Elektronik İmzalı Belgelerin Delil Değerinin Korunmasında Mevzuatta Öngörülen Delil Özelliklerinin İncelenmesi

Year 2020, , 120 - 142, 31.12.2020

Özhan Sağlık , Niyazi Çiçek

https://doi.org/10.33721/by.828160

Cited By: 1

Abstract

E-imza teknolojileri, günümüzde e-imzalı belgelerin delil değerini koruması için sahip olması gereken özellikleri karşılayabiliyorken, ilerleyen yıllarda nasıl bir durumla karşılaşılacağıyla alakalı tereddütler henüz giderilememiştir. E-imza algoritmalarının teknolojik eskimeye uğraması, saldırı ihtimali gibi güvenlik açıkları, uygulama yazılımlarının eksikliği ve teknolojik göç yöntemleriyle ilgili sonuçların henüz yeteri kadar görülmemesi gibi çeşitli riskler söz konusudur. Bu riskler, e-imza doğrulanamazsa ya da doğrulama sırasında şüpheye düşülürse ne yapılabilir, belgelerin delil değeri nasıl korunabilir sorularını gündeme getirmektedir. E-imza ile ilgili şüpheye düşüldüğünde sertifika doğrulaması yapılmakta; bir karara varılamazsa bilirkişiye başvurulabilmektedir. Bunların yanı sıra elektronik belge yönetim sistemlerinde (EBYS) kayıt altına alınan e-imzalı belgelerin delil değerinin korunmasında başka mekanizmaların da kullanılabileceği düşünülmektedir. Bu mekanizmalardan biri olarak söz konusu belgelerin mevzuatta yer alan delil özelliklerine göre üretilip üretilmediğini değerlendirmek amacıyla kullanılabilecek bir kontrol listesinin belgelerin delil değerinin korunmasına olumlu bir katkı yapacağı kanaati savunulmaktadır. Çalışmada, nitel araştırma yöntemi kullanılmaktadır.Mevzuatta e-imzalı belgelerin sahip olması gereken özellikler,delil değerinin korunmasında bir kontrol listesi oluşturmak hedefiyle incelenmiştir.Bu kontrol listesi aracılığıyla e-imzalı belgelerin delil değerinin korunup korunmadığının değerlendirilebileceği önerilmektedir.

Keywords

E-imzalı Belgeler, EBYS, Delil Değeri, Mevzuat

Surveying the Evidential Features Prescribed in Legislation on Preserving the Evidential Value of Electronic Signed Records

Abstract

While e-signature technologies can meet the features that e-signed records should have to preserve their evidential value, the doubts about what kind of situation will be encountered in the coming years have not been resolved yet.There are various risks such as technological ageing of e-signature algorithms, security vulnerabilities like the possibility of attacks, the lack of application software and the consequences of technological migration methods are not yet seen enough. These risks raise the questions of what can be done if the e-signature cannot be validated or if there is a doubt during the validation, how can the evidential value of the records are preserved. In case of doubt about e-signature, the certificate is validated, and if a decision cannot be reached, an expert can be consulted. In addition to these, it is considered that other mechanisms can be used to protect the evidential value of e-signed records recorded in electronic records management systems (ERMS). As one of these mechanisms, it is argued that a checklist can be used to assess whether the records are produced according to the evidential characteristics in the legislation will make a positive contribution to the preservation of the evidential value of the records. A qualitative research method is used in the study. The features that e-signed records should have in the legislation have been examined with the aim of generating a checklist to protect the evidential value. It is suggested thatit can be assessed whether the evidential value of e-signed records is preserved through this checklist.

Keywords

E-signed Records, ERMS, Evidential Value, Legislation

References

• Acar, A. E. (2012). Medeni Muhakeme Hukukunda Elektronik İmzalı Belgelerin Delil Niteliği. İstanbul: On İki Levha Yayıncılık.
• Bankacılık Kanunu. Kanun No: 5411, Resmî Gazete [R.G]., S 25983 Mükerrer, tar. 01.11.2005. Erişim Adresi: http://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.5411.pdf.
• Bankaların Bilgi Sistemleri ve Elektronik Bankacılık Hizmetleri Hakkında Yönetmelik.R.G., S 31069, tar. 15.03.2020. Erişim Adresi: https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2020/03/20200315-10.htm.
• Bankaların Muhasebe Uygulamalarına ve Belgelerin Saklanmasına İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik. R.G., S 26333, tar. 01.11.2006. Erişim Adresi: http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2006/11/20061101.htm.
• Ber, A. S. (2018). Elektronik Konişmento. Ankara: Seçkin Yayınları.
• Berkin, N. (1946). İspat Hukukunda Senet Delili ve Yazılı Şekil. İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, 12(4), 1175-1192.
• Bilgi Alışverişi, Takas ve Mahsuplaşma Kuruluşlarında Bilgi Sistemleri Yönetiminde Esas Alınacak İlkeler ile İş Süreçleri ve Bilgi Sistemlerinin Denetimine İlişkin Tebliğ. R.G., S 28841, tar. 04.12.2013. Erişim Adresi: http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2013/12/20131204.htm.
• Bilgi Edinme Hakkı Kanunu. Kanun No: 4982, R.G., S 25269, tar. 24.10.2003. Erişim Adresi: http://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.4982.pdf.
• Bilgi Teknolojileri Kurumu [BTK]. (2012).Elektronik İmza Kullanım Profilleri Rehberi. Erişim Adresi: https://www.btk.gov.tr/uploads/pages/elektronik-imza-kullanim-profilleri-rehberi-5a33ff5b59f93.pdf.
• Boudrez, P. (2007). Digital Signatures and Electronic Records.Archival Science, 7(2), 180-191.
• Bölge Adliye ve Adlî Yargı İlk Derece Mahkemeleri ile Cumhuriyet Başsavcılıkları İdarî ve Yazı İşleri Hizmetlerinin Yürütülmesine Dair Yönetmelik.R.G., S 29437, tar. 06.08.2015. Erişim Adresi: //www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2015/08/20150806-3.htm.
• Bralic, V., Kules, M. ve Stancic, H. Vladamir Bralic (2017). A Model for Long-term Preservation of Digital Signature Validity: TrustChain. InFuture 2017, Zagreb, 8-10 Kasım 2017, Yayına Hazırlayanlar: Iana Atassova, Wajdi Zaghouani, Bruno Kragic, Kuldar Aas, Hrvoje Stancic ve Sanja Seljan, 89-103.
• BTK. Kayıtlı Elektronik Posta Hizmet Sağlayıcılarının Birlikte Çalışabilirliğine İlişkin Usul ve Esaslar. Erişim Adresi:https://www.btk.gov.tr/uploads/pages/kephsbirliktecalisabilirlikusulesas-5a3406e891d77.pdf.
• Cansel, E. ve Özel, Ç (2017). Borçlar Hukuku Genel Hükümler Cilt: 1. 2.bs. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Centel, N. (2012). Ceza Muhakemesi Hukuku, 9. bs.İstanbul: Beta Basım Yayınları.
• Ceza Muhakemesi Kanunu. Kanun No: 5271, R.G., S 25673, tar. 17.12.2004. Erişim Adresi: http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2004/12/20041217.htm#1.
• Çetin, S. ve Ateş, D. (2019). Avukatlık ve Noterlik Hukuku, 2. baskı. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Çiçek, N. (2009). Modern Belgelerin Diplomatiği. İstanbul: Derlem Yayınları.
• Çiçek, N. (2016). Elektronik Belge Yönetimi Uygulamalarında Dosya Bütünlüğü Problemi.Kurumsal Belleklerin Geleceği: Dijitalleştirme-Elektronik Arşiv-Elektronik Belge Yönetimi. E-Beyas 2015 Sempozyumu, 21-22 Ekim 2015, Yayına Hazırlayanlar: Fahrettin Özdemirci, Nevzat Özel, Tolga Çakmak, Zeynep Akdoğan, Bahattin Yalçınkaya. Ankara: Ankara Üniversitesi, 163-172.
• Çiçek, N. (2016a). Elektronik Belge Yönetimi Uygulamalarında Bir Alt Sistem Olarak Dosya Yönetimi.Türk Kütüphaneciliği, 30(3), 434-448.
• Çiçek, N. ve Sağlık, Ö. (2017). E-Belgelerin Arşivsel Bağının Elektronik Delil Elde Etme Yöntemlerine Etkisi: Belge Yönetimi Literatürü Bağlamında Bir İnceleme. Bilgi Sistemleri ve Bilişim Yönetimi: Beklentiler ve Yeni Yaklaşımlar, Yayına Hazırlayanlar: Fahrettin Özdemirci, Zeynep Akdoğan, Ankara: Ankara Üniversitesi, 257-276.
• Çiçek, N. ve Sağlık, Ö. (2019). Blokzincir Teknolojisinin Elektronik Belgelerin Güvenilirliğinin Korunmasında Başarıya Katkısı. Bilgi Yönetimi ve Bilgi Güvenliği: eBelge-eArşiv-eDevlet-Bulut Bilişim-Büyük Veri-Yapay Zekâ, Yayına Hazırlayanlar: Bahattin Yalçınkaya, M. Altay Ünal, Burcu Yılmaz, Fahrettin Özdemirci, Ankara: Ankara Üniversitesi, 141-170.
• Damga Vergisi Kanunu. Kanun No: 488, R.G., S 11751, tar. 11.07.1964 (Çevrimiçi) http://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.488.pdf.
• Danıştay. (2018). 12. Daire Tarih:13.12.2018, Esas:2018/3591 sayılı karar.
• Danıştay. (2019).2. Daire Tarih:14.11.2019, Esas:2019/3223 sayılı karar.
• Doğan, M., Şahan G. ve Atamulu, İ. (2019). Borçlar Hukuku Genel Hükümler Ders Kitabı. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Elektronik Haberleşme Kanunu. Kanun No: 5809, R.G., S 27050 Mükerrer, tar. 10.11.2008. Erişim Adresi:https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.5809.pdf.
• Elektronik Haberleşme Sektöründe Şebeke ve Bilgi Güvenliği Yönetmeliği.R.G., S 29059, tar. 13.07.2014. Erişim Adresi:https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2014/07/20140713-4.htm.
• Elektronik İmza Kanunu. Kanun No: 5070, R.G., S 25355, tar. 23.01.2004. Erişim Adresi: http://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.5070.pdf.
• Elektronik İmza ile İlgili Süreçlere ve Teknik Kriterlere İlişkin Tebliğde Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ.R. G., S 31078, tar. 24.03.2020.
• Elektronik Tebligat Yönetmeliği.R.G., 30617, tar. 06.12.2018. Erişim Adresi:http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2018/12/20181206-2.htm.
• Emeklilik Fayda Planlarında Muhasebeleştirme ve Raporlama. R.G., S 26095, tar. 01.03.2006. Erişim Adresi: http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2006/03/20060301-20.htm.
• Erturgut, M. (2004). Medeni Usul Hukukunda Elektronik İmzalı Belgelerin Delil Olarak Değerlendirilmesi (Yayınlanmamış Doktora Tezi). İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi.
• Finansal Raporlamaya İlişkin Kavramsal Çerçeve. R.G., S 30578, tar. 27.10.2018. Erişim Adresi: http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2018/10/20181027-16.pdf.
• Finansal Tabloların Sunuluşu. R.G., S 30430, tar. 24.05.2018. Erişim Adresi: http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2018/05/20180524-14.pdf.
• Gelir İdaresi Başkanlığı [GİB]. (2013). E-Fatura Portalı Kullanım Kılavuzu. Erişim Adresi: http:/ebelge.gib.gov.tr/dosyalar/kilavuzlar/e-FaturaPortaliKullanimKilavuzu-v1.5.pdf.
• GİB. (2016). E-Defter Uygulaması Yazılım Uyumluluk Onayı Versiyon 1.6. Ankara. Erişim Adresi: http://edefter.gov.tr/dosyalar/kilavuzlar/e-DefterYazilimUyumlulukOnayKilavuz.pdf.
• GİB. (2016a). Elektronik Yolcu Listesi Raporu. Ankaraa. Erişim Adresi: https://ebelge.gib.gov.tr/dosyalar/ebilet/e-Yolcu_Listesi_Raporu_Teknik_Kilavuzu.pdf.
• GİB. (2016b). Havayolu Elektronik Bilet Raporu. Ankara. Erişim Adresi: https://ebelge.gib.gov.tr/dosyalar/ebilet/e-Bilet_Raporu_Havayollari_Teknik_Kilavuzu.pdf.
• GİB. (2017). Etkinlik E-Bileti Rapor Kılavuzu. Ankara. Erişim Adresi: http://www.efatura.gov.tr/dosyalar/ebilet/Etkinlik_e-Bilet_Raporu_Kilavuzu.pdf.
• GİB. (2018). Elektronik Arşiv Kılavuzu. Ankara. Erişim Adresi: http://ebelge.gib.gov.tr/dosyalar/kilavuzlar/e-ArsivTeknikKilavuzu1.9.pdf.
• GİB. (2018a). Elektronik Arşiv Başvuru Kılavuzu, Ankara. Erişim Adresi: http://ebelge.gib.gov.tr/dosyalar/kilavuzlar/e-ArsivBasvuruKilavuzu.v1.4.08.01.2018.pdf.
• GİB. (2018b). E-Fatura Uygulaması Entegrasyon Kılavuzu. Ankara. Erişim Adresi: http://ebelge.gib.gov.tr/dosyalar/kilavuzlar/e-FaturaUygulamasiEntegrasyonKilavuzu-v1.10.pdf.
• GİB. (2018c). E-Defter Uygulama Kılavuzu V. 1.6, Ankara. Erişim Adresi: http://edefter.gov.tr/dosyalar/kilavuzlar/e-DefterUygulamaKilavuzu_(V_1.6)_03.01.2018.pdf.
• Göksoy, R. (2019). Ceza Muhakemesinde Dijital Delillerin Elde Edilmesi ve Güvenilirliğinin Sağlanması. Ankara: Seçkin Yayınevi.
• Göksu, M. (2010). Hukuk Yargılamasında Elektronik Delil (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Gümüşkaya, G. (2015). Vergi Hukukunda İspat(Yayınlanmamış Doktora Tezi). İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Güler, C. (2020). Elektronik Belgelerin İmhası: Teori ve Uygulama. İstanbul: Hiperyayın.
• Günay, B. (2019). Sigorta Hukuku. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Gündoğdu, A. (2019).Bankacılık Hukuku, 6. baskı, Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Hukuk Muhakemeleri Kanunu [HMK]. Kanun No: 6100, R.G., S 28736, tar. 04.02.2011. Erişim Adresi: http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2011/02/20110204-2.htm.
• International Research on Permanent Authentic Records in Electronic Systems [INTERPARES]. (2002). The Long-term Preservation of Authentic Electronic Records: Findings of the INTERPARES Project.
• INTERPARES. (2008). INTERPARES 2: Experiential, Interactive and Dynamic Records.Yayına Hazırlayanlar: Luciana Duranti ve Randy Preston. Padova: Associazione Nazionale Archivistica Italiana.
• Kamu Sertifikasyon Merkezi [KAMU SM]. (2015). Elektronik Belgeleri Açık Anahtar Altyapısı Kullanarak Güvenli İşleme Rehberi, Sürüm 1.4. Erişim Adresi: http://kamusm.bilgem.tubitak.gov.tr/dosyalar/rehberler/REHB-001.001_1.4.pdf.
• Kayar, İ. (2018). 6102 Sayılı Türk Ticaret Kanunu’na göre Ticaret Hukuku, 5. baskı. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Kayıtlı Elektronik Posta Sistemi ile İlgili Süreçlere ve Teknik Kriterlere İlişkin Tebliğ. R.G., S 28036, tar. 25.08.2011. Erişim Adresi:http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2011/08/20110825-21.htm.
• Kayıtlı Elektronik Posta Sistemine İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik.R.G., S 28036, tar. 25.08.2011. Erişim Adresi:http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2011/08/20110825-7.htm, 10 Mart 2019.
• Kavak, Y. (2015). Borçlar Hukukunda Yazılı Şekil (Yayınlanmamış Doktora Tezi). İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Külcü, Ö. ve Turan, M. (2013). Kamu Hukukunda Geleneksel ve Elektronik İletişim, Bilgi ve Belge Yönetimi Uygulamaları. Türk Kütüphaneciliği, 27(2), 266-300.
• Leroux, O. (2004). Legal Admissibility of Electronic Evidence. International Review of Law, Computers&Technology, 18(2),193-220.
• Muhasebe Politikaları, Muhasebe Tahminlerinde Değişiklikler ve Hatalar. R.G., S 30450, tar. 13.06.2018. Erişim Adresi: http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2018/06/20180613-14.pdf.
• Noterlik Daireleri Arşiv Hizmetleri Hakkında Yönetmelik.R.G., S 20639, tar. 18.09.1990. Erişim Adresi: http://www.resmigazete.gov.tr/arsiv/20639.pdf.
• Noterlik İşlemlerinin Elektronik Ortamda Yapılması Hakkında Yönetmelik.R.G., S 29413, tar. 11.07.2015. Erişim Adresi:http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2015/07/20150711-19.htm.
• Noterlik Kanunu. R.G. S 14090, tar. 05.02.1972. Erişim Adresi: https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.1512.pdf.
• Ödeme Hizmetleri ve Elektronik Para İhracı ile Ödeme Kuruluşları ve Elektronik Para Kuruluşları Hakkında Yönetmelik.R.G., S 29043, tar. 27.06.2014. Erişim Adresi: http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2014/06/20140627.htm.
• Ödeme ve Menkul Kıymet Mutabakat Sistemleri, Ödeme Hizmetleri ve Elektronik Para Kuruluşları Hakkında Kanun.R.G., S 28690, tar. 27.06.2013. Erişim Adresi: http://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.6493.pdf.
• Ödeme ve Menkul Kıymet Mutabakat Sistemlerinde Kullanılan Bilgi Sistemleri Hakkında Tebliğ. R.G., S 29588, tar. 09.01.2016. Erişim Adresi: http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2016/01/20160109.htm, 18 Şubat 2019.
• Öner, E. (2019). Vergi Hukuku. 11. baskı. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Özbek, M. S. (2016). Elektronik Ortamda Düzenlenen Noter Senetleri. Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, 22(3), 2213-2282.
• Pekcanıtez, H., Atalay, O. ve Özekes, M. (2011). Hukuk Muhakemeleri Kanunu Hükümlerine Göre Medeni Usul Hukuku, 11. bs., Ankara: Yetkin Yayınları.
• Resmî Yazışmalarda Uygulanacak Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik.R.G., S 31151, tar. 10.06.2020. Erişim Adresi: https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2020/06/20200610-8.pdf.
• Sigortacılık Bağımsız Denetim İlkelerine İlişkin Yönetmelik.R.G., S 26934, tar. 12.07.2008. Erişim Adresi:https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2008/07/20080712-7.htm.
• Sigortacılık Kanunu. Kanun No: 5684, R.G., S 26552, tar. 14.06.2007. Erişim Adresi:https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.5684.pdf.
• Türkiye Büyük Millet Meclisi [TBMM]. (2003). Türk Ceza Kanunu Gerekçesi. Erişim Adresi: http://www2.tbmm.gov.tr/d22/1/1-0593.pdf.
• TBMM. (2011). HMK Gerekçesi. Erişim Adresi: https://www.tbmm.gov.tr/sirasayi/donem23/yil01/ss393.pdf.
• Türk Borçlar Kanunu. Kanun No: 6098, R.G., S 27836, tar. 04.02.2011. Erişim Adresi: http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2011/02/20110204-1.htm.
• Türk Ceza Kanunu. Kanun No: 5237, R.G., S 25611, tar. 12.10.2004. Erişim Adresi: http://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.5237.pdf.
• Türk Ticaret Kanunu. Kanun No: 6102, R.G., S 27846, tar. 14.02.2011. Erişim Adresi: http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2011/02/20110214.htm.
• Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Dijital Dönüşüm Ofisi. (2020).e-Yazışma Projesi. Erişim Adresi:https://cbddo.gov.tr/projeler/e-yazisma/.
• Vergi Usul Kanunu [VUK]. Kanun No: 213, R.G., S 10703-10705, tar. 10.01.1961-12.01.1961. Erişim Adresi: http://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.4.213.pdf.
• Yalçınkaya, B., Gedikli, M. E., Cibaroğlu, M. O. (2019). Elektronik Belge Yönetim Sisteminde Log Analizi: İstatistiksel Bir Değerlendirme. Bilgi Yönetimi ve Bilgi Güvenliği: eBelge-eArşiv-eDevlet-Bulut Bilişim-Büyük Veri-Yapay Zekâ, Yayına Hazırlayanlar: Bahattin Yalçınkaya, M. Altay Ünal, Burcu Yılmaz, Fahrettin Özdemirci, Ankara: Ankara Üniversitesi, 61-77.
• Yardım, E. (2013). Medeni Usul Hukuku Çerçevesinde Güvenli Elektronik İmzalı Belgelerin Delil Niteliği ve Unsurları. Prof.Dr. Mustafa Dural’a Armağan, Yayına hazırlayanlar: Tufan Öğüz. İstanbul: Seçkin Yayıncılık, 1290-1315.
• Yargıtay. (1993). Ceza Genel Kurulu Kararı, Esas No: 1993/108, Karar No: 1993/6-79.
• Yargıtay. (2013). 9. Ceza Dairesi Kararı, Esas No: 2013/9110, Karar No: 2013/12351.
• Yargıtay. (2017). Yargıtay Ceza Genel Kurulu Kararı, Esas No: 2016/1065, Karar No: 2017/27.
• Yargıtay. (2020). 11. Ceza Dairesi Kararı, Esas No: 2020/166, Karar No: 2020/3034.
• Yargıtay. (2020a). 8. Ceza Dairesi Kararı, Esas No: 2019/22599, Karar No: 2020/11575.
• Yavaş, M. (2009). Senetle İspat ve Senede Karşı İspat Kuralları ile Bu Kuralların İstisnaları. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2016).Nitel Araştırma Yöntemleri: Sosyal Bilimlerde.Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yılmaz, M. (2016). Elektronik İmzalı Belgelerin Karşılaştırmalı Hukukta ve İdari Yargılama Hukukunda Delil Niteliği. Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, 22(3), 3413-3464.
• Zafer, H. ve Centel, N. (2012). Ceza Muhakemesi Hukuku. 9. bs., İstanbul: Beta Basım Yayım.
• 446 Sıra No’lu VUK Genel Tebliği, R.G., S 29316, tar. 04.04.2015. Erişim Adresi: http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2015/04/20150404.htm.
• 509 Sıra No’lu VUKGenel Tebliği, R.G., S 30923, tar. 19.10.2019. Erişim Adresi: https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2019/10/20191019-5.pdf.