Mobbingden (Bezdiri) Tükenmişliğe Giden Yol: Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Çalışanları Üzerinde Bir Araştırma

Year 2014, Volume: 11 Issue: 2, 56 - 85, 01.12.2014

Hakan Candan , Mehmet İnce

Abstract

Mobbing ve tükenmişlik son yıllarda işyerlerindeki çalışma huzuru açısından dikkat çeken yeni tehditlerdendir. Bu iki fenomenin çalışanlar üzerindeki etkisi ile öncül ve sonuçları teorik çerçevede araştırılmıştır. Daha sonra da mobbing ve tükenmişlik arasındaki ilişkiyi inceleyen bir alan araştırması yapılmıştır. Araştırmanın oluşturulmuştur. Bulgulara göre çalışanların düşük düzeyde mobbing saldırılarına maruz kaldıkları, orta düzeyde tükenmişlik sendromu yaşamakta oldukları sonucuna ulaşılmıştır. Ayrıca bulgular arasında, mobbing ve tükenmişlik alt boyutlarından duygusal tükenme ve duyarsızlaşma arasında orta düzeyde pozitif yönlü bir ilişkinin olduğu, kişisel başarı hissinde azalma ile mobbing arasında ise orta düzeyli ancak negatif yönlü bir ilişkinin olduğu da bulunmuştur

Keywords

Mobbing (Bezdiri), Tükenmişlik, Kamu Çalışanları, Çevre ve

The Way From Mobbing to Burnout: A Study on Employees Working at Ministry of Environment and City Planning

Abstract

Mobbing and burnout are recently the new threats which take attention from the point of peace at work .These phenomenons’ effects on the employees and the premises and results of them has been studied theoritically.Secondly, a field study on the relationship between mobbing and burnout has been done.The population and the sample of the study is the employees of the Ministry of Environment and City Planning.According to the results of the study,employees’ level of being opposed to mobbing is low, and their level of living burnout syndrome is at a modarate level.A positive-modarate relationship between the emotional burnout and depersonalization,which are the subdimensions of mobbing and burnout, and a negative-modarate relationship between thedecrease on the feeling of personal success and mobbing are also found among the results

Keywords

Mobbing, Burnout, Public Employees, The Ministry of Environment and

References

• Acar, A. B., Dündar, G. (2008). “İşyerinde Psikolojik Yıldırmaya (Mobbing) Maruz Kalma Sıklığı ile Demografik Özellikler Arasındaki İlişkinin İncelenmesi”. İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, 37(2), 111-120.
• Alkan, E., Yıldız, S. M. ve Bakır, M. (2011). “Mobbingin Beden Eğitim ve Spor Öğretmenlerinin Tükenmişliği Üzerine Etkisi”, Selçuk Üniversitesi Beden Eğitim ve Spor Bilimi Dergisi, 13 (3), 270-280.
• Arpacıoğlu, G. (2003). “İşyerindeki Stresin Gizli Kaynağı: Zorbalık ve Duygusal Taciz.”Journal of Human Resource, 6, 1-7.
• Azizoğlu, Ö., Özyer, K. (2010). “Polislerde Tükenmişlik Üzerine Bir Ampirik Çalışma.”Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi, 21(1), 137- 147.
• Balducci, C., Alfano, B., Fracaroli, F. (2009). “Relationships between Mobbing at Work and MMPI-2 Personality Profile”, Posttraumatic Stress Symptoms, and Suicidal Ideations and Behavior, Violence and Victims, 24 (1), 52-67.
• Baş, N., Oral, E.T. (2012). “Mobbing Davranışı ve Kişilik Özellikleriyle İlişkisi”. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 21 (1), 11-24.
• Baykal, A. N. (2005). “Yutucu Rekabet Kanunu Devrimindeki Mobbing’den Günümüze”. İstanbul: Sistem Yayıncılık.
• Bayrak, K. S. (2006). “İş Yaşamında Psiko-Şiddet Sarmalı olarak Yıldırma Olgusu ve Nedenleri”. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 16, 433-448.
• Bayram, S. (2011). “Psikolojik Taciz (mobbing) ve Başbakanlık Genelgesi”. Mali Çözüm, Mart-Nisan 2011, 317-326
• Bjorkvist, K., Osterman, K., Hjelt-Back, M. (1994). “Aggression Among University Employees”, Aggressive Behavior, 20, 173-184.
• Bolat, O. İ. (2011). “Öz Yeterlilik ve Tükenmişlik İlişkisi: Lider-Üye Etkileşiminin Aracılık Etkisi”. Ege Akademik Bakış, 11(2), 255-266.
• Bozbel, S., Palaz, S. (2007). “İşyerinde Psikolojik Taciz (Mobbing) ve Hukuki Sonuçları”. TİSK Akademi, 1, 67-81.
• Carroll, J. F., White, W. L. (1982). “Theory Building: Integrating and Environmental Factors within an Ecological Framework”. Job Stress and Burnout: Research, Theory, and Intervention Perspectives içinde (Ed. W. S. Paine), ss. 41-61, California: Sage Publications.
• Çetin, F., Basım, H. N., Aydoğan, O. (2011). “Örgütsel Bağlılığın Tükenmişlik ile İlişkisi: Öğretmenler Üzerine Bir Araştırma”. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 25, 61-70.
• Çobanoğlu, Ş. (2005). “Mobbing: İşyerinde Duygusal Saldırı ve Mücadele Yöntemleri”. İstanbul: TİMAŞ Yayınları.
• ÇSGB (Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı), 2013. “İşyerlerinde Psikolojik Taciz (Mobbing) Bilgilendirme Rehberi”. Ankara: Özel Matbaası.
• Davenport, N., Schwartz, R. D., Elliot, G. P. (1999). “Mobbing: Emotional Abuse in the American Workplace”. Ames, IA: Civil Society Publishing.
• Davenport, N., Schwartz, R. D., Elliott, G. P. (2003). “Mobbing: İşyerinde Duygusal Taciz”. (Çeviren: Osman Cem Önertoy), İstanbul: Sistem Yayıncılık.
• Dikmetaş, E., Top, M., Ergin, G. (2011). “An Examination of Mobbing and Burnout of Residents”. Turkish Journal of Psychiatry, 22(3), 137-149.
• Duffy, M., Sperry, L. (2012). “Mobbing: Causes, Consequences, and Solutions”. New York, NY: Oxford University Press.
• Einarsen, S., Hoel, H., Zapf, D., Cooper, C. L. (2011). “The Consept of Bullying and Harassment at Work: The European Tradition” in (Editors: S. Einarsen, H. Hoel, D. Zapf, C. L. Cooper). Bullying and Harassment at Workplace, (ss. 3-39). Boca Raton Florida: CRC Press.
• Ergin, C. (1992). “Doktor ve Hemşirelerde Tükenmişlik ve Maslach Tükenmişlik Ölçeğinin Uyarlanması”, VII. Ulusal Psikoloji Kongresi Bilimsel Çalışmaları, 143-154.
• Ergun Özler, D., Giderler, Atalay, C., Dil Şahin, M. (2008). “Mobbing’in Örgütsel Bağlılık Üzerine Etkisini Belirlemeye Yönelik Bir Araştırma”. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 22 (Aralık), 37-60.
• Ferris, P. A. (2009). “The Role of the Consulting Psychologist in the Prevention, Detection, and Correction of Bullying and Mobbing in the Workplace”. Consulting Psychology Journal: Practice and Research, 61(3), 169-189.
• Fettahlıoğlu, Ö. O. (2008). “Örgütlerde Psikolojik Şiddet (Mobbing): Üniversitelerde Bir Uygulama”. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İşletme Anabilim Dalı, İzmir.
• Filizöz, B., Alper Ay, F. (2011). “Örgütlerde Mobbing ve Tükenmişlik Olgusu Arasındaki İlişkilere Yönelik Bir Araştırma”. e-Journal of New Worl Sciences Academy, 6(2), 229-241.
• Fox, S., Stallworth, L. E. (2009). “Building a Framework for Two Internal Organizational approaches to Resolving and Preventing Workplace Bullying: Alternative Dispute Resolution and Training”. Consulting Psychology Journal: Practice and Research, 61(3), 220-241.
• Freudenberger, H. J. (1974). “Staff Burn-out”. Journal of Scial Issues, 30(1), 159-165.
• Green, S.B., Salkind, N.J., Akey, T.M. (1997), “Using SPSS for Windows: Analysing and Understanding Data”, Englewood Cliffs NJ: Prentice- Hall.
• Grunau, G. (2007). “Mobbing and Burnout: Are They Linked?”. Unpublished doctoral Dissertation, Walden University School of Psychologoy. Minnesota: USA.
• Gül, H., Özcan, N. (2011). “Mobbing ve Örgütsel Sessizlik Arasındaki İlişkiler: Karaman İl Özel İdaresinde Görgül Bir Çalışma”. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 1 (2), 107-134.
• Hair, J.F., Anderson, R.E., Tahtam, R.L. ve Black, W.C. (1998), “Multivariate Data Analysis”, Fifth Edition, New Jersey: Prentice- Hall International, Inc.
• Hauge, L. J., Skogstad, A., Einarsen, S. (2010). “The relative Impact of Workplace Bullying as a Social Stressor at Work”. Scandinavian Journal of Psychology, 51, 426-433.
• Iverson, R. D., Olekalns, M., Erwin, P. J. (1998). “Affectivity, Organizational Stressors, and Absenteeism: A Causal Model of Burnout and its Consequences”. Journal of Vocational Behavior, 52, 1-23.
• İbicioğlu, H., Çiftçi, M., Derya, S. (2009). “Örgütlerde Yıldırma (Mobbing): Kamu Sektöründe Bir İnceleme”. Organizasyon ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 1(2), 25-38.
• İkiz, F. E. (2010). “Psikolojik Danışmanların Tükenmişlik Düzeylerinin İncelenmesi”. Ahi Evran Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(2), 25-43.
• Judd, C.M., Smith, E.R., Kidder, L.H. (1991), “Research Methods in Social Relations”. Forth Worth: Hartcourt Brace Jovanovich College Publishers.
• Karcıoğlu, F., Çelik, Ü. H. (2012). “Mobbing (Yıldırma) ve Örgütsel Bağlılığa Etkisi”. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 26(1), 59-75.
• Keashley, L., Trott, V., MacLean, L. M. (1994). “Abusive Behavior in the Workplace: A Preliminary Investigation”. Violence and Victims, 9(4), 341-357.
• Koonin, M., Green, T. M. (2005). “The Emotionally Abusive Workplace”. Journal of Emotional Absive, 4(3), 71-79.
• Koyuncu, M. (2001). “Üniversite Öğretim Elemanlarında Tükenme Duygusu ve Organizasyondan Ayrılma İsteğine Etkisi”. 9. Ulusal Yönetim ve Organizasyon Kongresi Bildirisi, ss. 349-360.
• Köse, S., Uysal, Ş. (2010). “Kamu Personelinin Yıldırma (Mobbing) ve Boyutları Hakkındaki Düşünceleri Üzerine Bir Çalışma: Manisa Tarım İl Müdürlüğü Örneği”. Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8(1), 261-276.
• Laçiner, V. (2006). “İşyerinde Psikolojik Taciz”. İşveren, 44, 88-89.
• Laschinger, H. K. S., Grau, A. L., Finegan, J., Wilk, P. (2010). “New Graduate Nurses’ Experinces of Bullying and Burnout in Hospital Settings”. Journal of Advanced Nursing, 66(12), 2732-2742.
• Lee, R. T., Brotheridge, C. M. (2006). “When Prey Turns Predatory: Workplace Bullying as a Predictor of Counteraggression /Bullying, Coping, and Well-Being”. European Journal of Work and Organizational Psychology, 15(3), 352-377.
• Leiter, M. P., Maslach, C. (2004). “Areas of Worklife: A Structured Approach to Organizational Predictors of Burnout”. In Research Occupational Stress and Well-Being (Eds: P.L. Perrewe, D.C. Ganster), Elsevier, Oxford, pp. 91-134.
• Leymann, H. (1990). “Mobbing and Psychological Terror at Workplaces”. Violence and Victims, 5(2), 119-126.
• Leymann, H. (1996). “The Content and Development of Mobbing at Work”. European Journal of Work and Organizational Psychology, 5(2), 165- 184.
• Lutgen-Sandvik, P., Tracy, S. J., Alberts, J. K. (2007).” Burned by Bullying in the American Workplace: Prevalence, Perception, Degree, and Impact”. Journal of Management Studies, 44(6), 837-862.
• Marente, J. A. A., Gestoso, C. L. G. (2008). “Burnout y Mobbing en Ensenanza Secundaria”. Revista Complutense de Educacion, 19(1), 157-173.
• Maslach, C., Jackson, S. E. (1981). “The Measurement of Experinced Burnout”. Journal of Occupational Behavior, 2, 99-113.
• Maslach, C., Leiter, M. P. (1997). “The Truth about Burnout, How Organizations Cause Personal Stress and What to Do about it”. San Francisco, CA: Jossey-Bass.
• Maslach, C., Schaufeli, W. B., Leiter, M. P. (2001). “Job Burnout”. Annual Review of Psychology, 52, 397-422.
• Mathisen, G. E., Einarsen, S., Mykletun, R. (2008). “The Occurences and Correlates of Bullying and Harassment in the Restaurant Sector”. Scandinavian Journal of Psychology, 49, 59-68.
• Naktiyok, A., Karabey, C. N. (2005). “İşkoliklik ve Tükenmişlik Sendromu”. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 19(2), 179-198.
• Namie, G., Namie, R. (2009). “The Bully at Work”. Naperville, IL: Soucebooks.
• Paoli, P., Merllie, D. (2001). “Third European Survey on Working Conditions 2000”. Luxembourg: Office for Official Publications of the European Communities, 2001.
• Pinkerfield, H. (2006). “Beat the Bullies”. Human Resources, 84(11)- 77-79.
• Poyraz, K., Aksoy, Ş. E. (2012). “Mobbing ve Örgütsel Vatandaşlık Davranışı Arasındaki İlişkinin Belirlenmesi ve Kütahya İl Merkezi Özel Banka İşletmelerinde Uygulama”. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 31(1), 183-202.
• Rayner, C., Hoel, H. (1997). “A Summary Review of Literature Relating to Workplace Bullying”. Journal of Community & Apllied Social Psychology, 7, 181-191.
• Reichert, R. (2003). “Workplace Mobbing: A New Frontier fort he Social Work Development: The International Journal of Continuing Social Work Education, 5(3), 4-12. (Çeviren: Emine Özmete) Professional
• Risso., R. D. (2003). “Kişilik Tipleri” (Çeviren: Göker Talay). İstanbul: Kuraldışı.
• Sa, L., Fleming, M. (2008). “Bullying, Burnout, and Mental Health amongst Portuguese Nurses”. Issues in Mental Helath Nursing, 29, 411-426.
• Saunders, P., Huynh, A., Goodman-Delahunty, J. (2007). “Defining Workplace Bullying Behavior Professional Lay Definitions of Workplace Bullying”. International Journal of Law and Psychiartry, 30, 340-354.
• Schaufeli, W. B., Leiter, M. P., Maslach, C. (2009). “Burnout: 35 Years Research and Practice”. Career Development International, 14(3), 256- 262.
• Sheehan, M., Barker, M., Rayner, C. (1999). “Applying Strategies for Dealing with Workplace Bullying”. Journal of Manpower, 20(1/2), 50- 57.
• Sperry, L. (2009). “Mobbing and Bullying: The Influence of Individual, Work, Group, and Organizational Dynamics on Abusive Workplace Behavior”. Consulting Psychology Journal: Practice and Research, 61(3), 190-201.
• Sucuoğlu, B., Kuloğlu, N. (1996). “Özürlü Çocuklarda Çalışan Öğretmenlerde Tükenmişliğin Değerlendirilmesi”, Türk Psikoloji Dergisi, 10 (36), 44- 60.
• Tengilimoğlu, D., Akdemir Mansur, F. (2009). “İşletmelerde Uygulanan Mobbingin (Psikolojik Şiddet) Örgütsel Bağlılığa Etkisi”. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, 1(3), 69-84.
• Tınaz, P. (2006). “İşyerinde Psikolojik Taciz (Mobbing)”. İstanbul: Beta Yayınları.
• Tuğrul, B., Çelik, E. (2002). “Normal Çocuklarla Çalışan Anaokulu Öğretmenlerinde Tükenmişlik”. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 12, 1-11.
• Tutar, H. (2004). “İş Yerinde Psikolojik Şiddet”. Ankara: Platin Yayınları.
• Vensel, S. R. (2012). “Mobbing, Burnout and Religious Coping Styles Among Protestant Clergy: A Structural Equation Model and Its Implications for Counselors”, Unpublished Doctoral Dissertation, The College of Education, Florida Atlantic University, USA: Boca Raton Florida.
• Westhues, K. (2007). “Mobbing and Virginia Tech Massacre”. https://arts.uwaterloo.ca/~kwesthue/vtmassacre.htm E.T: 02.04.2014
• Wheeler, A. R., Halbesleben, J.R.B., Shanine, K. (2010).” Eating Their Cake and Everyone else’s Cake, too: Resources as the Main Ingredient to Workplace Bullying”. Business Horizons, 53, 553-560.
• Yazıcıoğlu, Y. ve Erdoğan, S. (2004). “SPSS Uygulamalı Bilimsel Araştırma Yöntemleri”. Ankara: Detay Yayıncılık.
• Zapf, D., Einarsen, S. (2001). “Bullying in the Workplace: Recent Trends in Research and Practice-an introduction”. European Journal of Work and Organizational Psychology, 10(4), 369- 373.
• Zapf, D., Einarsen, S. (2003). “Individual Antecedents of Bullying: Victim and Perpetrator in the Workplace”. International Perspectives and Practice, içinde (Eds: S. Einarsen, H. Hoel, D. Zapf, C. L. Cooper). London/New York: Taylor and Francis, ss. 165-184.