Kütüphanelerde Yapay Zeka (YZ) ve Robotik Teknolojilerinin Uygulanması: Bütünleştirici Bir Literatür İncelemesi

Year 2025, Volume: 8 Issue: 1, 77 - 98, 30.06.2025

Güler Demir

https://doi.org/10.33721/by.1645554

Abstract

Yazılım teknolojileri ve otomasyonun hızla gelişmesinin ürünü olan ve geniş bir fırsat yelpazesine sahip olan yapay zekâ ve YZ destekli robotlar, birçok alanda olduğu gibi kütüphaneleri de dönüştürücü etkileriyle kuşatmıştır. Bu çalışma, bütünleştirici bir yaklaşımla, yapay zekâ ve robot teknolojilerinin kütüphanelerdeki anlamı, önemi, kullanımı, avantajları ve dezavantajlarının ulusal ve uluslararası literatürde ne kadar ve nasıl yer aldığını ve bu bağlamda geleceğe yönelik öngörüleri araştırmaktadır. Böylece konunun küresel düzeyde kuramsal ve pratik durumunu ortaya koymakta, yerli ve yabancı araştırmaların uzlaştığı ve ayrıldığı noktaları sorgulamaktadır. Çalışmanın bulguları ortak görüş yoğunluğunu ortaya koymuştur. Bunlar, yapay zekâ ve robotların kütüphanelerin etkinliği, verimliliği ve kullanıcı memnuniyeti için birçok fırsat sunduğuna ilişkin olumlu bakış açıları ile kütüphanelerin bu teknolojileri benimseme ve uygulama potansiyel gücüne olan inançtır.

Öte yandan, hem yabancı hem de yerli literatür çalışmaları yapay zekâ ve robotlarla ilgili çeşitli endişe ve sorunları da dile getirmektedir. Bunlar; maliyet, altyapı, mahremiyet, etik, eğitim, yeniliğe direnç ve personelin işini kaybetme korkusu gibi benzerlik gösteren kaygılardır. Kütüphanelerin sorumlu ve etik bir çerçevede, uygun eğitim, yönergelerle ve işbirliklerini göz önünde bulundurarak belirleyecekleri stratejiler, fikir birliğine varılan öneriler arasındadır. Çalışmanın amacı, yerli ve yabancı literatürün analizi ile yapay zeka (YZ) ve robotik teknolojilerinin yurt içinde ve yurt dışında kütüphanelerdeki kullanımına ilişkin mevcut durumu, sunduğu avantajları ve potansiyel engelleri kapsamlı bir şekilde araştırmaktır. Çalışma, rutin görevlerin otomasyonu, kullanıcı hizmetlerinin iyileştirilmesi, koleksiyon yönetimi ve eğitim etkinlikleri gibi robotların kütüphane ortamlarında kullanıldığı birincil uygulamaları ve süreçleri tanıtmayı amaçlamaktadır. Buna ek olarak, bir diğer amaç, söz konusu teknolojilere ilişkin kütüphane profesyonellerinin algılarını, farkındalık düzeylerini ve eğitim ihtiyaçlarını anlamaya çalışmaktır. Nihai hedef, yapay zeka ve robotik teknolojilerine ilişkin ayrıntılı bir perspektif sağlamak, faydalarını ve zorluklarını vurgulamak ve bu teknolojilerin kütüphanelerde etkili entegrasyonu ve gelecekteki gelişimi için öneriler geliştirmektir. Çalışma, bilinen ancak hala keşfedilmesi gereken konuların büyük resmini elde etmek için birçok farklı çalışmayı (makale, kitap, tez, rapor vb.) incelemeyi sağlayan bütünleştirici bir inceleme yöntemini kullanmaktadır. Bu yöntem, sadece belirli çalışma türlerine odaklanan bazı incelemelerin aksine, hem veri (ampirik) hem de fikir veya kuramlar (ampirik olmayan) içeren araştırmaları dikkate alır. Farklı bilgi türlerini birleştirerek bir konu üzerine net ve kapsamlı bir genel anlayış sağladığı için yararlı bir yöntemdir.

Keywords

Yapay zeka (YZ) , Kullanıcı , Kütüphaneci , Kütüphane , Robotlar , Robotik

Artificial Intelligence (AI) and Robotic Technologies Implementation in Libraries: An Integrative Literature Review

Abstract

Artificial intelligence and AI-supported robots, emerging from the rapid development of software technologies and automation , have surrounded libraries with their transformative effects, as in many other areas. With an integrative approach, this study investigates how and to what extent the meaning, importance, use, advantages, and disadvantages of artificial intelligence and robotics technologies in libraries are covered in national and international literature, as well as predictions for the future in this context. Thus, it reveals the theoretical and practical status of the subject at a global level and questions the points on which national and international research agree and differ. The findings of the study indicate a strong consensus on particular perspectives. The positive perspectives indicate that AI and robots offer many opportunities for enhancing the effectiveness, efficiency, and user satisfaction of libraries, as well as the potential for libraries to successfully adopt and implement these technologies.

On the other hand, both national and international studies express various concerns and problems regarding AI and robots. These issues are similar to those of cost, infrastructure, privacy, ethics, training, resistance to innovation, and fear of losing staff jobs. Recommendations for strategies, which are determined within a responsible and ethical framework with appropriate training and guidelines, while considering their collaborations, are those on which consensus is reached. The study will comprehensively investigate the current status, advantages, and potential barriers to using artificial intelligence (AI) and robotic technologies in libraries in Turkey and abroad by analyzing national and international literature. The study aims to introduce the primary applications and processes where robots are used in library environments, such as the automation of routine tasks, improvement of user services, collection management, and educational activities. Another aim is to understand library professionals' perceptions, awareness levels, and educational needs regarding these technologies. The ultimate goal of the study is to provide a detailed perspective on artificial intelligence and robotic technologies, by highlight their benefits and challenges, and to develop recommendations for the effective integration of these technologies into libraries and their future development. The study uses an integrative review method to examine many studies (articles, books, theses, reports, etc.) to obtain a comprehensive overview of known but still unexplored topics. This method considers research that includes empirical data and non-empirical ideas or theories, unlike some reviews, which focus only on specific studies. It is a valuable method, because it combines different information types to understand a topic comprehensively.

Keywords

Artificial intelligence(AI) , User , Robotics , Robots , Librarian , Library

References

• Alim, H. N., Tamami, N., & Alasiry, A. H. (2022). Automated Library System Mobile Robot Using A-Star Algorithms. International Electronics Symposium (IES), 20220809 IEEE Xplore Digital Library.
• Alsami, A. İ. (2022). Literature Review as a Key Step in Research Processes: Case Study of MA Dissertations Written on EFL of Saudi Context. Saudi Journal of Language Studies, 2(3), 153–169. doi: 10.1108/SJLS-04-2022-0044
• Anand, M., Anushri, S. M., Chaithra, S. B., Ranjitha, C., & Sanjana, K. (2024). Automated Library Assistant Robot. International Journal of Advanced Research in Computer and Communication Engineering, 13(4), 549–555. doi: 10.17148/IJARCCE.2024.13479
• Anumula, V. V. R. B., Anumula, K. R. V. S. S., Anumula, M., & Damerla, S. (2024). Artificial Intelligence and Robots in Libraries: Opportunities in LIS Curriculum for Preparing the Librarians of Tomorrow. International Journal of Progressive Research in Engineering Management and Science (IJPREMS), 04(01), 587–590.
• Ben-Ari, M., & Mondada, F. (2017). Elements of Robotics. Springer Nature.
• Chakarova, J., & Trabert, J. (2019). I – Robot, to Help You – Librarian. Information Technology Satellite Meeting “Robots in Libraries: Challenge or Opportunity?”, 21–22 August 2019, Technical University of Applied Sciences Wildau, Germany. https://library.ifla.org/id/eprint/2699/1/s08-2019-chakarova-en.pdf
• Cheung, H. C., Cameron, D., Lucas, A., & Prescott, T. (2024). Effects of Summer Robotics Activities in Libraries on Children’s Interest in Robotics and STEM Career. In: R. Balogh, D. Obdržálek, And F. Fislake (Eds.), Robotics In Education: Proceedings Of The Rie 2024 Conference (pp. 188–199). 10–12 Apr 2024, Koblenz, Germany. Lecture Notes In Networks And Systems, 1084. Springer Nature Switzerland. https://doi.org/10.1007/978-3-031-67059-6_17
• Çakmak, T. & Eroğlu, Ş. (2023). Kütüphanelerde Yapay Zekâ, Makine Öğrenimi ve Derin Öğrenme Yaklaşımlarına Yönelik Bir Literatür Değerlendirmesi. In B. Küçükcan And B. F. Yıldırım (Eds.), Yapay Zekâ: Disiplinlerarası Yaklaşımlar (pp. 233–260). VakıfBank Kültür Yayınları.
• Çuhadar, S., Mert, S., Gezer, Ç., Helvacıoğlu, E., Arus, O., Arslan, Ö., Karslı, M., Sönmez, Ç., Taş, A., Açıkalın, C., Aydemir Mazlumoğlu, A., Erken, M., Yılmaz, M., Gürdal, G., Araz Çerkez, Ö., Uğur, E., Menemenlioğlu, A., Şenoğlu, A. & Atlı, S. (2024). Üniversite Kütüphanecilerinin Yapay Zekâ Algıları, Kütüphanelerde Uygulama Alanları ve Geleceği. Bilgi Dünyası, 25(2), 410–458. doi: 10.15612/BD.2024.785
• Demir, G. (2024). Kütüphane ve Bilgi Merkezlerinde İnovasyon Ve Yapay Zekâ. In H. S. Keseroğlu (Ed.), Bilge Yayınları.
• Ergün, C. (2023). Kütüphane Hizmetlerinin Dönüşümünde Yapay Zekânın (AI) Temel Unsur Olarak Kullanımı. in B. Küçükcan And B. F. Yıldırım (Eds.), Yapay Zekâ: Disiplinlerarası Yaklaşımlar (pp. 199–231). VakıfBank Kültür Yayınları.
• Guliciuc, V., Montano, C. E., Dreve, R. E., & Miron, V. A. (2017). Libraries with Minds and Souls (Complexity vs Artificial Intelligence vs Library Science?). Latin America and Caribbean Section – Satellite Meeting, Libraries and the 2030 Agenda: Prospective Information and Forthcoming Society? Timisoara, Rumania – August 15–16, 2017. https://library.ifla.org/id/eprint/2095/1/S17-2017-guliciuc-en.pdf
• Harisanty, D., Anna, N. E. V., Putri, T. E., & Firdaus, A. A. (2020). Designing ‘Library Smart Bot’ to Support Information Services in an Academic Library. Journal Of Southwest Jiaotong University, 55(6), 1–11. doi: 10.35741/issn.0258-2724.55.6.15
• Hsiung, L. Y., & Wei, W. (2013). Transforming Technical Services: Maximizing Technology to Minimize Risk. In E. Iglesias (Ed.), Robots In Academic Libraries: Advancements in Library Automation (pp. 157–179). IGI Global.
• Huy, V. Q., Huy, N. T., Duong, P. B., & Hai, N. T. N. (2022). Design and Develop Optimal Pathfinding Algorithm Applied in Book Accessing and Returning for Autonomous Mobile Robot in Library. 6th International Conference On Green Technology And Sustainable Development (GTSD), Nha Trang City, Vietnam, 2022, 350–354. doi: 10.1109/GTSD54989.2022.9989272
• Indraji, C., Naikar, S., & Dominic, J. (2024). Use of Robotics and Artificial Intelligence for Enhancing Library Services. Library Progress International, 44(3), 3002–3010.
• Ingrand, F., & Ghallab, M. (2012). Robotics and Artificial Intelligence: A Perspective on Deliberation Functions. AI Communications, 27(1), 63–80. https://content.iospress.com/journals/ai-communications/27/1
• Jayavadivel, R., Viji, C., Arunachalam, M., Rajkumar, N., Nagarajan, G., Senthilkumar, K. R., & Prabhu Shankar, B. (2024). Historical Overview of AI Adoption in Libraries. In K. R. Senthilkumar (Ed.), AI-Assisted Library Reconstruction (pp. 267–289). IGI Global.
• Kang, D., Hwang, H., & Kwak, S. S. (2024). CollaBot: A Robotic System That Assists Library Users through Collaboration between Robots. In Proceedings Of ACM/IEEE International Conference On Human-Robot Interaction (HRI’24), March 11–14, Boulder, CO, USA. ACM, New York, NY, USA. https://doi.org/10.1145/3610977.3634952
• Kaur, K. (2020). Robots In Libraries: A Smart Review. Studies in Indian Place Names (UGC Care Journal), 40(23), 293–299.
• Kavak, A. (2023). Toplum 5.0 Perspektifinde Kütüphane 5.0: Teknoloji ve İnsan Merkezli Yeni Nesil Kütüphane Hizmetleri. Bilgi Yönetimi Dergisi, 6(2), 280–309. doi: 10.33721/by.1343297
• Kavak, A. (2024). Türkiye’de Halk Kütüphanesi Çalışanlarının Yapay Zekâya Yönelik Genel Tutumları. Türk Kütüphaneciliği, 38(4), 225–261. doi: 10.24146/tk.1486759
• Kim, B. (2019, August 21–22). AI-Powered Robots for Libraries: Exploratory Questions [Conference Presentation]. IT Satellite Meeting, IFLA WLIC Conference, Wildau, Germany. http://library.ifla.org/2700/
• Küçük, M. E., & Soydal, İ. (2003). Dijital Kütüphanelerde Standartlar ve Protokoller. Türk Kütüphaneciliği, 17(2), 121–146.
• Li, J. (2022). The Innovation of Library Service by Artificial Intelligence Robot. In 2022 3rd International Conference on Artificial Intelligence, Robotics and Control (AIRC) (pp. 57–60). IEEE. https://doi.org/10.1109/AIRC56195.2022.9836444
• Liu, G. (2011). The Application of Intelligent Agents in Libraries: A Survey. Program: Electronic Library and Information Systems, 45(1), 1–38. https://scholar.uwindsor.ca/leddylibrarypub/4
• Martinez-Martin, E., Ferrer, E., Vasilev, I., & del Pobil, A. P. (2021). The UJI Aerial Librarian Robot: A Quadcopter for Visual Library Inventory and Book Localization Sensors. Sensors, 21(4), 1079. https://doi.org/10.3390/s21041079
• Martinez-Martin, E., Recatala, G., & del Pobil, A. P. (2019, August 21–22). Transforming Library Operation With Robotics [Conference Presentation]. Information Technology Satellite Meeting “Robots in Libraries: Challenge or Opportunity?”, Technical University of Applied Sciences Wildau, Berlin, Germany. https://library.ifla.org/id/eprint/2696/1/s08-2019-martinez-martin-en.pdf
• Massis, B. (2018). Artificial Intelligence Arrives in the Library. Information and Learning Sciences, 119(7/8), 456–459. https://doi.org/10.1108/ILS-02-2018-0011
• Mess, J. A. (1991). Artificial Intelligence in Information Services: Revolution or Survival? In Proceedings of the IATUL Conferences (Paper 8). Purdue University. https://docs.lib.purdue.edu/iatul/1991/papers/8
• Murat, B. M. (2024). Yapay Zekâ ve Makine Öğrenmesinin Kütüphane Otomasyon Sistemlerine Entegrasyonu: Otomatik Kataloglama [Unpublished Master’s Thesis]. Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi.
• Nguyen, L. (2019). An Investigation of Humanoid Robots and Their Implications for Australian Public Libraries: Research Report. Australian Library and Information Association. https://eprints.qut.edu.au/131451/23/HumanoidRobotsinLibs_FinalReport_V2.pdf
• Owen, J. (2024). AI and Robotics: Transforming Automation and Labor Productivity in the Construction Industry [Preprint]. EasyChair. https://easychair.org/publications/preprint/tf5G/open
• Özdem, S. (2013). Kütüphane Otomasyon Sistemi ve Dokümanların Otomatik Kategorilendirilmesi [Unpublished Master’s Thesis]. Karabük Üniversitesi.
• Öztürk, F. (2020). Kütüphanelerde Yapay Zekâ Uygulamaları [Unpublished Master’s Thesis]. Ankara Üniversitesi.
• Öztürk, F., & Özel, N. (2021). Yapay Zekâ ve Kütüphaneler. Bilgi Dünyası, 22(2), 351–386. https://doi.org/10.15612/BD.2021.648
• Perez, J. A., Deligianni, F., Ravi, D., & Yang, G. Z. (2018). Artificial Intelligence and Robotics. arXiv. https://arxiv.org/abs/1803.10813
• Phillips, D. (2017). Robots in the Library: Gauging Attitudes Towards Developments in Robotics and AI, and the Potential Implications for Library Services [Unpublished Master’s Thesis]. City University of London.
• Polat, G. (2021). A Semi-Systematic Review Aims to Investigate How Research on a Selected Topic Has Evolved Over Time. Journal of Construction Engineering, Management & Innovation, 4(4), 256–266. https://doi.org/10.31462/jcemi.2021.04256266
• Polat, Ö. (2024). Halk Kütüphanesi Çalışanlarının Yapay Zekâ Okuryazarlığı Üzerine Bir Araştırma: İzmir Halk Kütüphaneleri. RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, (Ö15), 625–641. https://doi.org/10.5281/zenodo.13825203
• Prasetyani, D., Destiningsih, R., & Rosalia, A. C. T. (2022). Community-Based Empowerment: Semi-Systematic Literature Review (SSLR). Optimum, 12(2), 213–222. https://journal2.uad.ac.id/index.php/optimum/article/view/6541/3095
• Rakshith, N. M., Sudeep, V., Rohith, A. K., & Ananth, B. (2024). Library Management Robot. Journal of Emerging Technologies and Innovative Research (JETIR), 11(5), 167–176. https://www.jetir.org/view?paper=JETIR2405B11
• Ramanan, N. V., & Senthil, K. M. (2018). Library Management System to Issue and Retrieve Books From User Using an Autonomous Robot. Asian Journal of Applied Science and Technology (AJAST), 2(2), 707–715.
• Russell, C. L. (2005). An Overview of the Integrative Research Review. Progress in Transplantation (Aliso Viejo, Calif.), 15(1), 8–13. https://doi.org/10.7182/prtr.15.1.0n13660r26g725kj
• Sachi, S., & Kumar, N. (2020). Classification of Robots by Environment and Mechanism of Interaction. International Journal of Advanced Research in Science, Communication and Technology (IJARSCT), 10(2), 227–231. https://doi.org/552.102020/IJARSCT
• Sağlam, M., & Çetintaş, H. B. (2022). Süper Akıllı Toplumlarda Bilgi Hizmetleri. Bilgi Dünyası, 23(1), 81–106. https://doi.org/10.15612/BD.2022.638
• Sambo, A. S., & Oyovwe-Tinuoye, G. (2023). Awareness and Perception of Certified Librarians of Nigeria Towards the Use of Robotic Technologies in the Libraries. Ghana Library Journal, 28(1), 1–74. https://www.researchgate.net/publication/373502447
• Sarıçoban, B. S. (2024). Üniversite Kütüphanelerinin Geleceği: Yapay Zekâ ve Büyük Veri Analitiğinin Avantajları ve Dezavantajları [Unpublished Master’s Thesis]. Kastamonu Üniversitesi.
• Sastry, K. S. (2023). Design of Library Robot Using IoT. International Journal for Multidisciplinary Research (IJFMR), 5(2), 1–5. https://www.ijfmr.com/papers/2023/2/2728.pdf
• Selçuk, N. (2019). Bilgi Merkezlerinde Yapay Zekâ Uygulamaları: Türkiye İçin Durum Analizi [Unpublished Master’s Thesis]. Çankırı Karatekin Üniversitesi.
• Shahzad, K., Khan, S. A., & Iqbal, A. (2024). Factors Influencing the Adoption of Robotic Technologies in Academic Libraries: A Systematic Literature Review (SLR). Journal of Librarianship and Information Science, 0(0), 1–18. https://doi.org/10.1177/09610006241231012
• Sheetal, N., Chandan, M. D., Mounesh, U., Bidave, V. V., & Anjan Kumar, V. (2024). Library Management Using Robotic System (Line Follower Robot). International Research Journal of Engineering and Technology (IRJET), 11, 13–16. https://www.irjet.net/archives/V11/i6/IRJET-V11I603.pdf
• Sivri, E. (2023). Kütüphanelerde Yapay Zekâ’nın Geleceği: Farklı Alanlardaki Potansiyel Uygulamalar ve Yeni Kullanım Alanları Oluşturma. Kütüphane, Arşiv ve Müze Araştırmaları Dergisi, 4(2), 175–184. https://dergipark.org.tr/tr/pub/lamre/issue/79184/1299783
• Snyder, H. (2019). Literature Review as a Research Methodology: An Overview and Guidelines. Journal of Business Research, 104, 333–339. https://doi.org/10.1016/j.jbusres.2019.07.039
• Souza, M. T., Silva, M. D., & Carvalho, R. (2010). Integrative Review: What Is It? How to Do It? Einstein, 8(1), 102–106. https://www.scielo.br/j/eins/a/ZQTBkVJZqcWrTT34cXLjtBx/?format=pdf&lang=en
• Subih, A. A. S. H., Nueangnong, V., & Pokkasut, A. (2019). Technology Transfer Vis-à-Vis Artificial Intelligence. Sumedha Journal of Management, 8(3), 399–407.
• Suthakorn, J., Lee, S., Zhou, Y., Thomas, R., Choudhury, S., & Chirikjian, G. S. (2002). A Robotic Library System for an Off-Site Shelving Facility. Proceedings 2002 IEEE International Conference on Robotics and Automation (Cat. No.02CH37292), 11–15 May 2002, Washington, DC, USA, IEEE. https://doi.org/10.1109/ROBOT.2002.1014266
• Tella, A. (2020). Robots Are Coming to the Libraries: Are Librarians Ready to Accommodate Them? Library Hi Tech News, 37(8), 13–17. https://www.emerald.com/insight/content/doi/10.1108/lhtn-05-2020-0047/full/html?skipTracking=true
• Tella, A. and Ajani, Y. A. (2022). Robots and public libraries. Library Hi Tech News, 7, 15-18. https://www.emerald.com/insight/content/doi/10.1108/lhtn-05-2022-0072/full/pdf
• Tonta, Y. (1990). A brief look at automation activities in Turkish university libraries. Program, 24(1), 73-80. http://eprints.rclis.org/14752/1/tonta-library-automation.pdf
• Torunlar, M. (2023). Yapay zekâ neyim olur?: Arşivleri anlamadan yapay zekâyı hayatımıza dâhil edebilir miyiz? In B. Küçükcan and B. F. Yıldırım (Ed). Yapay zekâ: Disiplinlerarası yaklaşımlar (pp. 261-291). VakıfBank Kültür Yayınları. University of North Dakota (Nov 4, 2024). Literature reviews. https://libguides.und.edu/literature-reviews/types
• Vlachos, E., Hansen, A. F., and Holck, J. P. (2020). A Robot in the Library. In: Rauterberg, M. (Ed.). Culture and Computing. HCII 2020. Lecture Notes in Computer Science, vol 12215 (pp. 312–322). Springer, Cham. https://doi.org/10.1007/978-3-030-50267-6_24
• Vysakh, C., & Rajendra Babu, H. (2019). Application of Artificially Intelligent Robot in Libraries. Reshaping of Librarianship, Innovations and Transformation, 59–63. https://www.researchgate.net/publication/338712408_Application_of_Artificially_Intelligent_Robot_in_Libraries
• Yıldız, M. & Yıldırım, B. F. (2018). Yapay Zekâ ve Robotik Sistemlerin Kütüphanecilik Mesleğine Olan Etkileri. Türk Kütüphaneciliği, 32(1), 26-32. https://dergipark.org.tr/tr/pub/tk/issue/48645/618425
• Yılmaz, B. (1991). Kütüphanelerde Sağlama İşlemlerinin Otomasyonu. Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 8(1-2), 205-218.
• YÖK. (2014). 2023'e Doğru Türkiye'de Üniversite Kütüphaneleri: Mevcut Durum, Sorunlar, Standartlar ve Çözüm Önerileri. Ankara: Yükseköğretim Kurulu Üniversite Kütüphaneleri Çalışma Grubu. https://kutuphane.adu.edu.tr/webfolders/files/20201211154726-J727BD80D65HFPOZ2LU3-GULBOZKURT-393836483.pdf