Çanakkale Milletvekili Zekiye Gülsen'in Hayatı ve Siyasi Mücadelesi

Yıl 2024, Cilt: 23 Sayı: 36, 39 - 60, 11.06.2024

Hasan Karakuzu

https://doi.org/10.17518/canakkalearastirmalari.1464040

Öz

Osmanlı’dan devralınan demokrasi deneyimi Cumhuriyetle ileriye götürülerek erkeklerin yanında kadınların da milletvekilli olmasının önünü açmıştır. Kadınların 1934 yılında çıkarılan kanunla milletvekili olarak Meclise girmesi yönünde adım atılarak 1935 yılında yapılan genel seçimlerde 17 kadın vekil seçilmiştir. Bu bağlamda 1935 yılından 1969 yılına kadar 34 yıl boyunca Çanakkale gibi tarihi önem sahip bir kentten kadın milletvekili seçilmemiştir. Makalenin konusunu teşkil eden Zekiye Gülsen ise uzun yıllar verdiği mücadele sonucunda 1969 genel seçimlerinde Çanakkale’nin ilk kadın milletvekili olarak Meclis’e girmeye hak kazanmıştır. 1973 genel seçimlerinde de kenti Meclis’te temsil eden Gülsen, eğitimci kişiliğinin getirdiği sorumluluk bilinci ve kadın-erkek eşitliğinin toplumun her alanına yansıtılması anlamında yol gösterici konuşmalar yapmıştır. Gülsen, ülkedeki önemli meseleler ile Çanakkale’nin sorunlarını Meclis kürsüsünden dile getirerek hem ulusal basın hem de yerel basında manşetlerde yer bulmasını sağlamıştır. Çalışmada; Zekiye Gülsen’in siyasi hayata atılma serüveni, bütün zorluklara rağmen yılmadan mücadele etmesi, ülkesini ve kentini seven bir kadın siyasetçinin 1969 ve 1973 genel seçimlerinde milletvekili seçebilmek için yaptığı çalışmalar, Millet Meclisi’ndeki kanun teklifi, sözlü-yazılı soru önergesi ile çeşitli konularda yaptığı konuşmalardan bahsedilmiştir.

Anahtar Kelimeler

zekiye Gülsen, Çanakkale, seçim

The Life and Political Struggle of Çanakkale MP Zekiye Gülsen

Öz

The democracy experience inherited from the Ottoman Empire was carried forward with the Republic. In this way, it paved the way for women to be members of parliament. Issued in 1934 with the law, the first step was taken for women to enter the Parliament as parliamentarians. And then in1935, 17 women were elected in the general elections. However, for 34 years from 1935 to 1969, no female parliamentarian was elected from a city of historical importance like Çanakkale. The subject of the article Zekiye Gülsen, who constitutes the main body, won the 1969 general elections as a result of her long struggle. Gülsen, at the 1973 general elections was elected as a deputy in the elections and represented Çanakkale in the Parliament. Gülsen, with the sense of responsibility brought by her educator personality, she did guiding speeches in the sense of reflecting gender equality in all areas of society. Gülsen talked about the important issues in the country and the problems of Çanakkale from the rostrum of the Assembly. In this way, it has ensured that the problems find a place in the headlines in both the national and local press. In the study; Zekiye Gülsen's adventure in political life, her struggle without giving up despite all the difficulties, as a woman politician, who loves her country and city, for the purpose of member of Parliament in the 1969 and 1973 general elections her efforts to elect, the bill, motion, oral-written question in the National Assembly. Her speeches on various topics were mentioned.

Anahtar Kelimeler

Zekiye Gülsen, election, National Assembly

Kaynakça

• Millet Meclisi, D. 3, C. 5, B. 85, Tarih: 22.05.1970.
• Millet Meclisi, D. 3, C. 6, B. 102, Tarih: 12.06.1970.
• Millet Meclisi, D. 3, C. 7, B. 113, Tarih: 27.06.1970.
• Millet Meclisi, D. 3, C. 7, B. 117, Tarih: 01.07.1970.
• Millet Meclisi, D. 3, C. 8, B. 125, Tarih: 11.07.1970.
• Millet Meclisi, D. 3, C. 11, B. 52, Tarih: 18.02.1971.
• Millet Meclisi, D. 3, C. 11, B. 59, Tarih: 25.02.1971.
• Millet Meclisi, D. 3, C. 15, B. 130, Tarih: 14.07.1971.
• Millet Meclisi, D. 3, C. 15, B. 132, Tarih: 16.07.1971.
• Millet Meclisi, D. 3, C. 15, B. 33, Tarih: 19.07.1971.
• Millet Meclisi, D. 3, C. 16, B. 138, Tarih: 28.07.1971.
• Millet Meclisi, D. 3, C. 21, B. 42, Tarih: 18.02.1972.
• Millet Meclisi, D. 3, C. 23, B. 61, Tarih: 27.03.1972.
• Millet Meclisi, D. 3, C. 30, B. 26, Tarih: 22.12.1972.
• Millet Meclisi, D. 3, C. 31, B. 29, Tarih: 27.12.1972.
• Millet Meclisi, D. 3, C. 32, B. 39, Tarih: 12.01.1973.
• Millet Meclisi, D. 3, C. 32, B. 46, Tarih: 30.01.1973.
• Millet Meclisi, D. 3, C. 34, B. 62, Tarih: 19.02.1973.
• Millet Meclisi, D. 4, C. 1, B. 45, Tarih: 26.02.1974.
• Millet Meclisi, D. 4, C. 10, B. 46, Tarih: 23.02.1975.
• Millet Meclisi, D. 4, C. 10, B. 47, Tarih: 24.02.1975.
• Millet Meclisi, D. 4, C. 11, B. 58, Tarih: 01.04.1975.
• Millet Meclisi, D. 4, C. 12, B. 78, Tarih: 20.05.1975.
• Millet Meclisi, D. 4, C. 23, B. 33, Tarih: 18.01.1977.
• Millet Meclisi, D. 4, C. 24, B. 47, Tarih: 17.02.1977.
• Millet Meclisi, D. 4, C. 25, B. 55, Tarih: 25.02. 1977.
• Millet Meclisi, D. 4, C. 25, B. 56, Tarih: 26.02 1977.
• Resmi Gazete, 31 Ekim 1973.
• Tercüme-i Hal Varakası.
• Cumhuriyet, 22 Ağustos 1969.
• Cumhuriyet, 2 Eylül 1973.
• Cumhuriyet, 3 Eylül 1973.
• Cumhuriyet, 8 Eylül 1973.
• Cumhuriyet, 1 Eylül 1983.
• Demokrat Çanakkale, 8 Nisan 1969.
• Demokrat Çanakkale, 2 Mayıs 1969.
• Demokrat Çanakkale, 11 Haziran 1969.
• Demokrat Çanakkale, 28 Temmuz 1969.
• Demokrat Çanakkale, 26 Ağustos 1969.
• Demokrat Çanakkale, 30 Ağustos 1969.
• Demokrat Çanakkale, 3 Eylül 1969.
• Demokrat Çanakkale, 10 Eylül 1969.
• Demokrat Çanakkale, 13 Ekim 1969.
• Demokrat Çanakkale, 20 Ekim 1969.
• Demokrat Çanakkale, 7 Ağustos 1973.
• Demokrat Çanakkale, 11 Ağustos 1973.
• Demokrat Çanakkale, 23 Ağustos 1973.
• Demokrat Çanakkale, 16 Ekim 1973.
• Devrim, 2 Temmuz 1969.
• Devrim, 18 Ağustos 1969.
• Devrim, 29 Ağustos 1969.
• Devrim, 1 Eylül 1969.
• Devrim, 2 Eylül 1969.
• Devrim, 9 Eylül 1969.
• Devrim, 13 Eylül 1969.
• Devrim, 20 Eylül 1969.
• Devrim, 27 Eylül 1969.
• Devrim, 3 Ekim 1969.
• Devrim, 9 Ekim 1969.
• Devrim, 13 Ekim 1969.
• Devrim, 14 Ekim 1969.
• Devrim, 15 Ekim 1969.
• Devrim, 17 Ekim 1969.
• Devrim, 18 Ekim 1969.
• Devrim, 19 Haziran 1973.
• Devrim, 28 Haziran 1973.
• Devrim, 7 Temmuz 1973.
• Devrim, 16 Temmuz 1973.
• Devrim, 26 Temmuz 1973.
• Devrim, 1 Eylül 1973.
• Devrim, 3 Eylül 1973.
• Devrim, 25 Eylül 1973.
• Devrim, 3 Ekim 1973.
• Devrim, 4 Ekim 1973.
• Devrim, 11 Ekim 1973.
• Milliyet, 22 Ağustos 1969.
• Milliyet, 14 Ağustos 1979.
• Milliyet, 24 Eylül 1983.
• Yeni Çanakkale, 9 Eylül 1969.
• Yeni Çanakkale, 9 Ekim 1969.
• Yeni Çanakkale, 14 Ekim 1969.
• Yeni Çanakkale, 15 Ekim 1969.
• Yeni Çanakkale, 28 Temmuz 1973.
• Yeni Çanakkale, 23 Ağustos 1973.
• Yeni Çanakkale, 2 Kasım 1973.
• Yeni Çanakkale, 3 Kasım 1973.
• Yeni Çanakkale, 5 Kasım 1973.
• Yeni Çanakkale, 6 Kasım 1973.
• Yeni Çanakkale, 7 Kasım 1973.
• Yeni Çanakkale, 8 Kasım 1973.
• Yeni Çanakkale, 9 Kasım 1973.
• Yeni Çanakkale, 12 Kasım 1973.
• Yeni Çanakkale, 13 Kasım 1973.
• Ahmad, Feroz, Demokrasi Sürecinde Türkiye (1945-1980), Hil Yay., İstanbul, 1992.
• Akşin, Sina, Ana Çizgileriyle Türkiye’nin Yakın Tarihi, İmaj Yay., Ankara, 2006.
• Sina Akşin, Kısa Türkiye Tarihi, Türkiye İş Bankası Kültür Yay., İstanbul, 2012.
• Atabay, Mithat, Çanakkale’nin Evlatları, Çanakkale Belediyesi, Çanakkale, 2019.
• Demirel, Süleyman, 1971 Buhranı ve Aydınlığa Doğru, Doğuş Matbaası, Ankara, 1973.
• Demirel, Tanel, Adalet Partisi İdeoloji ve Politika, İletişim Yay., İstanbul, 2013.
• Ezherli, İhsan, Türkiye Büyük Millet Meclisi (1920-1992) ve Osmanlı Meclisi Mebusanı (1877-1920), TBMM Kültür, Sanat ve Yayın Kurulu Yayınları No: 54, b.t.y.
• Gülsen, Zekiye, Yamalı Bohçam, T.C. Kültür Bakanlığı Yay., Ankara 2002.
• Gülsen, Zekiye, Yollar, Yıllar, İzler, Ankara 2005.
• Komsuoğlu, Ayşegül, “1969 Seçimleri ve XIV. Dönem Türkiye Büyük Millet Meclisi”, Yüzüncü Yılında TBMM Oluşumu, Çalışma Şartları ve İşlevleri, C. 2, s. 477-511, TBMM Basımevi, Ankara, 2020.
• Seçim: Seçim Sistemleri ve Türkiye’deki Uygulamalar, TBMM Kütüphane ve Dokümantasyon Müdürlüğü Yayınları: 5, TBMM Basımevi, Ankara, 1982.
• Tekil, Füruzan, Türk Demokrasisi İçinde Süleyman Demirel, Göktürk Yay., İstanbul, 1976.
• Türk Parlamento Tarihinde Kadın Parlamenterler 1935-2009, Haz. Semra Gökçimen vd, TBMM Basımevi, Ankara, 2009.
• Esmer, Gülsüm Tütüncü, “Propaganda, Söylem ve Sloganlarla Ortanın Solu”, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, C. 10, S. 3, İzmir, 2008, ss. 69-85.
• Ketenci, Şükrü, “Çanakkale’de AP ile CHP’nin Önce Parti Anlaşmazlıkları Çözüme Bağlaması Gerekiyor”, Cumhuriyet, 8 Eylül 1973.
• Özdemir, Hikmet, “1960-1980 Dönemi”, Türkler, Editörler; Hasan Celal Güzel, Kemal Çiçek, Salim Koca, Yeni Türkiye Yayınları, C. 17, Ankara, 2002, ss. 15-47.
• https://www.haberler.com/secim/1973/lapseki-secim-sonuclari/, (Erişim: 09.03.2023).