BEDRİ RAHMİ EYÜBOĞLU VE RESUL AYTEMÜR’ÜN RESİMLERİNDE İSTANBUL

Yıl 2019, Cilt: 6 Sayı: 2, 2 - 32, 31.12.2019

Ferhunde Küçükşen Öner

Öz

Türk resminde şehirler, ‘fon’ veya ‘zemin’ anlayışıyla mekânın
yarattığı duygusal etkilenmelere bağlı olarak bir tema biçiminde sıkça ele
alınmıştır. Bu nedenle şehir resimleri, -içerisinde duygulanmalar da
barındıran- bir temaya dönüşmüştür. Hoca Ali Rıza, Nazmi Ziya Güran, Bedri
Rahmi Eyüboğlu, Nedim Günsür, Neşe Erdok, Resul Aytemür gibi ressamlar şehir
manzaralarının içine yerleştirdikleri yaşam kompozisyonlarıyla insandan topluma
açılan bir pencere olarak gördükleri resim sanatını, birlikte yaşamanın, çocukluğun,
geçmişe özlemin gösterge mekânlarından biri olarak yansıtmışlar ve genellikle
İstanbul’u resmetmişlerdir.

Farklı dönemlerde
İstanbul’u resmeden sanatçıları karşılaştırmalı ele almak mekânsal açıdan şehir
kimliğini tamamlayan yapıtlara, sanatsal ve sosyolojik perspektiften bakma
imkânı sunacaktır. İstanbul’u kompozisyonlarına yerleştiren ressamlardan Bedri
Rahmi Eyüboğlu ve Resul Aytemür birbirine çok uzak olmasa da farklı dönemlerin
İstanbul’unu resmeden sanatçılardır. Çağdaş sanatçılardan Resul Aytemür,  kalabalık ve renkli İstanbul tablolarını
şehir ayrıntıları olarak resmeder. Cumhuriyet döneminin öncü ressamlarından
Bedri Rahmi Eyüboğlu da şehre yerellik bağlamında kimlik kazandırmayı amaçlar.
Bu ressamların İstanbul’u resmetme biçimindeki benzerlikler ve farklılıklar,
Türk sanatının ana mekânı olan İstanbul’un Cumhuriyet sonrasında yaşadığı
sosyolojik değişimleri gösteren ya da İstanbul kimliğini oluşturan yerleşik
değerleri ortaya koyan estetik metinler olarak değerlendirilebilir.

Bu bildiride İstanbul’un
mekânsal açıdan yaşadığı değişimlerin resim sanatında nasıl göründüğünü ortaya
koyabilecek iki ressamın İstanbul’a bakışı üzerinde durulacak ve şehir
kimliğinin resim sanatının göstergeleri üzerinden değişen ve değişmeyen
yönlerine değinilecektir.

Anahtar Kelimeler

Bedri Rahmi Eyüboğlu, Resul Aytemür, İstanbul, Türk Resmi, Şehir, Sokak

Kaynakça

• KAYNAKÇAArısoy, Döne., Altınkurt, Lale. “Türk Resminde Kent”. Akademik Bakış Dergisi, 33 (2012): 1-18.
• Bayramoğlu, Meher. “20. Yüzyıl Türk Resim Sanatında Geleneksel Türk Sanat Örneklerinin Etkisi”. Kalemişi Dergisi, 1/2 (2013): 1-40.
• Bolat Aydoğan, Evren. “Sanat Eğitiminde Bir Duayen Sanatçı Bedri Rahmi Eyüboğlu Ve 10’lar Grubu”. Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10/2, (2008): 312-326.
• Çelik, Abdullah. Bedri Rahmi Eyuboğlu. Ankara: T.C. Kültür Bakanlığı Yayınları, 1996.
• Giray, Kıymet. “Bedri Rahmi Eyüboğlu Ve Yeni Türk Resmi Yaratma Ülküsü”, (2015). Erişim: 01.09.2019. http://www.antikalar.com/bedri-rahmi-eyuboglu.
• Giray, Kıymet. “Kentin Özüne İlişkin Söylemler”, (2002). Erişim: 01.09.2019 http://www.resulaytemur.com/documentation/kentin_ozune_iliskin_soylemler.pdf.
• Günyaz, Abdülkadir. Resul Aytemür. İstanbul:Akademililer Sanat Merkezi Yayınları, 2005.
• Karadeniz, Mustafa. “Tuvaldeki İstanbul: Bedri Rahmi Eyüboğlu’da Mekân Algısı”, III. Uluslararası Mesleki ve Teknik Bilimler Kongresi, (21-22 Haziran 2018). Ed. Dr. Mehriban Emek- Zhanuzak Alimgereyev. 1: 1213-1217. Adıyaman: İKSAD Yayınevi, 2018.
• Özsezgin, Kaya. (2005, 10 Nisan). “Şu Bizim İnsanlarımız…” Cumhuriyet (10.04.2005): 14.
• Pehlivan, Burcu. “1914 Kuşağı” Sanatçılarının Resimlerinde İstanbul İzleği(Teması)”. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Özel Sayı, (Mart 2019): 100-118.
• Saydam, Songül. “Bedri Rahmi Eyüboğlu”. Bütün Dünya Dergisi, 23, (Haziran 2002): 19-34.
• Tansuğ, Sezer. Çağdaş Türk Sanatı. İstanbul: Remzi Kitabevi, (1996).
• http://www.resulaytemur.com/index.php/bio
• GÖRSEL KAYNAKÇAResim 1: Favray, Antoine de. “İstanbul Panoraması”, 1773. Erişim: https://www.peramuzesi.org.tr/Eser/Istanbul-Panoramasi/192/1
• Resim 2: Matrakçı Nasuh, Mecmua-i Menazil, “İstanbul Görünümü”, 1537. Erişim: https://www.tarihlisanat.com/matrakci-nasuh-minyaturleri/
• Resim 3: Asker Ressam Şevki, “Yıldız Sarayı Bahçesinden”, 19.yy., MSGSÜ Resim Heykel Müzesi.Erişim: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/670951
• Resim 4: Hoca Ali Rıza, “Denize Açılan Sokak ve Simitçi”,tuval üzerine yağlıboya,70X100 cm. https://sanatkaravani.com/istanbul-manzaralarinin-efendisi-ressam-hoca-ali-riza-bey/
• Resim 5: Onat, Hikmet “Bebekte Sabah”, tuval üzerine yağlıboya.Erişim: https://www.istanbulsanatevi.com/sanatcilar/soyadi-o/onat-hikmet/hikmet-onat-bebekte-sabah-6406/
• Resim 6: Çallı, İbrahim. “Adada Gezintiye Çıkan Kadınlar”, tuval üzerine yağlıboya. Erişim: https://tr.pinterest.com/pin/823384744345551403/?lp=true
• Resim 7: Güran, Nazmi Ziya. “Taksim Meydanı”, tuval üzerine yağlıboya, 1935. Erişim: http://www.sanatteorisi.com/sanatteorisi.asp?sayfa=Galeri&icerik=Goster&id=801
• Resim 8: Köseoğlu, Edip Hakkı .“Sohbet”, tuval üzerine yağlıboya. Erişim: https://www.artamonline.com/303-muzayede-cagdas-sanat-eserleri/22104-edip-hakki-koseoglu-1904-1991-sohbet
• Resim 9: Eyüboğlu, Bedri Rahmi. https://www.facebook.com/AntikMuzayede/photos/b%C3%BCy%C3%BCk-usta-bedri-rahmi-ey%C3%BCbo%C4%9Flu-imzal%C4%B1-%C3%A7ok-%C3%B6zel-bir-eser-301-m%C3%BCzayedemizde-yeni-/1978215258883353/
• Resim 10: Eyüboğlu, Bedri Rahmi., “Adalar’dan Bir Yar Gelir Bizlere”, 1950,24x35cm.https://www.mutualart.com/Artwork/Adalardan-Bir-Yar-Gelir-Bizlere/8816B4DB19A5C2CB
• Resim 11: Eyüboğlu, Bedri Rahmi. 1955, “İstanbul”, tuval üzerine yağlıboya (ahşaba marufle), 191x335 cm, imzalı, Eyüboğlu Aile Koleksiyonu. http://www.milliyetsanat.com/haberler/plastik-sanatlar/bedri-rahmi-nin-istanbul-u-muzayedede/4960
• Resim 12: Eyüboğlu, Bedri Rahmi. http://www.beyazart.com/sanatci/Bedri-Rahmi-Ey%C3%BCbo%C4%9Flu
• Resim 13: Eyüboğlu, Bedri Rahmi. http://paftamag.com/ankara-icin-bir-arti-daha-cermodern-bedri-rahmi-eyuboglu-sevmek-guzel-meslek-retrospektif-sergisi/
• Resim 14: Eyüboğlu, Bedri Rahmi, “Beyazıt Kulesi”, duralite marufle kağıt üzeri yağlıboya50 x 70cm. http://www.beyazart.com/sanatci/Bedri-Rahmi-Ey%C3%BCbo%C4%9Flu
• Resim 15: Eyüboğlu, Bedri Rahmi, “Beylerbeyi İskelesi”. http://www.turkishpaintings.com/index.php?p=37&l=1&modPainters_artistDetailID=96.
• Resim 16: Eyüboğlu, Bedri Rahmi, “Salı Pazarı”, 1938. https://www.karar.com/hayat/turk-ressamlarin-gozunden-eski-istanbul?p=11.
• Resim 17: Eyüboğlu, Bedri Rahmi, “Tophane” duralit üzerine yağlıboya. http://www.kitaptansanattan.com/kose-yazilari/bedri-rahmi-eyuboglunun-tophane-eseri-aysu-altas-yazdi/.
• Resim 18: Eyüboğlu, Bedri Rahmi, “Tophane”, 24x70cm. http://www.artnet.com/artists/bedri-rahmi-ey%C3%BCbo%C4%9Flu/tophane-O0yHvuo3W6J_xrdvAEF1CQ2.
• Resim 19: Eyüboğlu, Bedri Rahmi, “Tophane Kahvesi”,55x61cm. http://www.artnet.com/artists/bedri-rahmi-ey%C3%BCbo%C4%9Flu/tophane-kahvesi-Rt9x3GjluVDDSdIAA64lhQ2.
• Resim 20: Eyüboğlu, Bedri Rahmi, “Kalamış’tan”. http://www.beyazart.com/sanatci/Bedri-Rahmi-Ey%C3%BCbo%C4%9Flu
• Resim 21: Eyüboğlu, Bedri Rahmi, “Gecekondular”,1973. https://www.mutualart.com/Artwork/Gecekondular/C1309229044BE9C8
• Resim 22: Eyüboğlu, Bedri Rahmi, “Gecekondular”,1973. https://www.mutualart.com/Artwork/Gecekondular/C1309229044BE9C8
• Resim 23: Aytemür, Resul. “Ihlamur’dan-1”,2010,60x80cm.,tuval üzerine yağlıboya. http://www.resulaytemur.com/index.php/works.
• Resim 24: Aytemür, Resul, “Ihlamur Parkı”,2012, 116x140cm.,tuval üzerine yağlıboya.http://www.resulaytemur.com/index.php/works.
• Resim 25: Aytemür, Resul, “Ihlamur’dan II”,2008, 100x120cm.,tuval üzerine yağlıboya. http://www.resulaytemur.com/index.php/works.
• Resim 26: Aytemür, Resul, “Eminönü Pazarı”, 2009, 200x325cm., tuval üzerine yağlıboya.http://www.resulaytemur.com/index.php/works.
• Resim 27: Aytemür, Resul, “Baba Oğul Balıkçılar”,1995, 145x200cm.,tuval üzerine yağlıboya. http://www.resulaytemur.com/index.php/works.
• Resim 28: Aytemür, Resul, “Beşiktaş Pazarı”,2003, 200x320cm.,tuval üzerine yağlıboya.http://www.resulaytemur.com/index.php/works.
• Resim 29: Aytemür, Resul, “Kapı Önü-2”,2014, 140x210cm.,tuval üzerine yağlıboya http://www.resulaytemur.com/index.php/works.
• Resim 30: Aytemür, Resul, “Otobüs Durağı-Taksim”,2000, 200x262cm.,tuval üzerine yağlıboya. http://www.resulaytemur.com/index.php/works.
• Resim 31: Aytemür, Resul, “İstanbul Hatırası-I”,2018, 140x116cm.,tuval üzerine yağlıboya. http://www.resulaytemur.com/index.php/works.
• Resim 32: Aytemür, Resul, “Balo Sokağı”,2008, 116x140cm.,tuval üzerine yağlıboya. http://www.resulaytemur.com/index.php/works.
• Resim 33: Aytemür, Resul, “Balo Sokak’tan”,2008, 116x140cm.,tuval üzerine yağlıboya. http://www.resulaytemur.com/index.php/works.
• Resim 34: Aytemür, Resul, “Balo Sokak Müzisyen”,2016, 110x79cm.,tuval üzerine yağlıboya. http://www.resulaytemur.com/index.php/works.
• Resim 35: Aytemür, Resul, “Ahır Kapı Romen Orkestrası”,2008, 200x300cm.,tuval üzerine yağlıboya. http://www.resulaytemur.com/index.php/works.
• Resim 36: Aytemür, Resul, “Hıdırellez”,2010, 116x140cm.,tuval üzerine yağlıboya. http://www.resulaytemur.com/index.php/works.
• Resim 37: Aytemür, Resul, “Randevuevi”,1998, 200x270cm.,tuval üzerine yağlıboya. http://www.resulaytemur.com/index.php/works.
• Resim 38: Aytemür, Resul, “Modelden”,2018, 140x116cm.,tuval üzerine yağlıboya. http://www.resulaytemur.com/index.php/works.
• Resim 39: Aytemür, Resul, “Beyoğlu’ndan”,2002, 116x140cm.,tuval üzerine yağlıboya. http://www.resulaytemur.com/index.php/works.
• Resim 40: Aytemür, Resul, “Beyoğlu’nda Yaşam”,2003, 150x210cm.,tuval üzerine yağlıboya. http://www.resulaytemur.com/index.php/works.
• Resim 41: Aytemür, Resul, “Beyoğlu’nda Bayram”,2003, 165x100cm.,tuval üzerine yağlıboya. http://www.resulaytemur.com/index.php/works.
• Resim 42: Aytemür, Resul, “Tinerci”,2017, 140x116cm.,tuval üzerine yağlıboya. http://www.resulaytemur.com/index.php/works.
• Resim 43: Aytemür, Resul, “Mülteciler”,2016, 150x200cm.,tuval üzerine yağlıboya. http://www.resulaytemur.com/index.php/works.
• Resim 44: Aytemür, Resul, “Asker Cenazesi”,2006, 150x200cm.,tuval üzerine yağlıboya. http://www.resulaytemur.com/index.php/works.