Bartın’da Ticaret, Sanayi ve Madencilik Faaliyetlerinin “Bartın Rehberi” Adlı Kaynak Eser Temelinde Analizi

Yıl 2019, Sayı: 27, 1 - 30, 18.12.2019

Yenal Ünal

https://doi.org/10.17518/canakkalearastirmalari.661040

Cited By: 1

Öz

Ticaret, sanayi ve madencilik sektörleri bir ülkenin kalkınmasında hayati öneme sahiptir. Türkiye Cumhuriyeti Devleti, kuruluş yıllarını müteakip hızla kalkınabilmek adına başta tarım, hayvancılık ve ormancılık olmak üzere hemen her sahada büyük bir atılım içerisine girmeye gayret etmiştir. Ticaret, sanayi ve madencilik sektörleri
genç Türkiye’nin ilerleyebilmek adına üzerinde ısrarla durduğu sahalardandır. 24 Temmuz 1923 tarihinde imzalanan Lozan Barış Antlaşması’yla Türkiye sadece siyasi sahada değil ekonomik ve ticari manada da bir nevi bağımsızlığını elde etmiştir. Bu alanlarda adeta bir yeniden doğuş yaşamıştır. Osmanlı döneminde 1854 tarihinde alınmaya başlanan borçların ilerleyen yıllarda faizinin dahi ödenemeyeceğinin anlaşılması üzerine 1881’de kurulan Düyun-u Umumiye idaresi ile kapitülasyonlar, memleket ekonomisinin belini bükmüştür. Genç Türkiye, Osmanlı Devleti’nin düştüğü bu müşkül duruma, Türkiye’nin bir daha düşmemesi için iktisadi bakımdan kendi kendine yeter bir ülke haline kısa sürede gelmesi gerektiğini anlaşmıştır. Aksi halde Osmanlı Devleti’nin akıbetiyle karşı karşıya kalınması mukadderdi. Bu gerçekten hareketle daha Lozan Barış Antlaşması imzalanmadan önce 17 Şubat 1923 tarihinde Türkiye İktisat Kongresi toplanmıştır. Bu kongre ile yeni Türk devletinin ekonomik temelleri sağlam bir biçimde atılmaya çalışılmıştır. Sonraki yıllarda sanayi, ticaret ve madencilik faaliyetlerini desteklemek amacıyla Teşvik-i Sanayi Kanunu kabul edilmiş, Sanayi ve Maadin Bankası ile İş Bankası kurulmuş, Kabotaj Kanunu yürürlüğe girmiş ve Ticaret Kanunu çıkarılmıştır. Bu sayılanlar haricinde daha birçok önemli atılım gerçekleştirilmiştir. Özetle bu dönemde Türkiye büyük bir inkılap süreci ile kendini yeniden gerçekleştirirken; ticaret, sanayi ve madencilik alanlarında da önemli yatırımlar ortaya koyulmuştur. Bu araştırmada 1927 tarihinde yayımlanmış ve birkaç yıldır araştırıcıların dikkatini çekmiş olan “Bartın Rehberi” adlı kaynak eser, temel alınarak 1920’li yıllarda Bartın ve çevresinde ticaret, sanayi ve madencilik sahalarında yaşanan gelişmeler hakkında tespit edilen yeni bilgiler analiz edilmeye çalışılmıştır. Çalışmamızda özelde Bartın coğrafyasının genelde ise Atatürk devri Türkiye’sinin ticaret, sanayi ve madencilik politikaları üzerinde durulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Bartın, Ticaret, Sanayi, Madencilik, Atatürk dönemi

Kaynakça

• Bibliyografya
• Resmî Yayınlar
• Bartın Rehberi, Bartın Ticaret ve Sanayi Odası, Selamet Matbaası, Bartın, 1927. Türkiye’de Toplumsal ve Ekonomik Gelişmenin 50 Yılı, Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü, Ankara, 1973.
• Kitaplar
• Aksoy, Yaşar, Kurtuluş Savaşı Işığında İzmir İktisad Kongresi (17 Şubat–4 Mart 1923), Mayat Matbaacılık, [t.y.]. Arslan, Ramazan, Cumhuriyet’in İlk Yıllarında Bartın, Orion Yayınevi, Ankara, 2017. Aşçıoğlu, Erkan, Bartın, Bartın Ticaret ve Sanayi Odası Yayınları, Bartın, 2001. Bartın 2023 Stratejik Amaçlar ve İl Gelişme Planı, haz. İl Planlama ve Koordinasyon Müdürlüğü, Bartın Valiliği Yayınları, Bartın, 2008. Bartın, Bartın Ticaret ve Sanayi Odası Yayınları, Ankara, 2007. Cansever, Nurettin, Bütün Yönleriyle Bartın, Ersa Kollektif Şirketi Matbaası, İstanbul, 1965. Cillov, Haluk, Türkiye Ekonomisi, 3. bs. İstanbul Üniversitesi İktisad Fakültesi Yayınları, İstanbul, 1970. Çilsüleymanoğlu, Selâhattin, Bartın Halk Kültürü, Cilt 1, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara, 1996. Çötür, Mehmet, Bartın Limanı İnşaat Sonu Raporu, Bayındırlık Bakanlığı Demiryollar ve Limanlar İnşaat Reisliği Devlet Su İşleri Matbaası, Ankara, 1970. Ertan, Temuçin Faik ve bşk., Başlangıcından Günümüze Türkiye Cumhuriyeti Tarihi, 4. bs., Siyasal Kitabevi, Ankara, 2016. Hergüner, Mustafa, İzmir İktisat Kongresi için İstanbul’da Yapılan Çalışmalar, Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı Yayınları, İstanbul, 2006. İnan, Ayşe Afet, Devletçilik İlkesi ve Türkiye Cumhuriyetinin 1. Sanayi Planı (1933), Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara, 1972. İzmir İktisad Kongresi, (17 Şubat- 4 Mart 1923), Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara, 1982. Samancıoğlu, Kemal, Bartın Belediyesi ve Tarihçesi, 2. bs. Bartın Valiliği-Bartın Belediyesi Yayınları, Bartın, 1999. İktisat ve Ticaret Bakımından Bartın, Bartın Ticaret ve Sanayi Odası Yayınları, Ankara, 1941. Sarıaslan, Ümit, Çerçevesinden Taşan Tarih-Yaşım ve Başımla Ben/Kemal Samancıoğlu, Erek Ofset, Ankara, 2011. Ünal, Yenal, Kuruluşunun 50. Yıl Dönümünde Bartın Limanı Tarihi, Yeditepe Yayınevi, İstanbul, 2015. Yakupoğlu, Cevdet, Bartın Vakıfları (1214-1514), Bartın Valiliği İl Özel İdaresi Başkanlığı Yayınları, Bartın, 2010. Yelkenli, Mustafa, Resmi İdeoloji ve Türkiye, Siyah-Beyaz Yayınevi, İstanbul, 2007.
• Makaleler
• Çakmak, Fevzi, “Cumhuriyetin İlk Yıllarında Deniz Ticaretinin Genel Durumu ve Gelişimine Yönelik Alınan Tedbirler”, Türkiye Cumhuriyeti’nin Ekonominin ve Sosyal Tarihi Uluslararası Sempozyumu Bildirileri, Cilt 1, Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları, Ankara, 2017. Çiçek, Rahmi, “Milli Ekonomiden Devletçi Ekonomiye Geçişte Trabzon Örneği (1923-1929)”, Türkiye Cumhuriyeti’nin Ekonominin ve Sosyal Tarihi Uluslararası Sempozyumu Bildirileri, Cilt 1, Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları, Ankara, 2017. Hiç, Mükerrem, “Cumhuriyet Döneminde Türkiye Ekonomisi”, Türkler Ansiklopedisi, Cilt 17, Ankara, Yeni Türkiye Yayınları, 2002. Koca, Yasemin Nemlioğlu, “Cumhuriyetin İlk Yıllarında Denizcilik Politikaları ve Kabotaj Uygulamaları”, Türkiye Cumhuriyeti’nin Ekonominin ve Sosyal Tarihi Uluslararası Sempozyumu Bildirileri, Cilt 1, Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları, Ankara, 2017. Özdemir, Ünal, “Ulaşım Coğrafyası Açısından Önemli Bir Güzergâh: Karabük-Bartın Karayolu”, Doğu Coğrafya Dergisi, Cilt 13, Sayı 19, 2008. Halıcı, Şaduman, “Yeni Türk Devleti’nde Ekonominin Türkleştirilmesi Politikası: Türkiye Milli İthalat ve İhracat Anonim Şirketi Örneği”, Türkiye Cumhuriyeti’nin Ekonominin ve Sosyal Tarihi Uluslararası Sempozyumu Bildirileri, Cilt 1, Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları, Ankara, 2017. Tekeşin, Hüsnü, “Cumhuriyetin İlk Ekonomik Kurumlarından Alpullu Şeker Fabrikası’nın Türkiye’nin Ekonomik ve Sosyal Yaşamına Katkıları”, Türkiye Cumhuriyeti’nin Ekonominin ve Sosyal Tarihi Uluslararası Sempozyumu Bildirileri, Cilt 1, Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları, Ankara, 2017. Tuncel, Metin, “Bartın”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, Cilt 5, İstanbul, 1992. Ünal, Yenal, “Bartın Matbuat Tarihinin İzini Sürmek: Parthenios Bartın’da Kültür ve Sanat Bülteni Örneği”, Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi, Cilt 15, Sayı 31, İzmir, Güz 2015.