Keçecizade İzzet Fuat Paşa Biyografisine Katkı Beş Yıl Sonra Doğmak Üç Yıl Önce Ölmek

Yıl 2019, Sayı: 27, 335 - 371, 18.12.2019

Mustafa Arıkan

https://doi.org/10.17518/canakkalearastirmalari.661209

Cited By: 1

Öz

Biyografi, tarih araştırmalarının önemli alanlarından birisidir. Bu araştırmalarda temel olan bir insanın hayatı, eserleri, dönemi ve sonrası zamanlar üzerindeki etkisidir. Biyografi çalışmaları son zamanlarda artan bir ilgiye de mazhar olmaktadır.
Keçecizade İzzet Fuat Paşa İkinci Meşrutiyet sonrası ve erken Cumhuriyet yıllarının önemli bir şahsiyetidir. Asıl mesleği askerlik olmasına rağmen aynı zamanda hariciyede ve son dönem Ayan Meclisi’nde görev almış, askerî tarih ve önemli bir hatırat yazarıdır. Bazı hatıraları popüler tarih dergilerinde yayınlanmış, yine hatıraları üzerine bazı akademik çalışmalar da yapılmıştır.
İzzet Fuat Paşa hakkında yapılmış ciddi ve kapsamlı bir biyografi çalışması mevcut değildir. Hakkında yazılan ya da ondan bahsedilen metinlerde hayatına dair önemli yanlışlar mevcuttur ve bunlardan en mühimi doğum ve ölüm tarihinin yanlış olarak verilmesidir.
Bu çalışma, İzzet Fuat Paşa’nın doğum ve ölüm tarihlerinin doğru tespiti başta olmak üzere, onun hayatının ana çizgilerine temas etmek ve yapılacak/yazılacak İzzet Paşa biyografisine bir giriş olmak maksadını taşımaktadır.

Anahtar Kelimeler

Keçecizadeler, İzzet Fuat Paşa, Biyografi, Kayzer II. Wilhelm, Tarih Metodolojisi

Kaynakça

• Arşiv Kaynakları Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Cumhuriyet Arşivi Cumhuriyet Halk Partisi Osmanlı Arşivi Bab-ı Ali Evrak Odası Hariciye Nezareti, İstanbul Murahhaslığı Yıldız Esas Evrakı Yıldız Perakende Hazine-i Hassa Emekli Sandığı Arşivi Askerlik Tescil Dosya Nu:13912 İbrahim Hakkı Konyalı Vakıf Kütüphanesi ve Arşivi Keçecizade İzzet Fuat Paşa, Dosya Nu. 346 Milli Savunma Bakanlığı Arşivi Sicil Dosya Nu: 329-40 TBMM Arşivi Eski Osmanlı Âyan Meclisi Üyeler Kütük ve Özlük Dosyası, İzzet Fuad Paşa Dosya Nu: 94 Süreli Yayınlar Resmî Süreli Yayınlar Meclisi Ayan Zabıt Ceridesi, D: 4, C: 1, İ: 3, 19 Kânunusâni 1336 (1920) Meclisi Ayan Zabıt Ceridesi, D: 4, C: 1, İ: 16, 4 Mart 1336 (1920) Meclisi Ayan Zabıt Ceridesi, D: 4, C: 1, İ: 17, 8 Mart 1336 (1920) Meclisi Ayan Zabıt Ceridesi, D: 4, C: 1, İ: 3, 19 Kânunusâni 1336(1920) Gazete ve Dergiler
• Cumhuriyet 1928, 1970 Hayat Tarih Mecmuası 1976 İçtihat 1918 Musavver Muhit 1909 Şehbal 1910-1911 Telif ve Tetkik Eserler “Keçecizade İzzed Paşa’nın Ordu Hakkındaki Layihaları”, Bahaettin Şakir Bey’den İttihat ve Terakki, http://www.nesra.org/kececizade-izzed-pasanin-ordu-hakkinda-layihalari/ (26 Temmuz 2019) “Mustafa Fazıl Paşa Köşkü”, http://www.uskudaristanbul.com/firmadetay.asp?id=1984 (4 Eylül 2019) “Tehcir ve Taktil” Divan-ı Harb-i Örfi Zabıtları İttihat ve Terakki’nin Yargılanması 1919-1922,(Der. Vahakn N. Dadrian-Taner Akçam), İstanbul bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul 2008 Abdülhamid’in Kara Kutusu Arap İzzet Holo Paşa’nın Günlükleri, (Haz. İbrahim Küreli), C. I, Türkiye İş Bankası Yayınları, İstanbul 2019 Ahmed Midhat, Sayyadane Bir Cevvelan Beykoz’dan İzmit Körfezi’ne Kadar Bir Av Gezisi, (Haz. Sami Önal), İletişim yayınları, İstanbul 2001 Aksüt, Ali Kemali, Sultan Aziz’in Mısır ve Avrupa Seyahati, Ahmet Sait Oğlu Kitabevi, İstanbul 1944. Akşin, Sina, İç Savaş ve Sevr’de Ölüm, Türkiye İş Bankası Yayınları, İstanbul 2010 Alus, Sermed Muhtar, “Dünün Genci Anlatıyor Yakın Maziden Maceralar”, Cumhuriyet, 8 İkincikânun 1936, s. 2
• Alus, Sermed Muhtar, “Gördüklerim Duyduklarım Halep’teki Sürgünler”, Taha Toros Arşivi, Nu. 00158113010 Alus, Sermed Muhtar, “Halebin Umumî Bahçelerinde”, Taha Toros Arşivi, 581133 Alus, Sermed Muhtar, “Halep’teki Evimiz”,Taha Toros Arşivi, 581131 Alus, Sermet Muhtar, Masal Olanlar, İletişim yayınları, İstanbul 1997 Atılgan Gümüşsoy, Emine, Keçecizâde Mehmed Fuad Paşa (1815-1869), Doktora Tezi, Ankara 2006. Ayaşlı, Münevver İşittiklerim Gördüklerim Bildiklerim, Timaş Yayınları, İstanbul 2002 Balcı, Sezai, “Keçecizade İzzet Fuat Paşa’nın Harb-i Umumî Hatırâtım Adlı Eseri”, 2. Uluslararası Türk Dünyası Eğitim Bilimleri ve Sosyal Bilimler Kongresi, C. 4, (Edit. Sinan Demirtürk-Hanefi Bostan), Ankara 2018, s. 37-44. Balkan Savaşı’na Katılan Komutanların Yaşam Öyküleri, ATASE Yayınları, Ankara 2004
• Biren, Mehmet Tevfik, II. Abdülhamid, Meşrutiyet ve Mütareke Devri Hatıraları, (Haz. F. Rezan Hürmen), C. I-II, Arma Yayınları, İstanbul 1993 Birinci, Ali, “Türkiye’de Biyografi Geleneği”, Yedikıta, S. 99, Kasım 2016, s. 49-53 Birinci, Ali, Tarihin Gölgesinde Meşâhir-i Meçhûleden Birkaç Zât, Dergâh Yayınları, İstanbul 2001 Birinci, Ali, Tarihin Hududunda Hatırat Kitapları, Matbuat Yasakları ve Arşiv Meseleleri, Dergâh Yayınları, İstanbul 2012 Birsel, Salah, “Kanlıca’da Bir Sadrazam”, Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi, C. XXXVIII, S. 327, Aralık 1978, s. 636-644 Borak, Sadi, “Düşman Cephesinde Bir Türk Elçisi İzzet Fuad Bey İle Grandük Nikola Görüşmesi”, Hayat Tarih Mecmuası, S. 7, Ağustos 1968,s. 17-20 Bostancı, Kahraman, “Keçecizade İzzet Fuad Bey’in Gözüyle II. Meşrûtiyet Öncesi ve Sonrasında İstanbul”, Türk ve Dünya Kültüründe İstanbul 7. Uluslararası Türk Kültürü Kongresi –Bildiriler-, Atatürk Kültür Merkezi Yayınları, Ankara 2011, 275-287 Boy, Arzu, “Sevr Antlaşması İmzalanmadan Önce Osmanlı Hükümeti Tarafından Verilen Cevap Layihası ‘İstanbul, Boğazlar, İzmir, Doğu Trakya Mevzuları”, Sosyal, beşeri ve İdari Bilimler Alanında Akademik Çalışmalar, C. 1, Gece Kitaplığı, Ankara 2018, s. 95-111 Böke, Pelin, “Son Osmanlı Meclisi’nde Yunan İşgali’ne Dair Tartışmalar”, ÇTTAD, VI/15, Güz 2007, s. 309-323 Ceyhan, Nesime, “1911-1912 yılları Türk Hikâyesine Kaynak: Harp”, Türkish Studies, V. 4/I-II, Winter 2009, s. 1807-1822 De Fontmagne, La Barone Durand, Kırım Harbi Sonrasında İstanbul, 1001 Temel Eser Tercüman Yayınları, İstanbul 1977 Doğan, D. Mehmet, Büyük Türkçe Sözlük, 24. Baskı, Yazar Yayınları, Ankara 2013 Dündar, Can, Lüsyen Tarihe Gizlenmiş Bir Aşkın Hikâyesi, Can Yayınları, İstanbul 2010 Er,Tayfun,“Atçılık”, https://www.takvim.com.tr/yazarlar/tayfun.er/2018/09/29/atcilik Findley, Carter Vaughn, Ottoman Civil Officialdom A Social History, Princeton Legacy Library, New Jersey 1989. General İzzet Fuad Pacha, Paroles de Vaincu Apres Le Desastre – Avant La Revanche, R. Chapelot, Paris 1913 General İzzet Fuad, Autres Occasions Perdues Critique Strategique De La Campagne D’Asie Minure 1877-1878, R. Chapelot, Paris 1908 Gök, Nejdet, “Mütercim Halîmî Efendi’nin Notları Çerçevesinde Sultan Abdülaziz’in Avrupa Seyahati ve Sonuçları (21 Haziran 1867-7 Ağustos 1867)”, Tarihin Peşinde, Sayı 7, 2012, s.165-188 Görgülü, İsmet, On Yıllık Harbin Kadrosu 1912-1922 Balkan-Birinci Dünya ve İstiklâl Harbi, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara 1993. Gövsa, İbrahim Alaattin, Türk Meşhurları, Yedigün Neşriyat, (yayın yeri ve tarihi yok). Gülsoy, Ufuk, Hicaz Demiryolu, Eren Yayınları, İstanbul 1994 Hanioğlu, Şükrü, Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Zihniyet, Siyaset ve Tarih, Bağlam Yayınları, İstanbul 2006 İnal, İbnülemin Mahmud Kemal, Osmanlı Devrinde Son Sadrazamlar, C. VI-X, Türkiye İş Bankası Yayınları, İstanbul 2013 İnal, İbnülemin Mahmud Kemal, Son Sadrazamlar, C. I, Dergâh Yayınları, İstanbul 1982 İnan, Ali Mithat, Atatürk’ün Not Defterleri, Gündoğan Yayınları, 3. Baskı, Gündoğan Yayınları Ankara 1998 İzzet Fuad Pacha, Constantinople… avant et apres… la Constution, A. Zellich Fills, Constantinople 1908 İzzet Fuad Pacha, Les Occasions Perdues… Etude Stragıque Et Critique Sur La Campagne Turco Russe De 1877-1878, R. Chapelot, Paris 1900 İzzet Fuad, Le Contact: etüde de guerre moderne, R. Chapelot, Paris 1906 Kara, Mustafa, “Vefatının 130. Yılında Kazasker Mustafa İzzet Efendi”, Tasavvuf, S. 18, Ankara 2007, s. 9-18 Karaer, Nihat, Paris Londra, Viyana; Abdülaziz’in Avrupa Seyahati, Phoenix Yayınevi, Ankara 2003 Karay, Refik Halid, Minelbab İlelmihrab (Mütareke Devri Anıları), (Haz. Ender Karay), İnkılâp Kitabevi, 2. Baskı, İstanbul 1992. Keçecizade Ferik İzzet Fuad, Kaçırılan Fırsatlar 1293 Osmanlı-Rus Seferi Hakkında Tenkidât ve Mülahazât-ı Askeriye, Matbaa-i Ahmet İhsan, İstanbul 1325 Keçecizade İzzet Fuad, Askerî Konferanslar: Islâh-ı Nesl-i Feres, Matbaa-i Artin Asaduryan ve Mahdumları, İstanbul 1325 Keçecizade İzzet Fuad, Müstakil Süvari Fırkalarının Tecessüs ve Harp Vezâif ve Hidemâtı, İbrahim Hilmi-Kütüphane-i İslâm ve Askerî Yayınları, İstanbul 1327 Keçecizade İzzet Fuat, “İnsaf”, İçtihat, S. 136, 26 Kanun-ı evvel 1918/26 Aralık 1918, s. 2887-2890 Keçecizade İzzet Fuat, “Meclis-i Mebusan Reisi Ahmet Rıza Beyefendiye”, İçtihat, S. 136, 28 Teşrin-i sani 1918/28 Kasım 1918,s.2826-2829 Keçecizade İzzet Fuat, “Muhterem Doktor Abdullah Cevdet Beyefendi Hazretlerine”, İçtihat, S.131, 21 Teşrin-i sani 1918/21 Kasım 1918, s. 2812-2814 Keçecizade İzzet Fuat, Kaçırılan Fırsatlar 1877 Osmanlı-Rus Savaşı Hakkında Eleştiriler ve Askerî Düşünceler, (Haz. Rasim Süerden, Nurcan Fidan) ATASE Yayınları, Ankara 1997 Kırmızı, Abdülhamid, “Biyografi”, Tarih İçin Metodoloji,(Edit. Ahmet Şimşek), Pegem Akademi Yayınları, Ankara 2015, s.156-162 Kırmızı, Abdülhamid, Avlonyalı Ferid Paşa Bir Ömür Devlet, Klasik Yayınları, İstanbul 2014 Koloğlu, Orhan, Aydınlarımızın Bunalım Yılı 1918 Zaferi Nihai’den Tam Teslimiyete, Boyut Yayınları, İstanbul ?, Köprülü, Orhan F., “Fuad Paşa”, İslâm Ansiklopedisi, C. 4, Eskişehir 1997, s. 672-681 Kuneralp, Sinan, “İkinci Meclis Dönemi Meclis Üyeleri”, Toplumsal Tarih, S. 57, Eylül 1988, s.61-63 Kuneralp, Sinan, Son Dönem Osmanlı Erkân ve Ricali (1839/1922) Prosopografik Rehber, İsis Yayınları, İstanbul 1999 Oktay, Osman, “Türk Kimliğinin Oluşmasına Bir de Bu Pencereden Bakmak”, Türk Yurdu, S.266, Ekim 2009, s. 67-71 Osmanlı Askerlik Literatürü Tarihi, (Edit. Ekmeleddin İhsanoğlu), IRCICA Yayınları, C. I, İstanbul 2004 Özdemir, Mustafa, “Osmanlı’dan Günümüze Dergiler ve Dergicilik”, Akra Kültür Sanat ve Edebiyat Dergisi, S. 1, Ağustos 2013,s. 7-58 Özgişi, Tunca, “Mütareke Dönemi’nde Ayan Meclisi’nin Çalışmaları”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, C. 5, S. 22, Yaz 2012, s. 311-318 Özön, M. Nihat, Edebiyat ve Tenkid Sözlüğü, İnkılâp Kitabevi, İstanbul 1954. Öztuna, Yılmaz, Keçecizade Fuat Paşa, Kültür Bakanlığı Yayınları, İstanbul 1988. Pakalın, Mehmet Zeki, Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü, C. II, Milli Eğitim Bakanlığı yayınları, İstanbul 1983 Polat, Nazım H., “Şehbâl 1909-1914 Yılları Arasında Yayımlanan Magazin ve Fikir Dergisi”, TDVİA, C. 38,2010, s.423-425 Sakaoğlu, Necdet, “Keçecizadeler”, Dünden Bugüne İstanbul Ansiklopedisi, C. 4, Kültür Bakanlığı-Tarih Vakfı Yayını, 2. Baskı, İstanbul 2003, s. 514-516 Sancaktar, Fatih Mehmet, “Son Osmanlı Meclis-i Ayanında Damat Ferit Paşa Taraftarlarının Faaliyeti ve Anadolu Hareketine Etkisi”, Yakın Dönem Türkiye Araştırmaları Dergisi, S. 9, 2006, s. 129-170 Serdar (Başkomutan), Harp Akademileri Komutanlığı Yayınları, İstanbul 1970 Soyak, Hasan Rıza, Atatürk’ten Hatıralar, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul 2004 Sunay, Serap, “Keçecizâde İzzet Fuad Paşa’nın ‘Bir Genç Askerin Muharebe Hatırâtı’na Dair Bir Değerlendirme”, Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Hatırat Uluslararası Sempozyumu 25-27 Nisan 2018 Özet Kitapçığı, Aydın 2018, (yayın aşamasında) Şehsuvaroğlu, Bedii, “Sultan Abdülaziz’in Avrupa Seyahati” , Belgelerle Türk Tarihi, S. 1, Ekim 1967, s.41-51 Şehsuvaroğlu, Halûk Y., “Ordumuzun Yetiştirdiği İlim Adamları”, Kişisel Arşivlerde İstanbul Belleği Taha Toros Arşivi,1583564010 Şevket Rado, “Tanınmış Edebiyatçılar İstanbul’un Nerelerinde Oturdular”, file:///F:/Tan%C4%B1nm%C4%B1%C5%9F%20Edebiyat%C3%A7%C4%B1lar%20%C4%B0stanbul'un%20Nerelerinde%20Oturdular.%20Yazan%20%C5%9Eevket%20RADO%20(1965)%20_%20Ahmed%20AR%C4%B0F.html (6 Eylül 2019). Tunaya, Tarık Zafer, Medeniyetin Bekleme Odasında, Bağlam Yayınları, İstanbul 1989. Tunaya, Tarık Zafer, Türkiye’de Siyasal Partiler, C. III, Hürriyet Vakfı Yayınları, İstanbul 1989. Tunaya, Tarık Zafer, Türkiye’de Siyasi Partiler 1859-1952, Arba Yayınları, İstanbul 1952 Türk Ansiklopedisi, C. VII, Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları, .Ankara 1955 Türk Ansiklopedisi, C. 21, Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları, Ankara 1974 Türk Parlamento Tarihi I. Ve II. Meşrutiyet, (Haz. İhsan Güneş), C. II, TBMM Vakfı Yayınları, Ankara 1997. Uz, Mehmet Ali-Serdar Ceylan, “Konyalı Keçeci Süleyman Efendi ve Ailesi: Keçecizadeler”, Merhaba Akademik Sayfalar, C. 13, S. 19, 5 Haziran 2013, s. 289-293 Vak’a-Nüvis Ahmed Lütfi Efendi Tarihi, (Haz. Münir Aktepe), C. XI, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara 1989 Zamacı, Ayşe, Müdâfaa-i Milliye Cemiyeti ve Faaliyetleri, Doktora Tezi, Edirne 2015. Zorlu, Yaşar, Mütareke İstanbul’unda Mizah Gazetesi ‘Alay’ ve Politik Tavrı”, E-Jounal of New World Sciences Academy, 4DC0191, 10, (1), s. 15-36 İnternet Kaynakları http://www.suvakfi.org.tr/cesme/kazim-bey-cesmesi-h-1276-m-1859/1388/ (4 Eylül 2019) http://www.mustafacambaz.com/details.php?image_id=35886 (4 Eylül 2019). https://www.facebook.com/tarihotagi/photos/ke%C3%A7ecizade-izzet-fuad-pa%C5%9Fa-d-1814-%C3%B6-1868-tanzimat-d%C3%B6neminin-%C3%BC%C3%A7-%C3%B6nde-gelen-siyasa/1377281782422362/(4 Eylül 2019); https://historyontheorientexpress.tumblr.com/post/181111692986/ke%C3%A7ecizade-izzet-fuad-pa%C5%9Fa-d-1814-%C3%B6-1868 (4 Eylül 2019). http://www.izmirmillikutuphane.com/Kutuphanemiz-Tarihcesi, (4 Eylül 2019) http://medit.fsm.edu.tr/Medeniyetler-Ittifaki-Enstitusu-Hakkimizda--Mevlevihane