ANADOLU’DA KAYBOLMAKTA OLAN GELENEKSEL BİR GİYİM KUŞAM UNSURU: ZAZA PÜSKÜLÜ

Yıl 2021, Cilt: 8 Sayı: 2, 30 - 46, 27.12.2021

Hanım Handan Ağırmatlı , Hacer Nurgül Begiç

https://doi.org/10.30804/cesmicihan.962171

Öz

Giyim kuşam ve donatıları yaşanılan dönemin kültürü yansıtan unsurlardandır. Anadolu giyim kuşam kültürü çeşitliği ile oldukça zengindir. Etnik köken, inanç, toplumsal statü ve estetik değerler geçmişten alınan birikimler ve yaşanılan döneme ait anlayışların yansıdığı kültürel değerlerdir. Anadolu da birçok yörede kullanılan kadın giyiminde baş donatıları özenle hazırlanmakta ve kadının sessiz mesajını içeren unsurların başında gelmektedir.
Bu çalışmada; Doğu ve Güney Doğu Anadolu bölgesi özelinde Diyarbakır Lice’de geleneksel kadın giyim kuşam unsurlarından zaza püskülü ( kofi ) ele alınacaktır. Lice ve çevresinde kullanılan geleneksel kadın giyim donatılarından zaza püskülünün yapımı, kullanım şekli ve yöre geleneğindeki yeri incelenmiştir, Konuyla ilgili literatür taraması yapılmış, kaynak kişiler ile görüşülmüştür. Geleneksel kadın giyim kuşam donatılarında kullanılan zaza püskülünün kayıt altına alınması, gelecek kuşaklara aktarılması hedeflenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Kültür, Anadolu, Kadın Başlığı, Zaza Püskülü, Kofi

A Tradıtıonal Clothıng Element Whıch Is Lost In Anatolia: Zaza Püskülü

Öz

Kaynakça

• ALTINKAYNAK, E. (2008), Ukrayna’daki Kıpçak Balballarında eşya ve motifler. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 1/3, 72-82.
• AKPINARLI, H.F., BAŞARAN, F. N., BÜYÜKYAZICI, M., ERTÜRK, Y.P., TOZUN, H., ( 2012 ), Şanlıurfa El Sanatları Ve Sözlü Kültür Malzemeleri, Ankara: Şanlıurfa İli Kültür - Sanat Araştırmaları Vakfı ( Şurkav) Yayınları, s.307
• ANONİM. (2006), Türk Dil Kurumu Sözlüğü.
• ARTUN, E. (2009), Adana ve Osmaniye Halk Kültüründe Giyim- Kuşam Geleneği, Halk Kültüründe Giyim-Kuşam ve Süslenme Uluslararası Sempozyumu, 15-17 Aralık 2006, 1-19.
• APAK, M.S., GÜNDÜZ, F.O., VE ERAY, F.Ö. (1997), Osmanlı Dönemi Kadın Giyimleri. Ankara: İş Bankası Kültür Yayınları.
• BEGİÇ, H. N. (2020), Amulets From Anatolia: The Material Culture of The Evil Eye in Turkey. Folk Life, 58(2), 97-114.
• BEGİÇ, H. N. (2019), Mevlevilik’te Bir Sembol: Keçe Başlıklar “Sikke, Arakiye, Külah”. Türkoloji Dergisi, 97, 129-142.
• BEGİÇ, N., & ÖZ, C. (2018). Çankırı Özel Gün Ritüellerindeki Elmas Taç Geleneği. Milli Folklor, 30(118).
• BEGİÇ, H. N., ÖZ, C. (2019). Geleneksel El Sanatlarımızdan Elazığ "Palu Çakması" nın Sürdürülebilirliği Üzerine Bir Çalışma. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 29(2), 181-190.
• ÇAVUŞOĞLU, Ç. (2013), Diyarbakır Yöresi Geleneksel Çeyiz Sandıkları Üzerine Bir Deneme.
• https://www.academia.edu/6794178/Diyarbakır_Çeyiz_Sandıkları adresinden 25 Nisan 2021 tarihinde erişilmiştir.
• DUVARCI, A. (2004), Büyüler ve Rüya Yorumlarında Saç, Sakal Bıyık. Saç Kitabı içinde (Ed. Emine Gürsoy Naskali). Kitabevi yayınları.
• EBERHARD, W. (1996), Çin’in Şimal Komşuları (Çev. Nimet Uluğtuğ). TTK.
• ELIADE, M., (1999), Şamanizm (Çev. İsmet Birkan). İmge kitabevi.
• ERMAN, G. (2019), Gök Tanrı İnancı. Ureni yayınları.
• HANİLÇE, M., (2011), “Şeriye Sicillerine Göre XIX. yüzyıl Başlarında Tokat’ta Giyim”. Türkiyat Araştırmaları Dergisi, S. 30, s. 423- 455.
• HOPAL, M. (2014), Avrasya’da Şamanlar (Çev. Bülent Bayram, H. Şevket Çağatay Çapraz). Yapı Kredi yayınları.
• İNAN, A. (1986), Tarihte ve Bugün Şamanizm: Materyaller ve Araştırmalar. TTK.
• KAFADAR,C., (1993), Tanzimat’tan Önce Selçuklu ve Osmanlı Toplumunda Kadınlar, Çağlar Boyu Anadolu’da Kadın: Sergi Kataloğu. İstanbul: Kültür Bakanlığı Anıtlar ve Müzeler Genel Müdürlüğü.
• KAFESOĞLU, İ., (1984), Türk Milli Kültürü, İstanbul, s.30
• KOÇ, F. (1997), Osmanlı İmparatorluk dönemi Türk Çocuk Giysileri Üzerine Bir Araştırma. Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, yayınlanmamış doktora tezi.
• KORALTAN, A., (2020), Halk Oyunlarının Karakteristik Yapısının İncelenmesi ( Diyarbakır Örneği), Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Bartın Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Beden Eğitimi Ve Spor Anabilim Dalı, Bartın.
• KUŞOĞLU, M. Z. (2006), Resimli Ansiklopedik Kuyumculuk Ve Maden Terimleri Sözlüğü, İstanbul: Ötüken Neşriyat A.Ş. Yayınları, s. 262.
• TANRIDAĞLI, G. (2000), Uygur Kültüründe Saç Örgüler ve Anlamları. Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 14, 47-53.
• TERZİ, M., (2007), “Lidyalılardan Miras Kalan Zanaat: Kazazlık” Karadeniz Meydan Dergisi, S.4
• TOSUNOĞLU, E. D., & BORATAV, O., (2021), Osmanlı Dönemi İnsan Figürlü Çini Tasvirlerinde Baş Süslemeleri. Sanat Dergisi, (37), s.372-393.
• YEŞİLYURT, E., (2012), Anadolu'da Baş Bağlama “Baş Bağlamanın İletişimdeki Dili” Şurkav Şanlıurfa Kültür Sanat Tarihi Ve Turizm Dergisi, S.14, S. 22-25.