767 Numaralı Nüfus Defterine Göre Keçenos Kazası’ında Sosyal Hayat - The Social Life in Keçenos Town according to the Population Book number 767

Yıl 2022, Cilt: 9 Sayı: 2, 139 - 160, 23.12.2022

Ali Rıza Yılmaz

https://doi.org/10.30804/cesmicihan.1117390

Öz

Günümüzde Bartın ilinin Ulus ilçesine bağlı Kumluca ve etrafındaki köyleri içine alan Keçenos (Gocanaz) bölgesi, 19. Yüzyıl Osmanlı idari teşkilatlanmasında Bolu Eyaletinin, Viranşehir Sancağına bağlı Keçenos Kazası olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu kazayı ele alan çalışmamıza temel olan 1842/43 tarihli nüfus defteri, Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Müdürlüğü BOA arşivinde, Nfs.d 767 numara ile kayıtlıdır. Çalışma konusu defter, sayfa usulü ile numaralandırılmış olup toplam 70 sayfadan oluşmaktadır. Defterde nüfus kayıtları hane esasına göre tutulmuştur. Nüfus verilerinin kaydedilmesinde hane reisi esas alınmış, ilk olarak hane reisi yazıldıktan sonra sırayla o hanede yaşayan erkek nüfus kaydedilmiştir; kadın nüfusa dair ise herhangi bir bilgi bulunmamaktadır. Erkek nüfusun kaydında isim, baba ismi, lakap, yaş ve eşkâl bilgileri verilmiş, şahısların fiziksel özellikleri ve engellilik durumları da not edilmiştir. Bu özellikleri itibarı ile diğer nüfus defterlerinin tipik özelliklerini yansıttığı görülmektedir. Defterde en çok tekrarlanan isimler Mehmed, Hasan, Ali, Ahmed, Mustafa ve İbrahim’dir. Bu çalışmada, 1842/43 yıllarına ait 767 numaralı nüfus defterindeki verilerin değerlendirilmesi suretiyle Keçenos Kazasının demografik yapısı ve sosyal hayatı ele alınacaktır.

THE SOCIAL LIFE IN KEÇENOS TOWN ACCORDING TO THE POPULATION REGISTRY BOOK NUMBER 767
Abstract: Keçenos (Gocanaz) location, which today includes Kumluca and the surrounding villages of Ulus district of Bartın province, in the 19th century Ottoman administrative organization, appears as the Keçenos District of the Viranşehir Sanjak of the Bolu Province. The population registry book dated 1842/43, which is the basis of our study dealing with this town, is available at the BOA Ottoman Archive of the at the Turkish Republic Prime Ministry General Directorate of State Archives, with the number of Nfs.d 767. Population registry book, belonging to the year 1842/43, is numbered in the page style and consists of 70 pages in total. Population records were kept on the basis of households in the book. Recording the population data was based on the head of the household, after the head of the household was written first, the male population living in that household was recorded respectively; There is no information about the female population. In the registration of the male population, name, father's name, nickname, age and description information were given, and the physical characteristics and disability status of the persons were also noted. With these features, it is seen that it reflects the typical features of other population registers. The most repeated names in the book are Mehmed, Hasan, Ali, Ahmed, Mustafa, and İbrahim. In this study, the demographic structure and social life of Keçenos District will be discussed by evaluating the data in the population book numbered 767 belonging to the years 1842/43.

Anahtar Kelimeler

Keçenos, demegrafi, nüfus, nüfus defteri, sosyal hayat

Teşekkür

Bartın Üniversitesi Tarih Bölümü Yüksek Lisans öğrencisiyim. Makaleme katkıları için hocalarım Hasan Hüseyin GÜNEŞ ve Gülcan Avşin GÜNEŞ'e teşekkür ederim.

Kaynakça

• Referans1 BOA. NFS.d. 767 sayılı Nüfus Defteri
• Referans2 Altan, Ebru. “Haçlı Ordularının Anadolu'da Geçtiği Yollar”. Belleten, LXV (Ağustos 2001): 571-582.
• Referans3 Anonim. Zonguldak 1973 İl Yıllığı, Zonguldak: İl Özel İdaresi Yayını, 1997.
• Referans4 Avşin Güneş, Gülcan. "Tahrir Defterlerine Göre XVI. Yüzyılın İlk Yarısında Anadolu Eyaleti’nde Şehirli Gayrimüslim Nüfus Hakkında İstatistiksel Bir Değerlendirme" . Kadim (2021 ): 53-89
• Referans5 Aydın, Mahir. Sultan II. Mahmud Döneminde Yapılan Nüfus Tahrirleri. Sultan II. Mahmud ve Reformları Semineri 28-30 Haziran 1989. 81-106. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Yayınları, 1990.
• Referans6 Barkan, Ömer Lütfi. “Türkiye’de İmparatorluk Devirlerinin Büyük Nüfus ve Arazi Tahrirleri ve Hakana Mahsus İstatistik Defterleri”. İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Mecmuası (İÜİFM), c: 2, 24-59. İstanbul: 1940-1941.
• Referans7 Behar, Cem. Osmanlı Nüfus İstatistikleri ve 1831 Sonrası Modernleşmesi. Osmanlı Devleti’nde Bilgi ve İstatistik, I, Ankara: DİE Matbaası, 2000.
• Referans8 Çavdar, Tevfik. Osmanlı Döneminde Nüfus Bilgileri. Osmanlı, c. IV, Ankara: Yeni Türkiye Yayınları, 1999.
• Referans9 Çetin, Emrah. “Kastamonu Vilayet Salnamelerinde Bartın (1869- 1903)”. Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Belge ve Fotoğraflarla Bartın. Ed. Mustafa Hizmetli. 49-62. Bartın: Bartın Üniversitesi Yayınları, 2014. Referans10 Çok, Eren. Paflagonya’dan Ulus’a, Ulus: Ulus ve Köylerine Hizmet Derneği Kültür Yayını, 2016.
• Referans11 Emecen, Feridun . “Safranbolu”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 35: 481-483. İstanbul, 2008.
• Referans12 Güneş, Mehmet. “Osmanlı Dönemi Nüfus Sayımları ve Bu Sayımları İçeren Kayıtların Tahlili”. Gazi Akademik Bakış Dergisi 8/15 (2015): 221-240
• Referans13 Karal, Enver Ziya. Osmanlı İmparatorluğu’nda İlk Nüfus Sayımı 1831, Ankara: Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü Yayınları, 1997.
• Referans14 Karauğuz , Güngör. Yerel Tarih Bakış Açısı ile Osmanlı Döneminde Devrek ve Çevresi Tarihi (Zonguldak, Krd. Ereğli, Çaycuma, Safranbolu, Bartın) , Konya: Çizgi Kitapevi Yayınları, 2011.
• Referans15 Karpat, Kemal H. Osmanlı Nüfusu (1830-1914) Sosyal ve Demografik Özellikleri, çev. Bahar Tırnakçı. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları, 2003.
• Referans16 Korkmaz, Zeynep. “Bartın ve Yöresi Ağızları Üzerine”. Türkoloji Dergisi I/I (1964): 103-141
• Referans17 Küçük, Cevdet. “Cerîde Nezâreti”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. VII: 409-410. İstanbul: TDV Yayınları, 1993.
• Referans18 Sakin, Orhan. Osmanlı’da Etnik Yapı, İstanbul: Ekim Yayınları, 2008.
• Referans19 Sarıkoyuncu, Ali. Milli Mücadelede Zonguldak ve Havalisi, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları, 1992.
• Referans20 Sevim, Ali. Anadolu’nun Fethi Selçuklular Dönemi, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları, 1988.
• Referans21 Sezen, Tahir. Osmanlı Yer Adları. Ankara: TC Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Yayın No:21, 2006.
• Referans22 Taş, Kenan Ziya. Tapu Tahrir Defterlerine Göre 16. Yüzyılda Bolu Sancağı. Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi, 1993.
• Referans23 Yakupoğlu, Cevdet. Bartın Vakıfları, Bartın: Bartın İl Özel İdaresi Yayını, 2010.
• Referans24 Yücel, Yaşar. Anadolu Beylikleri hakkında Araştırmalar I, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları, 1991.
• Referans25 Yücel, Yaşar. “Çobanoğulları”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 8:354-355. Ankara: TDV Yayınları, 1993a.
• Referans26 Yücel, M. Yaşar. “Çoban Oğulları Beyliği”. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi 23/1-2 (1965) : 61-73.
• Referans27 Yasa, Nihat. (2015, 14 Haziran). Bartın- Amasra-Kurucaşile ve Ulus’un değiştirilen köy adları. 05.05.2022 tarihinde http://www.kurucasile.gen.tr/bartin-amasra-kurucasile-ve-ulusun-koylerinin-degistirilen-koy-adlari/ adresinden erişildi.