By Intercultural Crossover Method In the Sveti Naum Mo-nastery Sample Goodness Registration Ritual

Year 2025, Volume: 5 Issue: 1, 39 - 64, 30.06.2025

Sacide Çobanoğlu

https://doi.org/10.71096/cakutad.1705216

Abstract

Humanity has made progress towards civilization from past to present and 5.0 in the 21st century. It has evolved into a Super Smart Society. With the age of enlightenment, he developed theories to express his thoughts. Intercultural crossover method is one of these methods. It explains the similarities or differences of folklore products in the world with numbers, indexes and equivalences. No study has been conducted using the intercultural crossover method in Turkish folklore. It is possible to cross the materials collected from Turkey and the Turkish world with the folklore materials of other countries using the Intercultural Crossover Method. Transferring the results obtained to the Turkish Cultural Metaverses to be established in the metaverse (beyond the universe) is a new evaluation. The aim of our study is to emphasize the importance/necessity of this subject and to produce a study that will set an example in this sense. In this study, the fact that the tomb in the Sveti Naum Monastery in Ohrid, Macedonia is accepted as the tomb of Sari Saltuk by Muslims and the tomb of St. Sveti Naum by Christians, and the fact that it is accepted as the tomb of St. Sveti Naum by Christians, is a common ritual performed by visitors from different cultures who visit the monastery, and a new one is examined. The ritual, which we conceptually call the ritual of registering goodness, will be examined by the intercultural cross-over method.

Keywords

Intercultural crossover , Goodness registration ritual , Sarı Saltuk , Sveti Naum , Folklore

Kültürlerarası Çaprazlama Yöntemiyle Sveti Naum Manastırı Örnekleminde İyiliği Tescil Ritüeli

Abstract

İnsanlık geçmişten günümüze uygarlık yolunda gelişme kaydetmiş, her çağa uygun olarak yapılandırdığı toplum modelleriyle yaşamını yeni formlara taşımış ve 21. yüzyılda 5.0. Süper Akıllı Toplum adı verilen toplum biçimine evrilmiştir. Aydınlanma çağıyla bilimsel bilgiye ulaşmak ve düşüncelerini bir sistem dahilinde dile getirmek amacıyla yöntemler, kuramlar geliştirmiştir. Bu yöntemlerden bir tanesi Metin Merkezli Halkbilimi Kuramları dahilinde tüm dünyadan derlenen folklor ürünlerinin aralarındaki benzerliği ya da farklılığı sayılarla, dizinlerle ve denkliklerle ortaya koymayı amaçlayan Kültürlerarası Çaprazlama Yöntemi (Cross Cultural Method)’dir. Türk halkbiliminde bugüne kadar kültürlerarası çaprazlama yöntemiyle yapılan bir çalışma bulunmamaktadır. Türkiye sahası ile Türk dünyası sahasından toplanan devasa malzeme ile diğer dünya ülkelerinde yapılacak alan araştırmalarıyla toplanacak malzemenin Kültürlerarası Çaprazlama Yöntemiyle çaprazlanması mümkündür. Elde edilen sonuçların yeni çevrimiçi yaşam metaverse (evren ötesi)’de kurulacak Türk Kültür Metaverse’lerine aktarılması yeni bir değerlendirme alanı teşkil etmektedir. Türkiye sahası ve Türk dünyası sahası folklor ürünlerinin dünyadaki farklı ülkelerin folklor ürünleriyle çaprazlanmasının önemine/gerekliliğine vurgu yapmak ve bu anlamda örnek teşkil edecek bir çalışma ortaya koymak çalışmamızın amacını oluşturmaktadır. Bu çalışmada, Makedonya’nın Ohri şehrinde Sveti Naum Manastırı’nda bulunan kabrin, Müslümanlar tarafından Sarı Saltuk’un, Hıristiyanlar tarafından Aziz Sveti Naum’un kabri olarak kabul edilmesi olgusu ile manastırı ziyaret eden farklı kültürlere, farklı inançlara mensup ziyaretçilerin ortak makamda gerçekleştirdikleri, ortak ritüel olan ve yeni bir kavramsallaştırmayla iyiliği tescil ritüeli adını verdiğimiz ritüel, kültürlerarası çaprazlama yöntemiyle incelenecektir.

Keywords

Kültürlerarası çaprazlama , iyiliği tescil ritüeli , Sarı Saltuk , Sveti Naum , halkbilimi

References

• Akalın, H. Ş. (2016). Balkanlar’da İslamiyet’in yayılmasında Sarı Saltuk’la ilgili efsaneler ve rivayetlerin önemi. İçinde M. S. Kafkasyalı (Ed.), Balkanlarda İslam: Miadı Dolmayan Umut (Cilt 2, ss. 51-73). Tika Yayınları.
• Assman, J. (2001). Kültürel Bellek: Eski Yüksek Kültürlerde Yazı, Hatırlama ve Politik Kimlik (A. Tekin, Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Ayres, B. (1974). Bride theft and raiding for wives in cross-cultural perspective. Anthropological Quarterly, 47(3), 238-252.
• Cahoone, L. E. (2005). Why there is no problem of cultural relativism. içinde Cultural Revolutions: Reason Versus Culture in Philosophy, Politics, and Jihad. Penn State University Press.
• Çobanoğlu, Ö. (1999). Halkbilimi Kuramları ve Araştırma Yöntemlerine Giriş. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Çobanoğlu, Ö. (2024). Halkbilimi Kuramları ve Araştırma Yöntemlerine Giriş (Genişletilmiş 13. Baskı). Ankara: Akçağ Yayınları.
• Çobanoğlu, S. (2019). Balkanların Ohri Kasabası’nda Sarı Saltuk makamlarından biri olan Sveti Naum Kilisesi’nde atalar kültü bağlamında “iyiliği tescil” ritüeli. II. Uluslararası Develi-Âşık Seyrani ve Türk Kültürü Kongresi (10-12 Ekim), 3. Kitap, 445-451.
• Çobanoğlu, S. (2023a). Halkbilimi ve Metaverse: Yeni Dünyaların Beşiğinde. Çanakkale: Paradigma Yayınları.
• Çobanoğlu, S. (2023b). Halkbilimsel metaetik kuram ile Hacı Bektaş Velî’nin Besmele tefsirinde cömert olmak ve hırsızlık yapmak etik değerleri. Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Velî Araştırma Merkezi Dergisi, 105, 97-127.
• Çobanoğlu, S. (2023c). Köroğlu’nda atalar kültü bağlamında halk fikirleri ve anlatım türlerinde retorik reformasyon. İçinde A. Öger & M. S. Çelepi (Eds.), Prof. Dr. Mustafa Arslan Armağanı (ss. 281-305). Paradigma Yayınları.
• Demir, N. (2015). Sarı Saltuk Gazi. Trakya Üniversitesi Yayınları, TÜBAP Yayın No: 167.
• Dinç, A. (2015). Sivas’ın Koyulhisar ilçesi, Bahçe Köyü’nde Sarı Saltuk makamı. 2. Uluslararası Sarı Saltuk Gazi Sempozyumu Saraybosna-Bosna Hersek Bildirileri. Trakya Üniversitesi, 3-9.
• Eroğlu, A. H. (2006). Türk Halk İnançlarına Giriş. İstanbul: Aziz Andaç Yayınları.
• Fiske, J. (2006). Mitler ve Mitleri Yapanlar. İstanbul. İlya Yayınevi.
• Günay, Ü., & Güngör, H. (2015). Başlangıçlarından Günümüze Türklerin Dini Tarihi. Ankara: Berikan Yayınları.
• Hürriyet. (17 Ağustos 2016). Delikli taştan geçemeyen ne yapacak? www.hurriyet.com.tr/dunya/delikli-tastan-gecemeyenler-ne-yapacak-40197840 (Erişim tarihi: 11.07.2024).
• İnalcık, H. (2016). Türkler ve Balkanlar. İçinde Balkanlarda İslam: Miadı Dolmayan Umut (Cilt 2, ss. 9-40). Tika Yayınları.
• Jahjai, M. (2015). Ohri Sveti Naum/Sarı Saltuk Ziyaretgâhı. 2. Uluslararası Sarı Saltuk Gazi Sempozyumu Saraybosna-Bosna Hersek Bildirileri. Trakya Üniversitesi, 145-158.
• Karasar, N. (2003). Bilimsel Araştırma Yöntemi: Temel Kavram İlke ve Yaklaşımlar. İstanbul: Nobel Yayınları. Kartal 24. (3 Nisan 2022). İşte Hacı Bektaş’taki delikli taşın sırrı. www.kartal24.com/41356-iste-hacibektastaki-delikli-tasin-sirri (Erişim tarihi: 11.07.2024).
• Kurt, H., & Alaydın, N. N. (2015). Ohri Gölü çevresinde (Makedonya) Osmanlı izleri. Marmara Coğrafya Dergisi, 32, 120-146.
• Lomax, A. (1968). Folk Song Style and Culture. American Association for the Advancement of Science.
• Neuman, W. L. (2014). Toplumsal Araştırma Yöntemleri: Nicel ve Nitel Yaklaşımlar (Cilt I-II). İstanbul: Yayınodası Yayıncılık.
• Özlem, D. (2015). Etik Ahlak Felsefesi. İstanbul: Notos Kitap Yayınevi.
• Saçkesen, A. (2015). Saltuknâme’deki olağanüstü motifler üzerine notlar. 2. Uluslararası Sarı Saltuk Gazi Sempozyumu Saraybosna-Bosna Hersek Bildirileri. Trakya Üniversitesi, 25-32.
• Tylor, E. B. (1889). On a method of investigating the development of institutions; applied to laws of marriage and descent. Journal of the Royal Anthropological Institute of Great Britain and Ireland, 18, 245-272.
• Ural, S. (2013). Balkanlardaki din motiflerinin oluşmasında Ohri şehrinin yeri: Aziz Kliment, Aziz Naum ve Sarı Saltuk örnekleri. İçinde Türk Tarihinde Balkanlar (ss. 163-176). Sakarya Üniversitesi Yayınları.