Sacide Fikret Çobanoğlu’nun “Türk Mitolojisinden Masallar I“ Adlı Eserinin Kültürel ve Mitolojik Yönden İncelenmesi

Year 2024, , 181 - 210, 23.12.2024

Vafa Savaşkan , Seher Gürlek

https://doi.org/10.47935/ceded.1552537

Abstract

Mitoloji, eski uygarlıkların inanışlarını inceleyen bir bilim dalıdır. Farklı milletlerin evrenin oluşumu, insanlığın kökeni ve doğa olayları gibi konularda geliştirdikleri anlatıları kapsar. Kültür ise bir toplumun ya da grubun nesilden nesle aktarılan ortak değerlerini, inançlarını, geleneklerini, normlarını, davranış biçimlerini, dilini, sanatını, yasalarını ve diğer toplumsal kurumlarını içeren bir kavramdır. Mitoloji ve kültür arasındaki bağ oldukça güçlü ve derindir. Mitoloji; bir toplumun kültürel kimliğini, değerlerini ve inançlarını şekillendiren önemli unsurlardandır. Bu bağlamda bu çalışmanın amacı, Sacide Fikret Çobanoğlu’nun kaleme aldığı “Türk Mitolojisinden Masallar I” adlı eserinde temas edilen Türk mitolojisine ve kültürüne dair unsurları tespit etmektir. Wilhelm Radloff’un derlediği destanları Türkiye Türkçesine aktarıp masal türünde bizlere sunan Çobanoğlu, bu eserinde 21 masala yer vermiştir. Masalların incelenmesinde araştırmanın amacına uygun olarak nitel araştırma yöntemlerinden doküman analizi kullanılmıştır. Araştırma verileri, içerik analizi tekniği kullanılarak çözümlenmiştir. Araştırmadan elde edilen verilerden hareketle “Türk Mitolojisinden Masallar I” eserinde tespit edilen unsurların boylara göre belli farklılıklar gösterdiği görülmüş; bu farklılıklar genel kabul üzerine yorumlanıp aktarılmış, alıntılarla da desteklenmiştir. İnceleme sonucunda elde edilen veriler, bulgular bölümünde açıklama ve eser içinden yapılan alıntılarla desteklenmiştir. Sonuç bölümünde bulgular doğrultusunda öneriler sunulmuştur.

Keywords

Türk mitolojisi, masal, kültür, Sacide Fikret Çobanoğlu, Türk Mitolojisinden Masallar I

An Examination of Sacide Fikret Çobanoğlu's Work “Tales from Turkish Mythology I” in Cultural and Mythological Aspects

Abstract

Mythology is a field of study that examines the beliefs of ancient civilizations. It encompasses the narratives developed by different nations regarding the formation of the universe, the origins of humanity, and natural phenomena. Culture, on the other hand, is a concept that includes the shared values, beliefs, traditions, norms, behavioral patterns, language, art, laws, and other social institutions passed down from generation to generation within a society or group. The connection between mythology and culture is both strong and deep. Mythology is one of the key elements that shape a society's cultural identity, values, and beliefs. In this context, the aim of this study is to identify the elements related to Turkish mythology and culture addressed in Sacide Fikret Çobanoğlu’s work titled “Turkish Myths and Tales I”. Çobanoğlu, who translated the epics compiled by Wilhelm Radloff into Turkish and presented them in the form of tales, included 21 tales in this work. In examining the tales, document analysis, a qualitative research method, was used in line with the research objectives. The research data were analyzed using content analysis techniques. Based on the data obtained from the study, it was observed that the elements identified in “Turkish Myths and Tales I” show certain variations according to the tribes. These variations were interpreted and presented based on general consensus, supported by quotations. The data obtained from the analysis are explained and supported with quotations from the work in the findings section. In the conclusion section, recommendations are provided based on the findings.

Keywords

Turkish mythology, fairy tale, culture, Sacide Fikret Çobanoğlu, Tales from Turkish Mythology I

References

• Araz, R. (1996). Doğu ve Güneydoğu Anadolu sûfîliği ile yatır ve türbelerin çevresinde yaşayan eski Türk inançları. Atatürk Kültür Merkezi Dergisi, 8(24), 783-827.
• Bastem, N. (2019). Türeyiş destanıyla ilgili tüm rivayetlerin karşılaştırılması ve kültürel kodlar üzerine bir inceleme. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 66, 225-236. https://doi.org/10.14222/Turkiyat4197
• Bayat, F. (2017). Kadim Türklerin mitolojik hikâyeleri. Ötüken Neşriyat.
• Beydili, C. (2004). Türk mitolojisi ansiklopedik sözlük. Yurt Kitap-Yayın.
• Bulut, F., & Şimşek, Ş. (2022). Çocuk edebiyatı eserlerinde mitik görünüm: “yeşim taşı efsanesi gizemli kitap” örneği. RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, (29), 173-192. https://doi.org/10.29000/rumelide.1164051
• Burnazoğlu, S. C. (2019). Buket Uzuner’in uyumsuz Defne Kaman’ın maceraları (su-toprak-hava) serisinde Türk mitolojisi unsurları. [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Çobanoğlu, S. (2020). Türk mitolojisinden masallar I. Bilge Kültür Sanat Yayıncılık.
• Çoruhlu, Y. (2020). Türk mitolojisinin ana hatları. Ötüken Neşriyat.
• Dilek, İ. (2014). Resimli Türk mitoloji sözlüğü Altay/Yakut. Grafiker Yayınları.
• Erhat, A. (1996). Mitoloji sözlüğü. Remzi Kitabevi.
• Gültepe, N. (2015). Türk mitolojisi-yeni araştırmalar ışığında. Resse Yayınları.
• Ögel, B. (1971). Türk mitolojisi I. Milli Eğitim Basımevi.
• Ögel, B. (1971). Türk mitolojisi II. Milli Eğitim Basımevi.
• Tavşancıl, E., & Aslan, A. E. (2001). Sözel, yazılı ve diğer materyaller için içerik analizi ve uygulama örnekleri. Epsilon.
• Türk Dil Kurumu (2005). Türkçe sözlük (10. Basım). TDK Yayınları.
• Yayan, G., & Güneysu, A. A. (2017). Türk mitolojisinde yer alan motif ve sembollerin Mehmet Sağ’ın eserlerine yansımaları. The Journal of Academic Social Science Studies. 64, 101-118. http://dx.doi.org/10.9761/JASSS7122
• Yayan, G., & Söngüt, B. (2022). Türk mitolojisinde yer alan sembol ve motiflerin Ayşegül Yeşilnil’in eserlerı̇ne yansımaları. Journal of Social and Humanities Sciences Research, 9(82), 633-644. https://doi.org/10.26450/jshsr.2992
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2011). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemler. Seçkin.