ÇAĞDAŞ AZERBAYCAN EDEBİYATINA YANSIYAN ERMENİ MESELESİ

Year 2019, Volume: 17 Issue: 1, 175 - 188, 26.03.2019

Merve Topal

https://doi.org/10.18026/cbayarsos.476095

Abstract

Bu çalışmamızda, Azerbaycan ile Ermenistan
arasında yaşanan ve "Ermeni meselesi" olarak da isimlendirilen
çatışmaların edebiyata yansımasından bahsedilmiştir. Ayrıca Ermeni
meselesindeki gerginlik mevzularından olan Dağlık Karabağ bölgesindeki
hadiselerin çıkış sebepleri üzerinde de durulmuş, kaotik ilişkilerin edebi
eserlere nasıl aksettiği irdelenmiştir.

                Ortaya çıkan çatışmalar;
Azerbaycan Türkleri ve Ermenileri sosyal, kültürel, siyasi ve psikolojik olarak
olumsuz yönde etkilemiştir. Edebiyata da keskin biçimde sirayet etmiş olan bu
kavga ortamı, Azerbaycan edebiyat tarihinde önemli bir  yer tutmaktadır. 1980'li yılların sonlarında
Azerbaycan'a bağlı Karabağ,  Ermeniler
tarafından işgal edilince Azerbaycan edebiyatında savaş psikolojisi ve milli
birlik düşüncesi belirgin biçimde öne çıkar. Çağdaş Azerbaycan edebiyatının
dikkate değer ediplerinden Anar Rızayev, Bahtiyar Vahabzade, Nebî Hazri, Sâbir
Rüstemhanlı, Elçin Efendiyev ve İsmail Şıhlı gibi isimler milli birlik ve
beraberliğin önemini  vurgulayan eserler
kaleme alırlar.   Gerek kendileri, gerekse onların izinden giden
Azerbaycan edipleri, Ermeni meselesini de ele alıp eserlerinde ciddi bir konu
olarak işlemişlerdir.

                Sadece Azerbaycan edebiyatı ile
sınırlı kalmayan Ermeni meselesi, Türkiye Türklerinin edebiyatında da yoğun
biçimde karşımıza çıkar. Türkiye'de eserlerinde Türk-Ermeni ilişkilerini
olumsuz yönleriyle ele alan epeyce romancı ve hikayeci bulunmaktadır. Bununla
birlikte ilişkileri olumlu bakış açısıyla değerlendiren edipler de mevcuttur. Olumlu
yaklaşım sergileyenler, halklar arasındaki kültürel benzerlikleri öne çıkarmış,
karşılıklı ılımlı tavırları desteklemiş ve düşmanca yaklaşımın sebeplerini
irdelemişlerdir. Olumlu yaklaşım gösteren romancılar, bilhassa dil ile
edebiyattaki benzerlik ve ortak noktalar üzerinde durmuşlardır. Bununla
birlikte, Azerbaycan ve Türkiye'deki kimi yazarlar, eserlerinde Ermeni halk
edebiyatı ve folklorunda yer alan Türklerden "alınma" ve "esinlenme"
unsurları tarihi gerçekliğe bağlı kalarak işlemişlerdir.

Keywords

Azerbaycan, Ermenistan, Dağlık Karabağ, dil

References

• Referans1: Manisa Celal Bayar Üniversitesi, Fen Edebiyat Fakültesi, Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü, Yr. Doç. Ayvaz MORKOÇ.