The Conservatism Approach Of The National Vision Parties

Yıl 2023, Cilt: 13 Sayı: 2, 55 - 77, 31.12.2023

Muhittin Işık

https://doi.org/10.55024/buyasambid.1368825

Öz

This study aims to outline understanding of conservatism of the parties representing the National Vision tradition (National Order Party, National Salvation Party, Welfare Party, Virtue Party, Saadet Party) through conservative values (tradition, religion, family, society, property, authority etc.). Although there many studies in the literature about National Vision parties, it has been observed that there are no academic studies directly examining the conservatism understanding of these parties. This study claims to significantly address this gap in the literature. In this context, the conservative attitudes of National Vision parties were analyzed by using primary sources through an extensive literature review and in-depth analysis method. In this study a periodic distinction was made as before and after 1980 in order to fully understanding the conservatism approach of National Vision parties. In this context, although the two National Vision Movement parties operating in the pre-1980 period (National Order Party and National Salvation Party) attached importance to conservative values, especially religion and family. In the post-1980 period, Welfare Party, one of the parties representing the National Vision tradition internalized conservative values but the successor parties (Virtue Party and Saadet Party) rather than conservative values such as democracy, secularism, human rights etc. emphasized the issues.

Anahtar Kelimeler

National Vision, National Vision Parties, Erbakan, Conservatism, Spiritual Development

Milli Görüş Partilerinin Muhafazakârlık Anlayışı

Öz

Bu çalışma Milli Görüş geleneğini temsil eden partilerin (Milli Nizam Partisi, Milli Selamet Partisi, Refah Partisi, Fazilet Partisi, Saadet Partisi) muhafazakârlık anlayışını muhafazakâr değerler (gelenek, din, aile, toplum, mülkiyet, otorite vb.) üzerinden ana hatlarıyla ele almayı amaçlamıştır. Literatürde Milli Görüş partilerini konu edinen çok sayıda çalışma bulunmakla birlikte söz konusu partilerin muhafazakârlık anlayışını doğrudan irdeleyen akademik çalışmaların olmadığı gözlenmiştir. Bu çalışma ise literatürdeki bu boşluğu önemli ölçüde giderme iddiasındadır. Bu çerçevede geniş bir literatür taraması ve derinlemesine analiz metoduyla birincil kaynaklardan yararlanılarak Milli Görüş partilerinin muhafazakâr tutumları analiz edilmiştir. Milli Görüş partilerinin muhafazakârlık anlayışının tam anlamıyla anlaşılması için 1980 öncesi ve sonrası biçiminde bir dönemsel kategoriye gidilmiştir. Bu kapsamda 1980 öncesi dönemde faaliyet yürüten iki Milli Görüş Hareketi partisi (Milli Nizam Partisi ve Milli Selamet Partisi) muhafazakâr değerlerden özellikle din ve aileye önem atfetmiş olmakla birlikte 1980 sonrası dönemde Milli görüş geleneğini temsil eden partilerden Refah Partisi muhafazakâr değerleri özümsemiş ancak ardıl partiler (Fazilet Partisi ve Saadet Partisi) muhafazakâr değerlerden ziyade demokrasi, laiklik, insan hakları vb. konulara vurgu yapmıştır.

Anahtar Kelimeler

Milli Görüş, Milli Görüş Partileri, Erbakan, Muhafazakârlık, Manevi Kalkınma

Kaynakça

• Akdoğan, Y. (2004). AK Parti ve muhafazakâr demokrasi. İstanbul: Alfa Yayınları.
• Akın, M. H. ve Coşkun, B. (2017). Türkiye siyasi kültüründe sağ-sol ayrımı ve Millî Görüş Hareketi. Turkish Studies, 12 (8), 1-10.
• Akkaş, H. H. (2004). Muhafazakâr düşünce ve Edmund Burke. Ankara: Kadim Yayınları.
• Akşin, S. (2014). Siyasal tarih (1995-2003). S. Akşin (Ed.), Türkiye Tarihi 5: Bugünkü Türkiye 1980-2003 (ss. 165-186). İstanbul: Cem Yayınevi.
• Arpacı, I. ve Baharçiçek, A. (2017). Milli Görüş partilerinin programklarının dış politika analizi. Bingöl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7 (İktisat özel sayısı), 115-126.
• Aydın, S. & Taşkın, Y. (2017). 1960’tan günümüze Türkiye tarihi. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Barry, N. (2004). Rasyonalizm, muhafazakârlık ve demokrasi. Uluslararası muhafazakârlık ve demokrasi sempozyumu (ss. 34-50). Ankara: AK Parti Yayınları.
• Baykal, Ö. (2021). Sağ bir siyaset olarak Milli Görüş hareketi. Muhafazakâr Düşünce Dergisi, 17 (60), 34-58.
• Baykal, Ö. ve Çaha, Ö. (2017). Politik aktör olarak Türk siyasetindeki yeri. Akademik Hassasiyetler, 4 (8), 1-18.
• Baykal, Ö. ve Çaha, Ö. (2020). Milli Görüş hareketi ve sivil toplum. Muhafazakâr Düşünce Dergisi, 17(60), 138-163.
• Bora, T. (1997). Muhafazakârlığın değişimi ve Türk muhafazakârlığında bazı yol izleri. Toplum ve Bilim, (74), 6-30.
• Bora, T. ve Canefe, N. (2017). Türkiye’de popülist milliyetçilik. T. Bora & M. Gültekingil (Ed.), Modern Türkiye’de siyasi düşünce: Milliyetçilik (ss. 635-662). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Bora, T. ve Onaran, B. (2017). Nostalji ve muhafazakârlık: “Mazi cenneti”. T. Bora ve M. Gültekingil (Ed.), Modern Türkiye’de siyasi düşünce muhafazakârlık (ss. 234-260). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Çaha, Ö. ve Baykal, Ö. (2017). Milli Görüş hareketinin kuruluşu: Türk siyasetinde Milli Nizam Partisi deneyimi. Gaziantep Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 19 (3), 788-806.
• Çakır, R. (1994). Ne şeriat ne demokrasi: Refah Partisi’ni yeniden anlamak. İstanbul: Metis Yayınları.
• Çakır, R. (2018). Millî Görüş Hareketi. T. Bora & M. Gültekingil (Ed.), Modern Türkiye’de siyasi düşünce İslâmcılık (ss. 544-575). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Çalmuk, F. (2001). Erbakan’ın Kürtleri: Milli Görüş’ün Güneydoğu politikası. İstanbul: Siyahbeyaz Yayınları.
• Çalmuk, F. (2018). Necmettin Erbakan. T. Bora & M. Gültekingil (Ed.), Modern Türkiye’de siyasi düşünce İslâmcılık (ss.550-567). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Çavdar, T. (2019). Türkiye’nin demokrasi tarihi: 1950’den günümüze. Ankara: İmge Kitabevi.
• Demirkanoğlu, Y. (2018). Türkiye’de muhafazakâr sağ ve kadın: MSP’den AK Parti’ye değişen siyasal panaroma. Bursa: Ekin Basım Yayım Dağıtım.
• Duman, F. (2017). Muhafazakâr ideolojide farklı düşünce gelenekleri bağlamında muhafazakârlığın doğası. Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 10 (1), 15-34.
• Erdoğan, M. (2012). 28 Şubat günlüğü postmodern darbenin anatomisi. Ankara: Orion Kitabevi.
• Fazilet Partisi (1998). Parti programı. https://kurzman.unc.edu/wp-content/uploads/sites/1410/2011/06/Fazilet_Partisi_1998.pdf Erişim Tarihi: 03.11.2023.
• Fazilet Partisi Seçim Beyannamesi (18 Nisan 1999). Günışığında Türkiye. seçim%20beyannameleri/fazilet%20partisi%201999%20seçim%20beyannamesi.pdf Erişim Tarihi: 08.02.2022.
• Fedayi, C. (2019). Osmanlı’dan günümüze Türkiye’de sağ siyaset. Ankara: Kadim Yayınları.
• Feridunoğlu, İ. C. (2013). Günümüz Türkiyesi’nde muhafazakârlık kavramının Hürriyet ve Yeni Şafak gazeteleri bağlamında içerik analizi yöntemiyle analizi. (Yayınlanmamış doktora tezi). Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Genç, E. ve Coşkun, T. (2015). Muhafazakârlık ve Türkiye muhafazakârlıklarının bazı halleri. Niğde Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 8 (1), 27-40.
• Göle, N. (2011). Melez desenler: İslâm ve modernlik üzerine. İstanbul: Metis Yayınları.
• Gürel, T. (2007). Türk siyasi tarihinde muhafazakârlık kimliği ve AKP örneği incelemesi. (Yayınlanmamış doktora tezi). Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Işık, M. (2018). 28 Şubat Postmodern Darbe Sürecinde Rol Oynayan Aktörler Hakkında Bir Değerlendirme. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Diyarbakır.
• Işık, M. (2023a). 1980 sonrası dönemde Türkiye’de muhafazakâr düşüncenin evrimi (1980-2001). (Yayınlanmamış doktora tezi). Hatay Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Hatay.
• Işık, M. (2023b). Dünya’da ve Türkiye’de muhafazakârlık. Ankara: Astana Yayınları.
• İnce, A. (2017). Nakşîlik-siyaset ilişkisi bağlamında Türkiye’de dinî gruplar ve Millî Görüş. Turkish Studies, 12 (10), 143-164.
• Mannheim, K. (1969). Essays on sociology and social psychology. London: Routledge and Kegan Paul.
• Mardin, Ş. (2013). Türkiye’de din ve siyaset. M. Türköne & T. Önder (Ed.), İstanbul: İletişim Yayınları.
• Millî Nizam Partisi (26 Ocak 1970). Parti programı. http://www.esam.org.tr/pdfler/siyasi_dokumanlar/1%20MNP/MNP%201970%20Milli%20Nizam%20Partisi%20Program%C4%B1.pdf Erişim Tarihi: 03.06.2021.
• Millî Nizam Partisi (8 Şubat 1970). Kuruluş beyannamesi. http://www.esam.org.tr/pdfler/siyasi_dokumanlar/1%20MNP/MNP%201970%20Kurulu%C5%9F%20Beyannamesi.pdf Erişim Tarihi: 03.06.2021.
• Millî Selamet Partisi (1976). Tüzük ve program. İstanbul: Diner Matbaası. http://www.esam.org.tr/pdfler/siyasi_dokumanlar/2%20MSP/1976_Program%20ve%20T%C3%BCz%C3%BCk%203.pdf Erişim Tarihi: 05.06.2021.
• Mollaer, F. (2011). Klasik muhafazakârlıktan tekno-muhafazakârlığa: Tanım sorunları, temeller ve değişmeler. Doğu Batı Düşünce Dergisi, 14 (58), 59-72.
• Oakeshott, M. (2004). Muhafazakâr olmak üzerine. (Çev: İ. Seyrek), Muhafazakâr Düşünce, 1 (1), 55-78.
• Ortaylı, İ. (2016), Millî kelimesini en doğru anlayan Erbakan’dır. Zaman Kaybolmaz, https://www.youtube.com/watch?v=AdCbEpJ7dzw&t=7s&ab_channel=SaadetEskisehir Erişim Tarihi: 29.09.2021.
• Özbudun, E. & Hale, W. (2010). Türkiye’de İslâmcılık, demokrasi ve liberalizm: AKP olayı. (Çeviren: E. Özbudun & K. Göksel). İstanbul: Doğan Kitap.
• Özçelik, M. (2016). Siyasi bir ideoloji olarak muhafazakârlık ve Türkiye’de muhafazakâr-demokrat kimliğiyle AK Parti. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Necmettin Erbakan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Özipek, B. B. (2017). Muhafazakârlık nedir?. Ankara: Liberte Yayınları.
• Refah Partisi (1983). Parti tüzüğü. http://www.esam.org.tr/pdfler/siyasi_dokumanlar/3%20RP/RP%201983_tuzuk.pdf Erişim Tarihi: 06.06.2021.
• Refah Partisi (Ekim 1996). Parti tüzüğü. Siyasi%20parti%20tüzük%20ve%20programları/rp%20tüzüzk%201996.pdf Erişim Tarihi: 09.02.2022.
• Refah Partisi Programı (1986). Parti programı. Eser matbaası: Samsun.
• Refah Partisi Seçim Beyannamesi (20 Ekim 1991). Yeni bir dünya ‘mutluluk’. seçim%20beyannameleri/rp%201991%20seçim%20beyannamesi.pdf Erişim Tarihi: 08.02.2022.
• Saadet Partisi (2000). Parti tüzüğü. https://saadet.org.tr/upload/file/e8f71be8fcb394274f5ee8b666376c2b.pdf Erişim Tarihi: 06.06.2021.
• Saadet Partisi (2019). Parti programı. https://saadet.org.tr/upload/file/992649b84c8d390c3ba07fdb6c403965.pdf Erişim tarihi: 02.11.2023.
• Saadet Partisi (3 Kasım 2002). Seçim beyannamesi. Alınan yer http://www.esam.org.tr/pdfler/siyasi_dokumanlar/5%20SP/sp_2002_secim_beyannamesi.pdf Erişim Tarihi: 10.06.2021.
• Safi, İ. (2007). Türkiye’de muhafazakâr siyaset ve yeni arayışlar. Antalya: Lotus Yayınevi.
• Sarıbay, A. Y. (2018). Millî Nizam Partisi’nin kuruluşu ve programının içeriği. T. Bora & M. Gültekingil (Ed.), Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce İslâmcılık (ss. 576-590). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Subaşı, N. (2013). Devlet, cemaat(ler) ve İslâmcılık. İ. Kara & A. Öz (Ed.), Türkiye’de İslâmcılık düşüncesi ve hareketi sempozyum tebliğleri (ss. 568-578). Zeytinburnu Belediyesi Kültür Yayınları, İstanbul.
• Tekin, Ü. (2004). AK Parti’nin muhafazakâr demokrat kimliği. Ankara: Orient Yayınevi.
• Tokgöz, O. (1994). 1991 genel seçiminde Refah Partisi: Siyasal reklamlarda yer alan imgeler ve söylem üzerine bir araştırma. Amme İdaresi Dergisi, 27 (1), 19-41.
• Topal, Demiroğlu, E. (2014). Yeni toplumsal hareketler: Bir literatür taraması. Marmara Üniversitesi Siyasal Bilimler Dergisi, 2 (1), 133-144.
• Uzgel, İ. (2013). AKP: Neoliberal dönüşümün yeni aktörleri. İ. Uzgel & B. Duru (Der.), AKP kitabı: Bir nönüşümün bilançosu (2002-2009) (ss. 11-39). Ankara: Phoenix Yayınları.
• Yavuz, M. H. (2018). Millî Görüş Hareketi: Muhalif ve modernist gelenek. T. Bora & M. Gültekingil (Ed.), Modern Türkiye’de siyasi düşünce İslâmcılık (ss. 591-603). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Yayla, A. (2007, 1 Ocak). Atilla Yayla ile muhafazakârlık üzerine. (Konuşan: Nuri Çakır), Köprü Dergisi, (97). https://www.koprudergisi.com/kis-2007/atilla-yayla-ile-muhafazakarlik-uzerine/ Erişim Tarihi: 03.11.2023.
• Yayla, A. (2019). Siyasi düşünceler sözlüğü. İzmir: Adres Yayınları.
• Yıldız, A. (2004). Ak Parti’nin yeni muhafazakâr demokratlığı: Türkiye siyasetinde adlandırma problemi. Liberal Düşünce, 5-12.
• Yılmaz, A. (2016). Çağdaş siyasal akımlar. İstanbul: Vadi yayınları.
• Yılmaz, S. (2016). Millî Görüş Hareketi: Toplumsal hareketlerde çerçeve değişimi etkisi. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 5 (4), 1164-1185.
• Yüksel, E. (2004). Medya Güvenlik Kurulu: 28 Şubat sürecinde medya, MGK ve siyaset bağlantısı. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi İletişim Bilimleri Fakültesi Yayınları.
• Zariç, S. (2017). Söylem ve belge analiziyle Adalet ve Kalkınma Partisi ile Saadet Partisi arasında laiklik meselesine yaklaşım farkı. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (28), 311-324.