Çocuk Gelişimi Alanındaki Doktora Tezlerinin Eğilimleri: 2014-2024 Yılları Arasında Türkiye’deki Durum

Year 2025, Volume: 8 Issue: 15, 17 - 26, 07.07.2025

Erhan Alabay

https://doi.org/10.36731/cg.1645791

Abstract

Bu çalışmanın amacı, Türkiye’deki Çocuk Gelişimi doktora programlarında son on yıl içinde (2014-2024) yapılan doktora tezlerinin incelenmesidir. Araştırma, sistematik derleme modeliyle gerçekleştirilmiştir. Araştırmada doktora tezlerine, Yükseköğretim Kurulu Başkanlığına bağlı Ulusal Tez Merkezinden ulaşılmıştır. Detaylı aramalar yapılmış ve "Çocuk Gelişimi" veya "Çocuk Gelişimi ve Eğitimi" anahtar kelimeleri kullanılarak 2014-2024 yılları arasında yayımlanmış toplam 148 Çocuk Gelişimi doktora tezi çalışma kapsamına alınmıştır. Araştırmanın sonucunda, doktora tezlerinin yoğunlukla Ankara Üniversitesi ve Gazi Üniversitesi tarafından yapıldığı, 2020 yılında doktora tez sayılarında bir düşüş olmasına rağmen özellikle son üç yılda üretilen doktora tez sayısında önemli bir artışın olduğu belirlenmiştir. Çocuk gelişimi doktora tezlerinin çoğunluğunun kadınlar tarafından hazırlandığı, nicel araştırma yöntemleriyle yapıldığı, ancak son yıllarda karma yöntem araştırmalarıyla tezlerin gerçekleştirildiği tespit edilmiştir. Doktora tezlerinin çoğunlukla sosyal-duygusal ve bilişsel gelişim ağırlıklı konular üzerinden ilerlediği, diğer gelişim alanlarına ise çok az yer verildiği belirlenmiştir. Özellikle doktora tezlerinin büyük bir bölümünün tipik gelişim gösteren ve okul öncesi dönem yaş grubunu kapsayan çocuklarla yürütüldüğü görülmüştür. Doktora tez verilerinin büyük bir çoğunluğunun İç Anadolu Bölgesindeki illerden toplandığı, en az verinin ise Güney Anadolu Bölgesinden toplandığı belirlenmiştir.

Keywords

Çocuk gelişimi , doktora tezleri , sistematik derleme

Trends in PhD Dissertation on Child Development: Turkey's Situation from 2014 to 2024

Abstract

The aim of this study is to examine the PhD dissertations conducted in the last ten years (2014-2024) in Child Development PhD Programmes in Turkey. The systematic review technique was used to perform the study. The Council of Higher Education's National Thesis Center provided access to the PhD dissertations. Using the keywords "Child Development" or "Child Development and Education," 148 PhD dissertations on child development published between 2014 and 2024 were found through thorough searches. The study found that Ankara University and Gazi University produced the majority of PhD theses, and that while the number of PhD dissertations produced decreased in 2020, it increased significantly in the last three years. The majority of PhD dissertations in child development were found to be written by women and used quantitative research techniques; however, mixed method research has been used more recently. It has been found that PhD dissertations mostly concentrate on cognitive and social-emotional development, with infrequent attention paid to other developmental domains. Specifically, it was noted that the majority of PhD dissertations involved preschool-aged children with typical development. It was found that the provinces in the Central Anatolia Region provided the most data for PhD dissertations, while the Southern Anatolia Region provided the least.

Keywords

Child development , PhD dissertations , Systematic review

References

• Alabay, E., Alan, R., Açıkalın, B., Erdenci, D., Darcan, F., Dursun, İ., & Zunluoğlu, F. N. (2023). Türkiye'de çocuk gelişimi bölümü erkek lisans öğrencisi olmak: "Erkek adam çocuk gelişimi mi okur?". Abant Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 23(1), 626-645. https://doi.org/10.11616/asbi.1219685.
• Aral, N., Fındık Tanrıbuyurdu, E., Yurteri Tiryaki, A., Sağlam, M., & Aysu, B. (2015). Türkiye'de çocuk gelişimi alanındaki lisansüstü tezlerin incelenmesi. Ankara Sağlık Hizmetleri Dergisi, 14(1), 1-12.
• Baptista, A., Frick, L., Holley, K., Remmik, M., Tesch, J., & Åkerlind, G. (2015). The doctorate as an original contribution to knowledge: Considering relationships between originality, creativity, and innovation. Frontiers in Psychology, 6, 1-17. https://doi.org/10.14786/flr.v3i3.143.
• Creswell, J. W. (2009). Research design: Qualitative, quantitative, and mixed methods approaches (3rd ed.). SAGE Publications.
• Doğan, M., Çelik, S., & Tomris, G. (2021). Türkiye’deki özel eğitim anabilim dallarında karma araştırma yöntemiyle yürütülmüş lisansüstü tezlerin çözümlenmesi. Journal of Qualitative Research in Education, 29, 1-32, https://doi.org/10.14689/enad.29.1.
• Doğan-Keskin, A., & Bayhan, N. P. (2020). Çocuk gelişiminin dünü, bugünü ve yarını. Erken Çocukluk Çalışmaları Dergisi, 4(3), 881-900.
• El-Dakhs, D. A. S. (2018). Why are abstracts in PhD theses and research articles different? A genre-specific perspective. Journal of English for Academic Purposes, 36, 48-60. https://doi.org/10.1016/j.jeap.2018.09.005. Ezgin Ağıllı, S., & Açık Turğuter, E. (2021). "Feminen" alanlarda erkek(lik)ler: Düşünceler, önyargılar, deneyimler. Fe Dergi, 13(1), 1-15. http://cins.ankara.edu.tr/25_1.pdf.
• Giesler M, Boeker M, Fabry G, & Biller S. (2016). Importance and benefits of the doctoral thesis for medical graduates. GMS J Med Educ., 33(1):Doc8. https://doi.org/10.3205/zma001007. Gürkan, G., & Kahraman, S. (2022). Türkiye'de biyoteknolojik kavramlarla ilgili fen eğitimi alanında son 20 yıldaki lisansüstü tezlerin eğilimleri: İçerik analizi. Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(2), 307-327. https://doi.org/10.14686/buefad.938293.
• Kaçmaz, C., Kay, M. A., Boğa, E., Temiz, A., Ayanoğlu, M., & Sağlam, M. (2021). Türkiye’de çocuk gelişimci olmak: Çalışma alanları, görev ve yetkileri. Çocuk ve Gelişim Dergisi, 4(8), 117-133.
• Karagöz, B., & Şeref, İ. (2021). Türkçe eğitimi doktora tezlerine bütünsel bir yaklaşım (1995-2020). Selçuk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 46(1), 43-68. https://doi.org/10.21497/sefad.1031689. Maxwell, J. A. (2015). Expanding the history and range of mixed methods research. Journal of Mixed Methods Research, 10(1), 3-6. https://doi.org/10.1177/1558689815571132.
• Merriam, S. B. (2013). Nitel araştırma: Desen ve uygulama için bir rehber. S. Turan (Çev. Ed.). Nobel Yayıncılık. Metin, Ş., Akbaş, U., Yıldız, H., & Özaydın, L. (2017). Türkiye'de 0-3 yaş çocuklara yönelik gerçekleştirilen lisansüstü tez çalışmalarının gözden geçirilmesi. Uluslararası Erken Çocukluk Eğitimi Çalışmaları Dergisi, 2(1), 1. http://ijeces.hku.edu.tr/tr/download/issue-file/5311.
• Noonan, D., Lam, W. K. K., Goodrich, J., Sullivan, S., Bentley-Edwards, K., Koeberl, D., Palipana, A., & McClernon, F. J. (2024). A case study of inclusion of rural populations in research: Implications for science and health equity. Clinical and Translational Science, 17(8), e13885. https://doi.org/10.1111/cts.13885.
• Ocak, G., Adalıoğlu, C. & Yurtseven, R. (2023). Özel eğitim öğretmenlerinin öz yeterlilik algıları ile motivasyon düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Kırklareli Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(1), 39-70.
• OECD. (2021a). “Challenges and new demands on the academic research workforce”, in OECD science, technology and innovation outlook 2021: Times of crisis and opportunity. OECD Publishing. https://doi.org/10.1787/72f6f879-en.
• Paltridge, B., & Starfield, S. (2020). Change and continuity in thesis and dissertation writing: The evolution of an academic genre. Journal of English for Academic Purposes, 48, 100910. https://doi.org/10.1016/j.jeap.2020.100910.
• Sarrico, C. S. (2022). The expansion of doctoral education and the changing nature and purpose of the doctorate. Higher Education, 84(3), 1-17. https://doi.org/10.1007/s10734-022-00946-1.
• Sarwono, J. (2022). Quantitative, qualitative and mixed method research methodology. Amazon.com, Inc.
• Skopek, J., Triventi, M., & Blossfeld, H.-P. (2020). How do institutional factors shape PhD completion rates? An analysis of long-term changes in a European doctoral program. Studies in Higher Education, 47(2), 1-20. https://doi.org/10.1080/03075079.2020.1744125. Sohrabi, C., Mathew, G., Franchi, T., Kerwan, A., Griffin, M., Del Mundo, J. S. C., Ali, S. A., Agha, M., & Agha, R. (2021). Impact of the coronavirus (COVID-19) pandemic on scientific research and implications for clinical academic training - A review. International Journal of Surgery, 86, 57-63. https://doi.org/10.1016/j.ijsu.2020.12.008. Kaya, Ş. Ş., & Özyürek, A. (2023). Çocuk gelişimi öğrencilerinin özel eğitim öğretmenliğine yönelik görüşleri ve tutumlarını etkileyen faktörler. Uluslararası Eğitim Bilimleri Dergisi, 34, 244-260. https://doi.org/10.29228/INESJOURNAL.68490.
• Pendharkar, E. (2023, July 31). The number of students in special education has doubled in the past 45 years. Education Week. https://www.edweek.org/special-education/the-number-of-students-in-special-education-has-doubled-in-the-past-45-years/2023/07.
• Teddlie, C., & Tashakkori, A. (2009). Major issues and controversies in the use of mixed methods in the social and behavioral science. In A. Tashakkori & C. Teddlie (Eds.), Handbook of mixed methods in social and behavioral research (pp. 3-50). Sage Publications Ltd.
• Tesch, J., Baptista, A. V., Frick, L., Holley, K., Remmik, M., & Åkerlind, G. (2015). The doctorate as an original contribution to knowledge: Considering relationships between originality, creativity, and innovation. Frontline Learning Research, 3(3), 51-63. https://doi.org/10.14786/flr.v3i3.147. Vijayakumar, J. K., & Vijayakumar, M. (2007). Importance of doctoral theses and its access: A literature analysis. The Grey Journal, 3(2), 67-75.
• Yeşilbursa, C. C., Karakuş, A., & Geçgel, Ş. (2024). Sosyal bilgiler eğitimi lisansüstü öğrencilerinin tez konusu belirleme eğilimleri. International Journal of Social and Humanities Sciences Research, 11(105), 615-622. https://doi.org/10.5281/zenodo.10926553.
• Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2021). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (12. Baskı). Seçkin Yayıncılık. Yükseköğretim Kurulu. (2022). Ulusal tez merkezi istatistikleri. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/istatistikSec.jsp.