yapılmıştır. Çalışmada, çevirmenlerin
kültürel öğeleri çevirirken ne tür sorunlarla karşılaştığı ve kaynak metinde
iletilmek istenen mesajı hedef metne hangi şekilde aktardığı Newmark’ın ve
Venuti’nin kuramlarından yararlanılarak analiz edilmiştir..

Anahtar Kelimeler

Çeviribilim, Dublinliler, çeviri stratejileri, kültürel öğeler

Kaynakça

• Ağıldere, S. & Yener, Ş. (1999). The Problem of Translation of Cultural Features into English and French in Yaşar Kemal’s Works, Ortadirek, The wind from the Plain and Le Plier. 1th Int. International Hacettepe Conference. Cultural Encounters and Cultural Differences. Beytepe-Ankara.
• Aixela, J. F. (1996). Culture-specific items in translation. In R. Alvarez, & C. A. Vidal (Eds.), Translation, power, subversion (pp. 52-78). Frankfurt: Multilingual matters.
• Baker, M. (1997). The Routledge Encyclopedia of Translation Studies. London/New York: Routledge.
• Bassnet, S. (1992). Translation studies. London/New York: Routledge.
• Davies, E. E. (2003). A Goblin or a dirty nose: The treatment of culture-specific references in translation of the Harry Potter books. The Translator, 9(1), 65-100. doi: 10.1080/13556509.2003.10799146
• Even-Zohar, I. (1978/2004). ‘The position of translated literature within the literary polysystem’, in L. Venuti (ed.) (2004), pp. 199–204.
• Gürçağlar, Ş. (2011). Çevirinin ABC’si. İstanbul: Say Yayınları
• Haldan, A. & Mutlu, G. (2014). Yaşar Kemal’in ‘Hüyükteki Nar Ağacı’ adlı Eserinin ‘Granatapfelbaum’ adlı Çevirisine Dilsel, Toplumsal ve Çeviribilimsel Bir Bakış. Dil ve Edebiyat Eğitimi Dergisi, 12, 26- 46.
• Joyce, J. (1987). Dublinliler (Çeviren: M. Belge). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Joyce, J. (2015). Dublinliler (Çeviren: M. Tokmakçıoğlu). İstanbul: Aylak Adam.
• Bassnett, S. & Lefevere, A. (eds) (1990) Translation, History and Culture, London andNew York: Pinter.
• Munday, J. (2001). Introducing translation studies. London and New York: Routledge.
• Munday, J. (2009). The Routledge companion to translation studies. USA and Canada: Routledge.
• Newmark, P. (1988a). Approaches to translation. UK: Prentice- Hall International. Prentice Hall International.
• Newmark, P. (1988b). A textbook of translation. New York and London: Prentice- Hall.
• Nord, C. (1997). Translating as a purposeful activity: Functionalist approaches explained. UK and USA: St. Jerome Publishing.
• Reiss, K. (1981). Type, kind and individuality of text: Decisión making in translation. (Çeviren: S. Kitron). Poetics Today, 2(4), 121-131.
• Tosun, N. (2009). Dublin’in Bilinçaltı: James Joyce. Hece: Şehirlerin Dili, 18, 359-368. Alınan yer http://tosunnecip.blogcu.com/dublin-in-bilincalti-james-joyce-necip-tosun/5542615
• Toury, G. (1978/2004) ‘The nature and role of norms in literary translation’, in L. Venuti (ed.) (2004), pp. 205–18.
• Venuti, L. (1995) The Translator’s Invisibility: A History of Translation, London and New York: Routledge.
• Vermeer, H. J. (2000). Skopos and commission in translational action. In L. Venuti (Ed.), The translation studies reader (pp. 221-232). London: Routledge.
• Williams, J. & Chesterman, A. (2002). The map: A beginner’s guide to doing research in translation studies. Manchester: St. Jerome Publishing.