A Periodic Comparison on the Relatıonship Between Social Reality and Cinema in Iran: Sohrab Şehide Sales’ "The Living Nature" and Mecid Mecidi's "The Song of Sparrows"

Yıl 2020, Cilt: 18 Sayı: 3, 415 - 433, 25.09.2020

Aznavur Demirpolat , Esma Şener

https://doi.org/10.18026/cbayarsos.758149

Cited By: 1

Öz

The art of cinema in Iran, just as in other countries, has been affected by political, social and cultural changes and thus has been shaped accordingly. Because of its nature, cinema witnessing the conditions of its time conveys the social, political, economic and cultural structure of Iran to large masses. Cinema films, in this context, are the productions that can be used as a reference to understand the social and political structure of a certain period and to make inferences about that period. In this study, the aim is to examine the similarities and differences in the social and political structure of the Iranian society by taking into account the films that are produced in two different periods, before and after Islamic Revolution in 1979, which is a turning point in terms of cultural production as well as social life of Iran. In accordance with this purpose, in this study, Sohrab Şehide Sales, who is one of the important representatives of Iranian cinema’, his film “Lifeless Nature” (1975) and Mecid Mecidi’s “Song of Sparrows” (2008) has been examined. These two directors, whose productions took place in different periods, focused on such issues as the social realities of their times, the traditional family structure of Iran, its social life, women's problems, political problems, poverty and unemployment. In this respect, both "Lifeless Nature" and "The Song of Sparrows" are the films that allow us the analysis of the social, political and economic structure of the period through the topics they dealt with. Within the scope of the study, films will be compared in terms of similarities and differences between them and also an evaluation.

Anahtar Kelimeler

Sohrab Şehide Sales

İran’da Toplumsal Gerçeklik Ve Sinema İlişkisi Üzerine Dönemsel Bir Karşılaştırma: Sohrab Şehide Sales’in “Cansız Tabiat” Ve Mecid Mecidi’nin “Serçelerin Şarkısı”

Öz

Sinema sanatı, diğer ülkelerde olduğu gibi İran’da da siyasal, toplumsal ve kültürel değişimlerden etkilenmiş ve bu doğrultuda şekillenmiştir. Doğası gereği içinde bulunduğu dönemin şartlarına tanıklık eden sinema; İran’ın sosyal, siyasal, ekonomik ve kültürel yapısını geniş kitlelere ulaştırır. Bu bağlamda sinema filmleri; belli bir dönemin toplumsal ve siyasal yapısını kavrayabilmek ve söz konusu döneme dair çıkarımlarda bulunabilmek adına, referans olarak başvurulabilecek üretimlerdir.
Bu çalışmada; İran’da toplumsal yaşam kadar kültürel üretim açısından da bir dönüm noktası olan İslam Devrimi’nin gerçekleştiği 1979 yılı öncesi ve sonrası döneminin sosyal ve siyasal yapısındaki benzerlikler ve farklılıkların sinema üzerinden incelenmesi amaçlanmıştır. Bu amaç doğrultusunda; İran sinemasının önemli temsilcilerinden Sohrab Şehide Sales’in “Cansız Tabiat” (1975) adlı filmi ile Mecid Mecidi’nin “Serçelerin Şarkısı” (2008) filmi incelemeye esas alınmıştır. Üretimlerini farklı dönemlerde gerçekleşmiş bu iki yönetmen de; filmlerinde dönemlerinin toplumsal gerçeklerini, İran’ın geleneksel aile yapısını, sosyal yaşantısını, kadın sorunlarını, siyasi sorunları, yoksulluğu ve işsizlik problemini konu edinmiştir. Bu bakımdan “Cansız Tabiat” ve “Serçelerin Şarkısı” ele aldıkları konular üzerinden bize dönemin toplumsal, siyasal ve ekonomik yapısının analizine imkân veren filmlerdir. Çalışma kapsamında, filmler, arasındaki benzerlikler ve farklılıklar bakımından karşılaştırılacak ve bu doğrultuda, her iki filmin çekildiği dönemin toplumsal ve siyasal yapısına yönelik bir değerlendirilme yapılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Reform, İran Sineması, Sohrab Şehide Sales

Kaynakça

• Abrahamian, E. (2009). Modern İran Tarihi. (Çev. Dilek Şendil), İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları. Chelkowski, P., Dabashi, H. (2018). Bir Devrimi Sahnelemek. (Çev. Anıl Birer), İstanbul: The Kitap. Cleveland, W. L. (2008). Modern Ortadoğu Tarihi. (Çev. Mehmet Harmancı), İstanbul: Agora Kitaplığı. Cronin, S. (2010). Yukarıdan Reform, Aşağıdan Direniş: İran'da Yeni Düzen ve Muhalifleri (1927-1929). (Der. Touraj Atabaki). Devlet ve Maduniyet Türkiye ve İran'da Modernleşme, Toplum ve Devlet. (Çev. Serhan Afacan). İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları. Dabashi, H. (2004). İran Sineması. (Çev. Begüm Kovulmaz, Barış Aladağ), İstanbul: Agora Kitaplığı. Dabashi, H. (2008). İran: Ketlenmiş Halk. (Çev. Emine Ayhan), İstanbul: Metis Yayınları. Der-Grigorian, T. (1998). Constructıon Of Hıstory: Mohammad-Reza Shah Revıvalısm, Natıonalısm, And Monumental Archıtecture Of Tehran 1951-1979. Massachusetts Institute of Technology, Cambridge. Diken, B., Laustsen, C. B. (2010). Filmlerle Sosyoloji. (Çev. Sona Ertekin), İstanbul: Metis Yayınları. Elliot, M. (2012). Yeni İran ve Rıza Şah Döneminde Parti Sisteminin Sonu. (Der. Touraj Atabaki; Erik J. Zürcher), Otoriter Modernleşme Atatürk ve Rıza Şah Dönemler. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları. Ferahmend, A. (2007). Son Dönem İran Sineması (Uluslararası Başarısı) Üzerine Perspektifler. (Ed.: Richard Tapper), Yeni İran Sineması; Siyaset, Temsil ve Kimlik, İstanbul: Kapı Yayınları. Garthwaite, G. R. (2011). İran Tarihi Pers İmparatorluğu'ndan Günümüze.(Çev. Fethi Aytuna), İstanbul: İnkılâp Kitapevi. Goldschmıdt JR. A., Davıdson, L. (2008). Kısa Ortadoğu Tarihi. (Çev. Aydemir Güler),İstanbul: Doruk Yayımcılık. Gündoğan, Ü. (2010). İran ve Ortadoğu. Ankara: Adres Yayınları. İran İslam Cumhuriyeti Anayasası (1980). (Çev. Ömer Okumuş), İstanbul: Kayhan Yayınları. Kaya, A. V. (2013). Karizmatik Liderlik ve Toplumsal Değişim. İstanbul: Hemen Kitap. Keneş, B. (2013). İran Siyasetinin İç Yüzü. İstanbul: Timaş Yayınları. Kerim, M. (1980). İran İslam Devrimi. İstanbul: Düşünce Yayınları. Khosrokhavar, F., Roy, O. (2000). İran: Bir Devrimin Tükenişi. (Çev. İsmail Yerguz), İstanbul: Metis Yayınları. Kızmaz, M. (2017). "Sinema Benim Yolum". Cumhuriyet Kültür. (Erişim Tarihi: 22.05.2020). Metin, C. (2011). Emperyalist Çağda Modernleşme Türk Modernleşmesi ve İran (1800-1941). Ankara: Phoenix Yayınevi. Oğuz, S., Çakır, R. (2000). Hatemi’nin İran’ı. İstanbul: İletişim Yayınları. Onat, H. (2013). İran İslam Devrimi ve Şiîlik. e-makâlat Mezhep Araştırmaları,71(2),223-256. Önder, E. (2013). İran'ın Nükleer Programının Analizi ve Türkiye. İstanbul: IQ Kültür Sanat Yayıncılık. Parsa, M. (2004). Devlet, İdeoloji ve Devrim. (Çev. Alper Birdal, Nahide Özkan, Derya Göçer), İstanbul: İletişim Yayınları. Pour, M. S. (2007). Tarihsel Gelişimin Işığında İran Sineması. İstanbul: ES Yayınları. Sohrab Shahid Saless: Exiles. (2017). Goethe-Institut, London. Sancar, S. (2016). Din, Siyaset ve Kadın. Ankara: Nika Yayınevi. Saray, M. (1999). Türk İran İlişkileri. Ankara. Atatürk Araştırma Merkezi.