KIRGIZ TÜRKÇESİNDEN TÜRKİYE TÜRKÇESİNE AKTARMADA YAZIM VE NOKTALAMA FARKLILIKLARINDAN KAYNAKLI YAPILAN YANLIŞLAR

Year 2024, Volume: 4 Issue: 2, 77 - 106, 31.12.2024

Aysel Baytok

Abstract

Türk Cumhuriyetlerinin 1991 yılında bağımsızlıklarını kazandıkları tarihten bu yana Türk toplumları arasında anlaşma ve bilgi alışverişi ihtiyacı doğmuş ve dolayısıyla lehçeler arası aktarma meselesi de gündeme gelmiştir. Günümüze kadar lehçeler arası aktarma konusu çeşitli tez ve makalelerde ele alınmış olmakla birlikte yazım ve noktalama konusu çoğunlukla dikkatlerden kaçmıştır. “Duygu ve düşünceleri daha açık ifade etmek, okumayı ve anlamayı kolaylaştırmak amacıyla kullanılan semboller.” olarak tanımlanan ve Batı’da 16. yüzyılda matbaanın bulunmasıyla kullanılmaya başlanan noktalama işaretleri, günümüzde her dilde sistematik olarak kullanılmaktadır. Dillerde kullanılan noktalama işaretleri benzer, hatta neredeyse aynı olmalarına rağmen kullanım biçimleri farklılık gösterebilmektedir. Aynı şekilde “Bir dilin belli kurallar çerçevesinde yazıya aktarılması.” olarak kısaca tanımlanabilecek olan yazım kuralları da diller arasında farklı olabilmektedir. Bu durum aynı cümle yapısına sahip olmalarına rağmen Türk yazı dilleri arasında da görülmektedir. Bu örneklerden biri Rusçanın yazım ve noktalama kuralları etkisi altında gelişen Kırgız Türkçesi yazı sistemi ile Tanzimat devrinden itibaren Batı, özellikle de Fransız yazım ve noktalama kuralları etkisinde gelişen Türkiye Türkçesi arasında görülen yazım ve noktalama farklılıklarıdır. Bu farklılık Türk lehçeleri bölümlerinde eğitim almakta olan Türk öğrencilerin Kırgızcadan Türkçeye yaptıkları aktarmalarda bazı sorunlara yol açmaktadır. Bu çalışmada, Pamukkale Üniversitesi (PAÜ) İnsan ve Toplum Bilimleri Fakültesi (İTBF) Çağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatları (ÇTLE) Bölümünde (Kuzeybatı) eğitim almakta olan Türk öğrencilerin Kırgız Türkçesinden Türkiye Türkçesine aktarma yaparken yazım kuralları ve noktalama işaretleriyle ilgili yaptıkları yanlışlar tespit edilmeye ve bu yanlışlar sınıflandırılmaya çalışılmış, yapılan yanlışların doğru şekilleri verilerek öğretim elemanlarının izlemeleri gereken yol belirtilmiştir. Çalışmada verilen yanlışlar öğrencilerin yazılı sınav kâğıtları, ders esnasındaki yazılı anlatım etkinlikleri ve ödevleri ile ilgili gözlemlere dayanmaktadır. Yazım ve noktalama yanlışları sayısal olarak de-ğerlendirilmeyip genel olarak ele alınmış ve çalışmada alfabe birliğinden hareketle yazım ve noktalama birliği üzerinde durulmuştur.

Keywords

Kırgız Türkçesi, Türkiye Türkçesi, Aktarma, Noktalama, Yazım

Ethical Statement

Bu çalışmanın hazırlanma sürecinde bilimsel ve etik ilkelere uyulduğu ve yararlanılan tüm çalışmaların kaynakçada belirtildiği ve yazarının sorumluluğunda olduğu beyan olunur.

Supporting Institution

Yok.

Thanks

Yok.

Errors Made in Translation From Kyrgyz to Turkish Due to Spelling and Punctuation Differences

Abstract

Since the Turkic republics gained independence in 1991, there has been a need for mutual understanding and exchange of information between the Turkic peoples, and therefore the issue of interdialectal translation has also come to the forefront. Although the issue of interdialectal translation has already been discussed in various scientific dissertations and research articles, the issue of spelling and punctuation has remained largely unnoticed. Punctuation, defined as “symbols used to express feelings and thoughts more clearly and to facilitate reading and understanding,” began to be used in the West with the invention of the printing press in the 16th century and is used systematically in all languages today. Although the punctuation marks used in languages are similar or even almost the same, the way they are used may differ. Likewise, spelling rules, which can be briefly defined as “the transfer of a language into writing according to certain rules” may also vary between different languages This situation is also observed among the Turkic written languages, although they have the same sentence structure. One such example is the differences in spelling and punctuation between the Kyrgyz writing system, which evolved under the influence of Russian spelling and punctuation rules, and the Turkish writing system, which, starting from the Tanzimat period, developed under the influence of Western, particularly French, spelling and punctuation rules. This difference leads to some problems for Turkish students studying in Turkish Dialects departments when translating from Kyrgyz to Turkish. This study aims to examine the errors made by 2nd and 3rd year students studying the Northwest (Kipchak) Turkish dialects at Pamukkale University, Faculty of Humanities and Social Sciences, Department of Contemporary Turkish Dialects and Literatures, when translating from Kyrgyz to Turkish due to the differences in punctuation and spelling rules, to classify these errors and to provide some insights for the instructors through the corrections of the errors. The errors examined are based on examinations and observations related to students' written exam papers, written narrative activities during the classes, and assignments. Rather than a quantitative assessment of errors, the errors were addressed generally, and the study emphasized spelling and punctuation consistency based on the unity of the alphabet.

Keywords

Kyrgyz Turkish, Türkiye Turkish, translation, punctuation errors, spelling errors

Ethical Statement

It is declared that scientific and ethical principles have been followed while carrying out and writing this study and that all the sources used have been properly cited.

Supporting Institution

No

Thanks

No

References

• Akmataliyev, A., Kırbaşev, K., Ömürbay uulu, M.ve Şarşenaliyev, Ö. (2003). Kaada-Salttar, Ak-Batalar. Red. Abdıldacan Akmataliyev, Bişkek.
• Asanov, Ü. ve Barataliyev, K. Ö. (2010). Kırgızstandın Geografiyası, Biş-kek.
• Aşirbayev, T. (2005). Orfografiyalık Ereceler. Oş.
• Atasoy, F. O. (2010). Noktalama İşaretlerinin Tarihi, Turkish Studies Inter-national Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic. 5 (2), 823-861.
• Aytmatov, Ç. (1982). Üç Tomdon Turğan Çığarmalar. I. Tom, Frunze.
• BBC, (E.T.:06.11.2023). E.A.: https://www.bbc.com/kyrgyz/news/story/2008/10/081016_rel_low
• Dıykanov, K. (1980). Kırgız Tilinin Tarıhınan. Frunze.
• Ercilasun, A. B., Zülfikar, H., Korkmaz, Z., Parlatır, İ., Önen, Y., Türkmen, F., Birinci, N., Kerman, Z., Sertkaya, O. F. ve Akalın, Ş. H. (2000). İmlâ Kılavuzu. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Hengirmen, M. (2007). Türkçe Dil Bilgisi. Ankara: Engin Yayınevi.
• İslam Dini, (E.T.: 06.11.2023). E. A.: http://islamdini.kg/terminder/2693-isa-aleyhissalam.html
• KABAR, (E.T.: 06.11.2023). E.A.: http://kg.kabar.kg/news/sadyr-zhaparov-t-rk-mamleketter-uiumu-zhyl-saiyn-bekemdelip-maanil-aimaktyk-birikme-bolot/
• KABAR, (E.T.:07.11.2023). E.A.: http://kg.kabar.kg/news/ministrler-kabinetinin-bashchysy-akylbek-zhaparov-germaniiaga-ish-sapary-menen-barat/
• KABAR, (E.T.:07.11.2023). E.A.: http://kg.kabar.kg/news/zhk-bilim-ber-ministri-kyzmatyna-dogdurk-l-kendirbaevanyn-talapkerligin-zhaktyrdy/
• Kalfa, M. (2000). Noktalama İşaretlerinin Türkçenin Öğretimindeki Yeri ve Önemi. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi, Ankara.
• Kasımbek, T. (1998). Sıngan Kılıç. Kırgızstan.
• Kebekova, B. ve Tokombayeva, A. (1975). Kırgız El Comoktoru. Frunze.
• Kıdırov, A. ve Sulaymanov, D. (1976). Keleçektin Eeleri. Frunze.
• Koç, A. (2017). Noktalama İşaretlerinin Tarihçesi, Kültür Tarihimizde Gizli Diller ve Şifreler. Emine Gürsoy Naskali ve Erdal Şahin (Ed.), İstanbul.
• KOOM Press, (E.T.: 15.01.2024). E. A.: https://koom.press/news/58056
• Mamlekettik Til Boyunça Uluttuk Komissiya. (2019). Kırgız Tilinin Cazuu Ereceleri. Bişkek.
• Maral FM, (E.T.: 16.01.2024). E. A.: https://maralfm.kg/archives/641192
• Orozova, G. (2018). Baatırdık Comoktor. Abdıldacan Akmataliyev (Ed.), Bişkek.
• Osmonaliyeva, N. (2017). Keremettüü Comoktor. Abdıldacan Akmataliyev (Ed.), Bişkek.
• Sardakbekova, E. ve Musayeva, A. (2017). Zuura Sooronbayeva. Bişkek.
• Soltonoyev, B. (2003). Kırgız Tarıhı. Bişkek.
• Topbaş, O. N. (2006). Paygambarlar tarıhı. Kotorgon, Akılbek Halbekov.
• Tursunov, A. (2013). Kırgız Tilinin Tınış Belgileri, Bişkek.
• Türk Dil Kurumu, (E.T. 05.11.2023). Erişim Adresi: https://tdk.gov.tr/icerik/yazim-kurallari/buyuk-harflerin-kullanildigi-yerler
• Türk Dil Kurumu, (E.T.: 15.01.2024). E. A.: https://tdk.gov.tr/icerik/yazim-kurallari/noktalama-isaretleri-aciklamalar/